Тундра

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Тундра (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Ту́ндра — вăрман ӳсентăранлăхĕн çурçĕр енче выртакан çутçанталăк зони, тинĕс е юханшыв шывĕсем илмен пĕрмай шăннă тăпраллă уçлăхсем. Тундра тайга зонинчен çурçĕререх вырнаçнă. Тундра шурлăхлă, торфлă, чуллă. Тундрăн кăнтăр чиккине Арктика пуçламăшĕ теççĕ.^[1] Çурçĕр енчен тундрă арктика пушхирĕ патне çитет ^[2]. «Тундрă» терминпа Антарктика çутçанталăк зонисене палăртнă чухне те усă кураççĕ.

Классификаци

Туçи тундрисем

Тĕп статья: Туçи тундри

Антарктика тундри

Климат

Чĕрчун тата ӳсентăран тĕнчи

Раççей тундрин экологи кризисĕ

Çын çутçанталăка уямасăр ĕçленине пула (чи малтанах нефте уçласа илнĕшĕн, нефть пăрăхĕсене туса хурса эксплуатациленĕшĕн) раççей тундрин чылайăш пайĕ экологи катастрофи лакăмне лекнĕ. Нефть пăрăхĕсенчен чĕрĕ тавар юхса тухса тавра территорине варалать, çунакан нефть кӳллисем тата унчен ӳсентăрăнпа витĕннĕ, халĕ вара пĕтĕмпех çунса кайнă территорисем сахал мар тĕл пулаççĕ.

Çĕнĕ нефть пăрăхĕсене хунă çĕрте пăлансене куçса çӳреме хушă хăвараççĕ пулин те чĕрчунсем пур чухне те вĕсене тупаймаççĕ.

Тундра тăрăх автопуйăссем унталла-кунталла çӳреççĕ, вĕсем ӳсентăран витĕмне пĕтерекен мусора хăвараççĕ. Çăпаталлă транспорт аркатнă тундра тăпра сийĕ темиçе теçетке çул иртсен кăна чĕрĕлет.

Çак ĕнтĕ тăпрана, шыва тата ӳсентăранлăха вараласа пырать, пăлансен тата тундрăри ытти чĕрчунсен йышне чакарать.

Арктика тундр. Врангель утравĕ

Çавăн пекех

Литература

Цинзерлинг Ю. Д. География растительного покрова Северо-Запада европейской части СССР. — Л., 1932
Тундра / Александрова В. Д. // Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 26).
Грибова С. А. Тундры. — Л., 1980

Асăрхавсем

^ БЭС, статья «Арктика»
^ Александрова, 1977

Каçăсем

Сайт о Чукотке 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.

[1] БЭС, статья «Арктика»

[Александрова—1977——-2] Александрова, 1977

[1]

[2]

п • с • т Çутçанталăк зонисем
Типçĕр	Арктика пушхирĕ \| Антарктика пушхирĕ \| Тундра \| Вăрманлă тундра \| Лăсăллă вăрман — Тайга \| Кĕçĕн тайга \| Хутăш вăрман \| Çулçăллă вăрман: сарлака çулçăллă вăрман тата вĕтĕ çулçуллă вăрман \| Вăрманлă çеçенхир \| Çеçенхир \| Çурма пушхир \| Пушхир \| Саванна \| Субтропик вăрманĕ \| Çумăр вăрманĕ \| Улшăнуллă нӳрĕклĕ вăрмансем \| Нӳрĕклĕ тропик вăрманĕсем — Джунгли \| Типĕ тропик вăрманĕсем — Каатинга \| Нӳрĕклĕ тропик вăрманĕсем: Сельва тата Гилея \| Альпă \| Субальпă \| Вăтаçĕр тинĕс \| Высотная поясность \| Çыранхĕрринчисем тата шурлăхлисем: плавни, ейÿлĕх, Шурлăхсем, солончаксем, маршсем

Тĕнче океанĕ	Пĕве \| Литоральлĕ зона / Приливно-отливная зона / Çыранхĕр зони \| Мангр вăрманĕсем \| Хăмăр шыв ӳсентăранĕсен вăрманĕсем \| Коралл рифĕсем \| Неритика зони \| Континент шельфĕ \| Пелагиаль зони \| Океан сарăмĕ \| Впадины: валашка тата рифт \| Океанри вăта ту хырçисен гидротермаль çăлкуçĕсем \| Паковый лёд

Çавăн пекех	Чуллă субстрат
Биологи — Географи — Экологи