Wicipedia

Y Democratiaid Rhyddfrydol (DU)

plaid yng ngwledydd Prydain
(Ailgyfeiriad o Democratiaid Rhyddfrydol)

Mae'r Democratiaid Rhyddfrydol yn blaid wleidyddol ryddfrydol, gymdeithasol sy'n gweithredu yn y Deyrnas Unedig ac a elwir ar lafar yn Lib Dems. Hyd at 2015, hi oedd y drydedd blaid fwyaf o'r pleidiau gwleidyddol yn y Deyrnas Unedig.[4][5][6]

Y Democratiaid Rhyddfrydol
Liberal Democrats
ArweinyddEd Davey
Dirprwy ArweinyddDaisy Cooper
LlywyddMark Pack
Sefydlwyd3 Mawrth 1988;
36 o flynyddoedd yn ôl (1988-03-03)[1]
Unwyd gydaPlaid Ryddfrydol (DU)
Democratiaid Cymdeithasol
Pencadlys8–10 Great George Street,
Llundain, SW1P 3AE [2]
Asgell yr ifancLiberal Youth
Aelodaeth  (2023)increase 90,000+[3]
Rhestr o idiolegauRhyddfrydiaeth
Rhyddfrydiaeth gymdeithasol
Sbectrwm gwleidyddolCanol
Partner rhyngwladolLiberal International
Lliw     Melyn
Tŷ'r Cyffredin
72 / 650
Tŷ'r Arglwyddi
79 / 790
Cynulliad Llundain
2 / 25
Llywodraeth leol
3,085 / 18,646
Senedd yr Alban
4 / 129
Senedd Cymru
1 / 60
Gwefan
libdems.org.uk
Paddy Ashdown yn canfasio yn Chippenham yn 1992. Bu'n arweinydd rhwng 1988 a 1999.

Ffurfiwyd y Democratiaid Rhyddfrydol yn 1988 pan unwyd y Blaid Ryddfrydol a Plaid y Democratiaid Cymdeithasol (Social Democratic Party neu'r "SDP"). Cyn hynny am saith mlynedd, roedd y ddwy blaid wedi ffurfio'r 'Cynghrair yr SDP-Rhyddfrydwyr'. Hyd at 1988, bu'r Blaid Ryddfrydol mewn bodolaeth am 129 mlynedd, gydag arweinwyr cryf a Chymreig megis Gladstone a Lloyd George. Rhoddwyd cryn bwyslais ar ddiwygiadau rhyddfrydol er lles y gymdeithas, ac arweiniodd hyn at sefydlu'r Wladwriaeth les yng ngwledydd Prydain a Gogledd Iwerddon. Yn 1920, fodd bynnag, goddiweddwyd y Rhyddfrydwyr gan y Blaid Lafur, fel y prif fygythiad i'r Blaid Geidwadol. Gwahanwyd y Rhyddfrydwyr a'r Llafurwyr ymhellach yn 1981 oherwydd i'r Blaid Lafur droi fwyfwy i'r asgell chwith.[7][8]

Etholwyd Nick Clegg yn Arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol yn 2007 ac yn Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2010, cipiwyd 57 o'r seddi ganddynt, a nhw felly oedd y drydedd blaid fwyaf o ran nifer yr Aelodau Seneddol. Roedd gan y Ceidwadwyr 307 a Llafur 258 AS, a gan nad oedd gan yr un blaid y mwyafrif clir, ymunodd y Democratiaid Rhyddfrydol gyda'r Ceidwadwyr i ffurfio cynghrair a phenodwyd Clegg yn Ddirprwy Brif Weinidog y DU.[9] Yn Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015, lleihawyd nifer ei haelodau Seneddol i 8 ac ymddiswyddodd Clegg fel Arweinydd ei blaid.[10]

Ffurfio

golygu

Ffurfiwyd y Democratiaid Rhyddfrydol ar 3 Mawrth 1988 pan unwyd y Blaid Ryddfrydol gyda'r Democratiaid Cymdeithasol, ond daeth i gytundeb gyda'i gilydd saith mlynedd ynghynt pan ffurfiwyd y 'Cynghrair yr SDP-Rhyddfrydwyr' (SDP–Liberal Alliance).[1] Tarddiad y Blaid Ryddfrydol oedd y Chwigiaid, y Radicaliaid a'r Peelites (yn 1859). Roedd yr SDP cryn dipyn yn iau - fe'i crewyd yn 1982 gan gyn-aelodau seneddol y Blaid Lafur, gydag ambell Geidwadwr a newidiodd ei liw.[11]

Sylweddolodd yr SDP a'r Rhyddfrydwyr - yn gam neu'n gymwys - nad oedd lle i bedair plaid yng ngwleidyddiaeth gwledydd Prydain, a daethpwyd i gytundeb (neu 'Gynghrair') na fyddent yn sefyll yn erbyn ei gilydd mewn etholiad. Arweinyddion y Gynghrair oedd David Steel o'r Rhyddfrydwyr a Roy Jenkins ar ran yr SDP; cyn hir, daeth David Owen i gymryd lle Jenkins.[11] Roedd gan y ddwy blaid eu polisiau eu hunain, ond cyflwynwyd un maniffesto ar gyfer Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1987.

Arweinwyr

golygu

Canlyniadau mewn Etholiadau Cyffredinol

golygu
Etholiad
cyffredinol 		Enw Arweinydd Cyfran o'r
bleidlais 		Seddi Cyfran o'r
seddi 		Ffynhonnell
1983 Cynghrair yr SDP-Rhyddfrydwyr David Steel

David Owen

25.4%
23 / 650
 3.5% [12]
1987 Cynghrair yr SDP-Rhyddfrydwyr 22.6%
22 / 650
 3.4% [12]
1992 Democratiaid Rhyddfrydol Paddy Ashdown 17.8%
20 / 651
 3% [13]
1997 Democratiaid Rhyddfrydol 16.8%
46 / 659
 7% [13]
2001 Democratiaid Rhyddfrydol Charles Kennedy 18.3%
52 / 659
 8% [14]
2005 Democratiaid Rhyddfrydol 22.0%
62 / 646
 10% [15]
2010 Democratiaid Rhyddfrydol Nick Clegg 23.0%
57 / 650
 9% [16]
2015 Democratiaid Rhyddfrydol 7.9%
8 / 650
 1.2% [17]
2017 Democratiaid Rhyddfrydol Tim Farron 7.4%
12 / 650
 1.8% [18]
2019 Democratiaid Rhyddfrydol Jo Swinson 11.6%
11 / 650
 1.7% [19]
2024 Democratiaid Rhyddfrydol Ed Davey 12.2%
72 / 650
 11.1% [20]

Aelodaeth

golygu
Blwyddyn Aelodaeth
2001 73,276[21]
2002 71,636[21]
2003 73,305[22]
2004 72,721[23]
2005 72,031[24]
2006 68,743[25]
2007 65,400[26]
2008 59,810[27]
2009 58,768[28]
2010 65,038[29]
2011 48,934[30]
2012 42,501[31]
2013 43,451[32]
2015 61,456[33]

Gwelir hefyd

golygu

Democratiaid Rhyddfrydol Cymru - y Blaid yng Nghymru.

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ 1.0 1.1 Robert Ingham and Duncan Brack, Peace, Reform and Liberation – A History of Liberal Politics in Britain 1679–2011, Biteback Publishing, 2011.
  2. ↑ "Revealed: The Liberal Democrats' new HQ". Libdemvoice.org. 21 Mai 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-05-24. Cyrchwyd 26 Mawrth 2013.
  3. ↑ "Liberal Democrats website". libdems.org.uk. 29 April 2023. Cyrchwyd 12 July 2023.
  4. ↑ http://www.economist.com/news/britain/21645809-survive-party-government-lib-dems-must-hold-south-west-england-they-probably
  5. ↑ http://www.bbc.co.uk/programmes/p02ps438
  6. ↑ http://www.newstatesman.com/politics/2014/10/why-being-centrist-party-hasnt-helped-lib-dems
  7. ↑ Mike Finn (PSA Symposium) (Ebrill 2014). The Coalition and the Liberal Democrats: The Radical Centre in action?. Political Studies Association (forthcoming).
  8. ↑ Mark Satin (2004). Radical Middle: The Politics We Need Now. Westview Press and Basic Books. ISBN 978-0-8133-4190-3.
  9. ↑ "David Cameron is UK's new prime minister". bbc.co.uk. 12 Mai 2010. Cyrchwyd 12 Mai 2010.
  10. ↑ "Election results: Nick Clegg resigns after Lib Dem losses". BBC News. 8 Mai 2015. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-06-24. Cyrchwyd 15 Mai 2015. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  11. ↑ 11.0 11.1 "A concise history of the Liberal Parties, SDP and Liberal Democrats". Liberal Democrat History Group. 2007. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-08-29. Cyrchwyd 2015-06-24. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  12. ↑ 12.0 12.1 "Statistics 1980s". Electoral Reform Society. 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-10-05. Cyrchwyd 13 April 2008.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Statistics 1990s". Electoral Reform Society. 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-10-05. Cyrchwyd 15 Mai 2015. Unknown parameter |deadurl= ignored (help); Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  14. ↑ "Results & Constituencies". BBC. 2001. Cyrchwyd 29 Mawrth 2008.
  15. ↑ Kettle, Martin (26 Ebrill 2005). "Kennedy can still exploit this perfect political storm". The Guardian. Llundain. Cyrchwyd 21 Mawrth 2008.
  16. ↑ Election 2010 United Kingdom – National Results BBC News
  17. ↑ "20 things you Mai have missed from the election". BBC News. 8 Mai 2015. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-10. Cyrchwyd 15 Mai 2015. Unknown parameter |deadurl= ignored (help); Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  18. ↑ "Results of the 2017 General Election". BBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-06-04.
  19. ↑ "Results of the 2019 General Election". BBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-06-04.
  20. ↑ "Results of the 2024 General Election" (yn Saesneg). BBC News. Cyrchwyd 3 August 2024.
  21. ↑ 21.0 21.1 "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2002" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  22. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2003" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  23. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2004" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  24. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2005" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  25. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2006" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  26. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2007" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  27. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2008" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  28. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2009" (PDF). The Liberal Democrats. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2010.[dolen farw]
  29. ↑ Eaton, George (25 Gorffennaf 2013). "Lib Dem money woes grow as party membership hits new low". New Statesman. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-06-24. Cyrchwyd 15 Mai 2015. Unknown parameter |deadurl= ignored (help); Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  30. ↑ "The Liberal Democrats (The Federal Party) – Reports and Financial Statements – Year Ended 31 December 2011". The Liberal Democrats. t. 27. Cyrchwyd 2 Awst 2012.
  31. ↑ Titley, Simon (19 Ionawr 2013). "Liberator's blog: Has the fall in party membership finally ended?". Liberator. Cyrchwyd 15 Gorffennaf 2013.
  32. ↑ Rathe, Austin (8 Ionawr 2014). "Liberal Democrats end year with historic membership growth – but we must keep up the good work". Liberal Democrat Voice. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-03-30. Cyrchwyd 2015-06-24.
  33. ↑ http://www.libdems.org.uk/membership_figures

Dolenni allanol

golygu
  Eginyn erthygl sydd uchod am wleidyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Y_Democratiaid_Rhyddfrydol_(DU)&oldid=12930119"