Trypanosoma brucei
Trypanosoma brucei je jednoćeliskii parazit iz roda Trypanosoma , koji kod ljudi izaziva afričku tripanosomijazu ili bolest spavanja. U životinja je uzročnik životinjske tripanosomijaze, koja se kod goveda i konja naziva nagana. To je vektorska bolest ljudi i ostalih kičmenjaka, uglavnom u subsaharskoj Africi. To je protozoa koja se prenosi uglavnom vrstama muha ce-ce (rod Glossina).
| Trypanosoma brucei | |
|---|---|
 Trypanosoma brucei brucei | |
| Sistematika | |
| Carstvo | Protozoa |
| Koljeno | Euglenozoa |
| Razred | Kinetoplastea |
| Red | Trypanosomatida |
| Rod | Trypanosoma |
| Vrsta | T. brucei |
| Dvojno ime | |
| Trypanosoma brucei Plimmer & Bradford, 1899 | |
| Podvrste | |
| T. b. brucei Plimmer & Bradford, 1899 T. b. gambiense Dutton, 1902 | |
K –Kinetoplast
F – Flagela
B – Bazno tijelo
N – Ćelijsko jedro
P – Spremnik zastavičaste flagele
Parazita je otkrio Ser David Bruce, 1894., po kojem i imenovan 1899.[1][2]
Trypanosoma brucei je podijeljen u tri podvrste:
- Trypanosoma brucei brucei, parazitira na kičmenjacima, sporadično na ljudima.
- Trypanosoma brucei gambiense, parazitira na ljudima.
- Trypanosoma brucei rhodesiense, parazitira na ljudima.[3][4]
Prenos se odvija tokom usisavanja krvi, koje čini ce-ce. Parazit prolazi složene morfološke promjene u životnom ciklusu u insekatu i sisaru. Razlike između površinskih proteina krvnih ćelija sisara uzrokuju da parazit prođe kroz antigene varijacije, zaobilazeći adaptivnu imunost domaćina, dozvoljavajući hroničnu infekciju. Trypanosoma brucei može probiti i krvno-moždanu barijeru.
Muhe roda Glossina ubrizgavaju metaciklične tripomastigote u kožno tkivo. Paraziti ulaze u limfni sistem i odatle u krvotok (1). U domaćinu se transformiraju u tripometigote (2), koje se prenose na druga mjesta u tijelu i na taj način dospijevaju do ostalih tjelesnih tekućina (npr. limfa, cerebrospinalna tečnost), gdje se množe binarnom podjelom (3). Tokom žvotnog ciklusa, afričke tripanozome imaju i vanćelijski stadij. Muhe ce-ce se zaraze tripomastigotama iz krvi zaraženog domaćina sisara (4-5). U tijelu muhe, paraziti se transformiraju u procikličke tripomeastigote, množe se binarnom diobom (6), izlaze iz srednjeg crijeva i pretvaraju se u epimastigote (7) Epimastigoti dopiru do pljuvačnih žlijezda muhe ce-ce i nastavljaju se umnožavati binarnom podjelom (8). Ciklus u mušici traje oko tri sedmice. Trypanosoma brucei gambiense se ponekad prenosi sa majke na dijete ako je majka zaražena tokom trudnoće.
Građa
uredi
Postoji šest glavnih morfoloških oblika tripanosomatida. Različite faze životnog ciklusa Trypanosoma brucei spadaju u morfološke kategorije trypomastigote i epimastig
Trypanosoma brucei je duga od 8 do 50 µm , a ima izduženo tijelo s proširenim i suženim oblikom. Ćelijska membrana (koja se naziva pelikula) obavija ćelijsdke organele, uključujući ćelijsko jedro, mitohondrije, endoplazmatski retikulum, Golgijev aparat i ribosome. Uz to, postoji neobična organela koja se naziva kinetoplast , a koja je sastavljena od bezbroj molekula DNK u obliku prstena (mitohondrijska DNK) i funkcionira kao jedna jako velika mitohondrija. Kinetoplast se nalazi u blizini bazanog tijela od kojeg se ne može razlikovati pod svjetlosnim mikroskopom. Od baznog tijela se formira jedna jedina flagela koja seže do prednjeg kraja. Duž površine tijela pričvršćena je zaa ćelijsku membranu koja postaje valovita. Samo kraj biča nije pričvršćen sprijeda. Ćelijska površina krvnih sudova ima gusti sloj varijantnih površinskih glikoproteina (VSG), koji se zamjenjuje jednako gustim slojem prociklina kada se parazit pretvori u prociklik u ce-ce muhi.
- Epimastigote se nalazi u ce-ce muham. Kinetoplast i bazno tijelo nalaze se na prednjem dijelu jedra, sa dugim bićevima, pričvršćenim na ćelijsko tijelo. Suženje počinje od središta tijela.
- Trypomastigote javljaju se u sisavaca domaćina. Kinetoplast i bazno tijelo su u stražnjem dijelu jedra. Sa zadnjeg kraja tijela uzdiže se dugi bič (flagela).
Ta su imena izvedena iz grčkog mastigo, što znači bič, a odnosi se na zastavičasti bič tripanosoma. Zastava tripanosoma ima dvije glavne strukture. Sastoji se od tipske aksoneme biča paralelnog paraflagelarnog štapića, rešetkaste strukture proteina jedinstvenih za kinetoplastide, euglenoide i dinoflagelate.
Mikrotubule u flagelskoj aksonemi su u normalnom 9 + 2 aranžmanu, orijentiran sa +, na prednjem kraju i – u baznom tijelu. Struktura citoskeleta proteže se od baznog tijela kinetoplast.a Papučica se veže za citoskelet glavnog tijela ćelije pomoću četiri specijalizirane mikrotubule koje teku paralelno i u istom smjeru sa tubulinom biča. Funkcija pokretanja je dvostruka – putem oscilacija duž usukanog flagelskog i ćelijskog tijela i pričvršćivanje na leteće cijevi muhe ce-ce tokom procikličke faze.
Razmnožavanje
urediBinarna dioba
urediReprodukcija kod Trypanosoma brucei je neobično u odnosu na onu kod većine eukariota . Jedarna membrana ostaje netaknuta, a tokom mitoze, hromosomi se ne kondenziraju. Bazno tijelo, za razliku od centrosoma u većini eukariotskih ćelija, nema ulogu u organizaciji figure zavojnice i umjesto toga je uključeno u cijepanje kinetoplasta. Koraci reprodukcije su: Bazno tijelo se udvostručuje i ostaje povezano s kinetoplastom. Svako pojedinačno tvori zastavu biča.
Povećava se prstenasta kinetoplastna DNK, nakon čega se kinetoplast dijeli i svaki od dva novonastala odlazi u dva bazna tijela. U ćelijskom jedru širi se DNK, a novi bič mlađeg baznog tijela proteže se unazad. Ćelijsko jedro se deli mitozom.
U citokinezi, podjela citoplazme, događa se s prednjeg dijela unazad. Binarni odjel upotpunjen je apscisom.
Reference
uredi- ^ Baker JR (mart 1995). "The subspecific taxonomy of Trypanosoma brucei". Parasite. 2 (1): 3–12. doi:10.1051/parasite/1995021003. PMID 9137639.
- ^ Deborggraeve S, Koffi M, Jamonneau V, Bonsu FA, Queyson R, Simarro PP, Herdewijn P, Büscher P (august 2008). "Molecular analysis of archived blood slides reveals an atypical human Trypanosoma infection". Diagnostic Microbiology and Infectious Disease. 61 (4): 428–33. doi:10.1016/j.diagmicrobio.2008.03.006. PMID 18455900.
- ^ Masocha W, Kristensson K (2012). "Passage of parasites across the blood-brain barrier". Virulence. 3 (2): 202–12. doi:10.4161/viru.19178. PMC 3396699. PMID 22460639.
- ^ Legros D, Ollivier G, Gastellu-Etchegorry M, Paquet C, Burri C, Jannin J, Büscher P (juli 2002). "Treatment of human African trypanosomiasis--present situation and needs for research and development" (PDF). The Lancet. Infectious Diseases. 2 (7): 437–40. doi:10.1016/S1473-3099(02)00321-3. hdl:10144/18268. PMID 12127356. Arhivirano s originala (PDF), 12. 8. 2017. Pristupljeno 7. 7. 2020.
Vanjski linkovi
uredi
- "Trypanosomiasis, African (Trypanosoma brucei gambiense) (Trypanosoma brucei rhodesiense)". DPDx — Laboratory Identification of Parasitic Diseases of Public Health Concern. Centers for Disease Control and Prevention. 29. 11. 2013.
- "Trypanosoma brucei". NCBI Taxonomy Browser. 5691.
- "Parasites - African Trypanosomiasis (also known as Sleeping Sickness)". Centers for Disease Control and Prevention. 8. 6. 2018.