Marguerite de Navarre
Margueritte de Navarre yw enw mwyaf cyfarwydd Marguerite d'Angoulême (11 Ebrill 1492 – 21 Rhagfyr 1549), a elwir hefyd Marguerite d'Alençon, Duchesse d'Alençon, chwaer Ffransis I, brenin Ffrainc (1494-1597), gwraig yn gyntaf i Ddug Alençon ac ar ôl marwolaeth y dug yn wraig i Henri d'Albret, brenin Navarre; trwy'r cysylltiad olaf mae hi'n hynafes i linach y brenhinoedd Bourbon. Roedd hi'n llenores Ffrangeg, yn awdur yr Heptaméron a gweithiau eraill.
| Marguerite de Navarre | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Marguerite de Valois-Angoulême  11 Ebrill 1492 Angoulême |
| Bu farw | 21 Rhagfyr 1549 Odos |
| Dinasyddiaeth | Teyrnas Ffrainc |
| Galwedigaeth | llenor, bardd, perchennog salon, dramodydd, brenin |
| Swydd | royal consort |
| Adnabyddus am | Heptaméron |
| Mudiad | Dyneiddiaeth |
| Tad | Siarl I |
| Mam | Louise o Safwy |
| Priod | Henri II of Navarre, Charles IV, Duke of Alençon |
| Plant | Jeanne D'albret, John of Navarre |
| Llinach | House of Valois |
| llofnod | |
 | |
Roedd hi'n ddynes o gymeriad uchel, deallus, eangfrydig, hoff o fywyd ac yn credu mewn rhyddid ysbrydol ac eto ar yr un pryd yn ddefosiynol iawn yn ei chrefydd. Dysgodd Ladin, Eidaleg a Sbaeneg ac astudiodd Hebraeg hefyd. Edmygai waith Plato a hyrwyddodd gyfieithiadau o'i Ddeialogau. Cefnogai Évangélisme a rhoddodd nawdd yn ei llys i wŷr goleuedig a erlidid gan y diwinyddion uniongred, yn eu plith Lefèvre d'Étaples, y bardd Clément Marot (1496-1594) a'r ysgolhaig clasurol Bonaventure Des Périers (m. c. 1544); amddiffynai hefyd Jean Calvin (1509-1564).
Gwaith Llenyddol
golygu
Ei phrif waith llenyddol yw'r Heptaméron, casgliad o chwedlau mewn stori fframwaith a gyhoeddwyd ar ôl ei marwolaeth (1558). Roedd hi'n barddoni hefyd a cheir rhai o'i cherddi gorau yn y cyfrolau Miroir de l'âme pécheresse a Chansons spitiruelles; cyhoeddwyd yr olaf gan aelod o'i llys dan y teitl Marguerites de la Marguerite des princesses. Ysgrifennodd yn ogystal nifer o ddramâu; y pwysicaf ydyw Comédie à dix personnages (1542), Comédie jouée à Mont de Marsan en 1547 a'r ddrama ysbrydol ddiddorol Comédie de la Nativité de Jésvs Christ (1547).
Llyfryddiaeth
golygu- Michel François (gol.), Marguerite de Navarre[:] L'Heptaméron (Paris, 1950).
- F. Frank (gol.), Les Marguerites de la Marguerite des Princesses, 4 cyfrol (Paris, 1873).
- Pierre Jourda (gol.), Marguerite de Navarre[:] Comédie de la Nativité de Jesvs Christ (Paris, d.d.).
- Pierre Jourda, Une Princesse de la Renaissance: Marguerite d'Angoulême, reine de Navarre (Paris, 1932).
- Verdun L. Saulnier (gol.), Marguerite de Navarre[:] Théatre Profane (Paris, 1946).