Gweriniaetholdeb
Gweriniaetholdeb yw'r egwyddor wleidyddol neu ideoleg sy'n credu mewn llywodraeth gan y bobl er mwyn y bobl mewn cyferbyniaeth â rheolaeth gan frenhiniaeth. Gelwir gwlad neu lywodraeth heb frenin neu frenhines yn ben yn weriniaeth. Yn draddodiadol, mae yna gysylltiad cryf rhwng gweriniaetholdeb a democratiaeth a hefyd â chenedlaetholdeb gwledydd gorthrymedig sy'n ceisio ennill annibyniaeth: er hynny, yn ymarferol nid yw pob gweriniaeth yn ddemocrataidd ac nid yw pob cenedlaetholwr yn weriniaethwr. Mae'r defnydd o'r term yn tueddu i amrywio o wlad i wlad ac o gyfnod i gyfnod hefyd. Er enghraifft mae Plaid Weriniaethol yr Unol Daleithiau yn blaid adain dde tra bod cysylltiad hanesyddol rhwng gweriniaetholdeb a rhyddfrydiaeth a'r adain chwith yng ngwledydd Prydain ac Ewrop.
Gweriniaetholdeb Cymreig
[golygu | golygu cod]- Prif: Gweriniaetholdeb Cymreig
