Manipur

Manipur

Math	talaith India
Enwyd ar ôl	perl
Prifddinas	Imphal
Poblogaeth	2,855,794
Sefydlwyd	1972
Pennaeth llywodraeth	Nongthombam Biren Singh
Cylchfa amser	UTC+05:30
Daearyddiaeth
Sir	India
Gwlad	India
Arwynebedd	22,327 km²
Yn ffinio gyda	Assam, Nagaland, Mizoram, Chin State
Cyfesurynnau	24.81°N 93.94°E
IN-MN
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Manipur Legislative Assembly
Corff deddfwriaethol	Manipur Legislative Assembly
Pennaeth y wladwriaeth	La Ganesan
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Chief Minister of Manipur
Pennaeth y Llywodraeth	Nongthombam Biren Singh
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae Manipur (Bengaleg: মণিপুর, Meitei Mayek: mnipur, 'Y Wlad Emaidd') yn dalaith yng ngogledd-ddwyrain India ar y ffin â Myanmar. Ei brifddinas yw Imphal. Mae Manipur yn rhannu ffin â thaleithiau Indiaidd Nagaland, i'r gogledd, Mizoram i'r de ac Assam i'r gorllewin; yn y dwyrain mae'r ffin â Myanmar. Mae gan y dalaith arwynebedd tir o 22,327 km² a phoblogaeth isel (yn ôl safonau India) o 2,388,634. Mae'n ardal o sensitifrwydd wleidyddol a milwrol ac nid yw'n hawdd ymweld â hi.

Mae Manipur yn gartref i sawl grŵp ethnig - o leiaf 20 - a nifer ohonynt yn Gristnogion. Un o'r grwpiau mwyaf yw'r Meiteis, sy'n byw yn ardal dyffryn canolog y dalaith yn bennaf. Eu hiaith, Meitei (a elwir hefyd yn Meiteilon neu Manipuri), yw lingua franca y dalaith; cafodd ei chydnabod fel un o ieithoedd cenedlaethol India yn 1992.

Mae'r dalaith yn adnabyddus am ei dawnsio clasurol ac yn ogystal mae'n un o'r lleoedd yn Asia sy'n honni fod yn fan geni'r gêm polo.

Yn ystod ei hanes mae Burma wedi hawlio Manipur sawl gwaith ac wedi ceisio'i goresgyn. Yn ogystal mae hanes digon drwg rhang y Manipurwyr a'u cymdogion yn Nagaland. Dros y degawdau diweddar cafwyd llawer o wrthdaro rhwng y pobloedd Naga a'r Kuki ac mae grwpiau arfog yn brwydro am annibyniaeth yn ogystal.