Чхаттисгарх

Чхаттисгарх
Чхаттисгарх
	хинди छत्तीसगढ
Никӗсленӗ/йӗркеленӗ дата	2000
Официаллӑ ят	хинди छत्तीसगढ; акăл. Chhattisgarh
Официаллӑ чӗлхе	Хинди и чхаттисгархи[d]
Патшалӑх	Инди;
Администраци вырӑнӗ	Райпур[d]
Административлӑ-территориллӗ пай	Инди
Ҫутҫанталӑк объекчӗ шутӗнче	Восточная Индия[d]
Геоданнӑйсем	Data:India/Chhattisgarh.map
Патшалӑх пуҫлӑхӗ	Anusuiya Uikey[d]
Правительство пуҫлӑхӗн должноҫӗ	Chief Minister of Chhattisgarh[d]
Правительство пуҫлӑхӗ	Vishnu Deo Sai[d]
Ӗҫ тӑвакан влаҫ	Government of Chhattisgarh[d]
Саккун йышӑнакан орган	Chhattisgarh Legislative Assembly[d]
Халӑх йышӗ	29 436 231 чел. (2020);
Арҫынсен йышӗ	12 832 895
Хӗрарӑмсен йышӗ	12 712 303
Административлӑ пайланӑвӗ	Сургуджа[d], Биласпур[d], Дург[d], Райпур[d] и Бастар[d]
Чикӗленсе тӑрать	Мадхья-Прадеш, Махараштра[d], Одиша, Джаркханд[d], Уттар-Прадеш[d], Телингана[d] и Андхра-Прадеш[d]
Пӗрле лаптӑка йышӑнать	Chhattisgarh[d]
Калаҫу чӗлхи	Agariya[d], Nagpuri[d], багхели[d], Bhariati[d], Birhor[d], Mirgan[d], Asur[d], Pardhan[d], Халби (язык)[d], Bhatri[d], Kharia[d], косли[d], Turi[d], Корва (язык)[d], Majhwar[d], Kamar[d], Surgujia[d], Nahari[d], Khirwar[d], маратхи[d], телугу[d], парджи[d], Maria[d], чхаттисгархи[d], Koya[d], курух[d], Bhunjia[d], Desia[d], Western Muria[d], Dandami Maria[d], Eastern Muria[d], Koraku[d] и Far Western Muria[d]
Лаптӑк	135 194 тăваткал километр;
Официаллӑ сайт	chhattisgarh.nic.in
Экономики	economy of Chhattisgarh[d]
Хула халӑхӗ	5 937 237
Ял халӑхӗ	19 607 961
Хут пӗлменнисем	10 165 276
Хут пӗлекенсем	15 379 922
	Чхаттисгарх
	Медиафайлы на Викиампар

Чхаттисгарх (хинди छत्तीसगढ़, акăл. Chhattisgarh) — Индин варринче вырнаҫнӑ штат. 2000 ҫулхи чӳкӗн 1-мӗшӗнче Мадхья-Прадеш штат йышӗнчен 16 района уйӑрса кӑларса йӗркеленӗ. Мадхья-Прадеш, Махараштра, Андхра-Прадеш, Орисса, Джаркханд, Уттар-Прадеш штатсемпе чикӗленче тӑрать. Лаптӑкӗ — 136 034 км², халӑхӗ — 25 540 196 ҫын. (2011). Тӗп хули — Райпур. Ытти пысӑк хуласем — Бхилаи, Биласпур, Корба.

Тавралӑхӗ

Штатӑн ҫурҫӗр пайӗ Индпа Ганг айлӑмӗн хӗрринче вырнаҫнӑ, штатӑн тӗп пайӗнче Маханади юханшывӑн пулӑхлӑ айлӑмӗ — штатра рис туса илекен тӗп районӗ — сарӑлса выртать; штатӑн кӑнтӑр пайӗ Декан тӳремсӑртлӑхӗнче, Годавари юханшывӗн бассейнӗнче вырнаҫнӑ. Вӑрманлӑх виҫи 40 % танлашать.

Штат кун-ҫулӗ

Штата йӗркелениччен 1950-мӗш ҫулсенче Совет Союзӗн ӑстисем Бхилаи металлурги савутне туса лартнӑ.

2010 ҫулхи ака уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне штатра маоистсен юхӑмӗ хӑйӗн вӑйне ҫухатман-ха, вӑл правительствӑпа тата йӗркене хураллакан вӑйсемпе алла хӗҫпӑшал тытса кӗрешет. XX ӗмӗрӗн 60-мӗш ҫулӗсенчен пуҫласа ҫак ушкӑнӑн хӗҫ-пӑшалланнӑ ҫыннисем вырӑнти халӑха хӗсӗрленинчен хӳтӗлетпӗр тесе кӗрешеҫҫӗ, фермерсен ҫӗрӗсене туртса илессине хирӗҫ тӑраҫҫӗ. Правительствӑпа кӗрешме маоистсем террористла меслетсемпе усӑ кураҫҫӗ, ҫавна май вӗсене полици те, ахаль халӑх та час-часах хур курать.

Политика

Чхаттисгарх штат Бхарати джаната парти яланах тенӗ пек вӑй тытса тӑракан штатсен шутне кӗрет. Хальхи вӑхӑтра (2010 ҫул пуҫламӑшӗ тӗлне) шӑпах ҫак парти штат правительствине йӗркеленӗ.

2018 ҫулхи суйлавра ИНК ҫӗнтернӗ.

Администраципе территориллӗ пайланӑвӗ

Штат шутне 27 округ кӗрет:

Балод — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Балодапасар — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Балрампур — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Бастар
Беметара — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Биджапур — 2007 ҫулта йӗркеленӗ
Биласпур
Гариябад — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Дантевада — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Джанджгир-Чампа — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Джашпур — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Дург
Дхамтари — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Кабирдхам — 1998 ҫулта йӗркеленӗ, маларах Кавардха ятлӑ пулнӑ
Канкер — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Кондагаон — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Корба — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Кория — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Махасамунд — 1998 ҫулта йӗркеленӗ
Мунгели — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Нараянпур — 2007 ҫулта йӗркеленӗ
Раджнандгаон — 1972 ҫулта йӗркеленӗ
Райгарх
Райпур
Сукма — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Сураджпур — 2012 ҫулта йӗркеленӗ
Сургуджа

Чӗлхе

Штатӑн тӗп чӗлхи — чхаттисгархи — вӑл хиндине пит ҫывӑх. Сӑртлӑ-туллӑ районӗсенче дравид чӗлхисем сарӑлнӑ: телугу, гонди, мариа, муриа, койя, pardhan, парджи, nagarchal, курух.

Экономика

Штат промышленноҫӗн никӗсӗ — энергетика, хура тата тӗслӗ металлурги. Тӗслӗхрен, Бхилаире Индири чи пысӑк металлурги комбиначӗсенчен пӗри (СССР пулӑшнипе туса лартнӑ) вырнаҫнӑ. Корбӑра ӗҫлекенсем ТЭС-сем — ҫӗршыври чи пысӑккисенчен пӗрисем. Ҫавӑн пекех цемент тата хими промышленноҫӗ (минераллӑ удобренисем туса кӑларасси) аталаннӑ. Ял хуҫалӑх никӗсӗ — рис, ҫавӑн пекех тулӑпа кукуруза ӳстереҫҫӗ.