Frank Zappa
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Frank Vincent Zappa (21. decembar 1940 – 4. decembar 1993) bio je američki muzičar.
| Frank Zappa | |
|---|---|
 | |
| Osnovne informacije | |
| Žanrovi | Rock, Jazz Klasična muzika, Eksperimentalna muzika |
| Karijera | Kompozitor, Muzičar Dirigent, Filmski producent, aktivista, filmski umjetnik, |
| Izdavači | Verve/MGM, Warner Bros., Bizarre/Straight, DiscReet, Zappa Records, Barking Pumpkin Records, Rykodisc |
Roditelji su mu sa Sicilije, pa tako korijene vuče iz Italije. Otac mu je isto bio muzičar i svirao je "strolling crooner" gitaru. Zappa je bio vrlo poseban i originalan američki muzičar, satiričar, gitarista, tekstopisac i pjevač. U svojoj 30 godina dugoj muzičkoj karijeri Frank Zappa se profilira u osobitog muzičara kojemu se veća priznanja daju sada nego za života. Svirao je mnoge stilove a neki od njih su rock, jazz, klasika i drugi. Osim toga bio je izuzetno duhovit čovjek i svoj je muzički humor znao predstaviti kroz albume i nastupe na najbolji mogući način. Njegovu grupu "The Mothers of Invention" sa kojom je stekao svjetsku slavu činili su sve sjajni muzičari koji su se kroz vrijeme mjenjali. Zappa je volio improvizaciju pa je tako uvijek od svojih članova grupe tražio da sami osjećaju što sviraju a ne da samo hladno sviraju ono što je on napisao. Njegovi pogledi na muziku bili su vrlo široki i kako bi mogao obuhvatiti sve svoje ideje imao je uvijek desetak članova grupe.
Zappa se dva puta ženio. Prvi puta je stupio u brak 1960. godine, a žena mu se zvala Kathryn "Kay" Sherman. S njom nije imao djece i rastaje se 1964. godine. Drugi puta se ženi 1967. godine sa Adelaide Gail Sloatman i s njom ostaje u braku sve do 1993. godine, kada umire od raka prostate. Imali su četvero djece: Moon Unit (28. septembra 1967.g.), Dweezil (5. septembar 1969.g.), Ahmet Emuukha Rodan (15. maj 1974. godine) i Diva Thin Muffin Pigeen (30. maj 1979. godine). Gail Zappa poslije njegove smrti vodi firmu pod imenom Zappa Family Trust.
Muzička karijera
urediZappa se oduvijek interesirao za muziku. Sa svojih 12 godina Frank se zanimao za bubnjeve, pa je pohađao ljetnu školu za orkestralni percussion u Montereyu. Imao je želju da postane moderni kompozitor pa su mu posebno zanimljivi bili kompozitori poput Edgard Varèse, Igor Stravinsky i Anton Webern i stilovi poput modernog jazza i bluesa. Ipak postao je popularan svirajući crnački R&B. Godine 1956. svira bubanj u lokalnom R&B bendu The Ramblers. Međutim ubrzo se počeo zanimati za električnu gitaru. Počeo je skupljati R&B ploče na kojima su bile odsvirane dobre solo dionice. Neke od njih Frank je volio jako slušati: Johnny "Guitar", Watson i Clarence "Gatemouth", Muddy Waters i još neki.
1960
uredi1964. godine pridružuje se lokalnoj R&B postavi The Soul Giants i počinje za njih pisati pjesme. Negdje je zapisano da su prvi nastup imali za Majčin Dan (Mothers Day) pa su donijeli odluku da se zovu The Mothers, no kompanija MGM zahtjeva da se doda i Of Invention. Grupu tada čine: Roy Estrada (bas), Jimmy Carl Black (bubanj), Roy Collins (vokal), Dave Coronado (klavijature) i Frank Zappa (gitara).
Freak Out! dvostruki debi album izlazi 22. juna 1966. godine. Album ostavlja fantastični dojam kod publike i kritičara. Oni sami članovi grupe pridonijeli su svojom dugom kosom i ružnim licima, postali su prave ikone toga vremena.
Producent na albumu je iskusni Tom Wilson koji iza sebe ima brojne radove a neke od njih je radio za Cecila Taylora, Johna Coltranea i Boba Dylana.
Problemi za grupu počinju odlaskom Davea Coronada koji se nije mogao pomiriti sa činjenicom da Zappa hoće osvojiti svijet. Međutim to nije spriječilo Zappu da krene sa turnejom i izdavanjem novih albuma.
Absolutely Free drugi je album grupe "The Mothers of Invention" koji je izašao 1967.g. To je nastavak prvog dvostrukog LP-a "Freak Out" gdje opet do izražaja dolaze kompleksne kompozicije i podrugljivo obraćanje politici.
We're Only in It for the Money treći je Zappin album sa grupom "The Mothers of Invention" koji izlazi u januaru 1968. godine. Album je bio pravo remek djelo a jedna zanimljivost ga veže za omot LP-a. Na podrugljiv način obratili su se hipijima u SAD-u, parodijom na omot SGT PEPPER od Beatlesa.
Lumpy Gravy prvi je solo album Frank Zappe koji izlazi 1968.g. Ideja za album nastala je 1966. godine kada producent Nick Venet nudi Zappi šansu da snimi album sa orkestralnom muzikom.
Cruising with Ruben & the Jets četvrti Zappin album sa grupom The Mothers of Invention izlazi decembra 1968. godine. Na njemu prezentiraju doo-wop muziku. Popularni blues 1950ih i 1960ih, jako je dobro prihvaćen kod publike.
Uncle Meat je dugo odgađan album Frank Zappe koji je napravljen za istoimeni film a izlazi 1969.g. Reizdanje tog albuma izlazi godine 1987. godine na CD-u sa novom pjesmom Tengo Na Minchia Tanta. Film nikad nije snimljen.
Hot Rats album je Frank Zappe. Izlazi u oktobru1969.g. Na njemu se nalazi šest pjesama od kojih su pet instrumentalni i jedna u vokalnoj izvedbi Captain Beefhearta.
1970
urediBurnt Weeny Sandwich ponovo izdaje sa grupom The Mothers of Invention. Album izlazi u februaru 1970. godine.
Weasels Ripped My Flesh izlazi 10. augusta 1970. godine. To je posljednji Frankov album sa grupom "The Mothers of Invention", nakon njega dolazi do raspada. Kasnije se još koji put sastaju u nekim "live" izvedbama i 1975. godine snimaju zadnji album. Album "Weasels Ripped My Flesh" je kompilacija već izašlih pjesama i koncertnih snimaka grupe koja se već raspala.
Chunga's Revenge je Frank Zappin album objavljen 23. oktobra 1970.g. Album predstavlja određenu promjenu pa tako na njemu nema podrugljivih političkih komentara što je bio slučaj sa grupom The Mothers of Invention.
Fillmore East - June 1971 live je album Frank Zappe i grupe The Mothers of Invention koji je izašao u kolovozu 1971. godine. Nije bio dobro prihvaćen i dobio je niz loših kritika. Inače 1971.g. nije im bila baš dobra . 4. decembra (kasnije datum Frankove smrti) vatra im je uništila svu opremu dok su svirali u Montreuxu. Taj je događaj kasnije opisan u legendarnoj pjesmi Deep Purplea Smoke On The Water. Nakon toga Zappa doživljava nesreću kada bude gurnut sa bine i ozljeđuje vrat i kičmu pa jedno određeno vrijeme provodi u kolicima, a i glasnice su mu trajno oštećene i umanjuju mu glasovne mogućnosti.
200 Motels dvostruko je izdanje Frank Zappe koje izlazi u oktobru 1971. godine. Na njemu Zappa okuplja jaku ekipu pa tako na 39 pjesama učestvuje više od 15 muzičara a neku od njih su: Jimmy Carl Black (Vokal), Howard Kaylan (Vokal), Aynsley Dunbar (bubnjevi), Ian Underwood (klavijature) i drugi.
Just Another Band from L.A. drugi je live album Frank Zappe i grupe The Mothers of Invention koji izlazi u martu 1972. godine. Na njemu se nalazi 5 pjesama, a jedna od njih je obrada mini - opere Billy the Mountain. I ovaj album je pokupio niz loših kritika.
Nastavak 1972. godine Frank Zappa provodi razvijajući nove vrste big bandova s kojima svira jazz. Okuplja najbolje muzičare sa zapadne obale SAD-a i sa njima snima dva jazz albuma, Waka/Jawaka i The Grand Wazoo. Ne ostaje dugo u jazz vodama i već 1973. godine izdaje album Over-Nite Sensation s kojim najavljuje prekretnicu u svom budućem radu. Na albumu učestvuje više od deset izvrsnih muzičara koji izvode kombinaciju jazza, swinga i bogatu vokalnu izvedbu. Virtouzi na udaraljkama i ksilofonu, Ruth Underwood, Jean-Luc Ponty na električnoj violini i klavijaturista George Duke iskazuju svoje izuzetne sviračke kvalitete na ovom muzičkom projektu.
Apostrophe je album Franka Zappe, koji izlazi 22. aprila 1974. godine. Sa naslovnom pjesmom Apostrophe (') stiže do 10. mjesta na ljestvici popularnosti Billboard magazina u ljeto 1974. Iste godine okuplja grupu pod nazivom The Mothers i izdaje koncertni album Roxy & Elsewhere.
One Size Fits All iz 1975. godine rock album je Frank Zappe i grupe The Mothers of Invention ujedno to je i njihov zadnji snimljeni album. Bio je namijenjen kao kvadrofonijska verzija albuma ali to se nije dogodilo. Godine 1975. pridružuje mu se na turneji američki muzičar Captain Beefheart koji je pjevao na koncertnom albumu Bongo Fury.
Zoot Allures rock album Frank zappe iz 1976. godine na kojemu posebno do izražaja dolazi Terry Bozzio u ritam sekciji i udaraljkama.
Zappa in New York Zappin je live album snimljen od serije koncerata održanih u New York City's Palladiumu iz decembra 1976.g. a album izlazi u martu 1978. godine). Inače na koncertima su imali brojnu uzbuđenu publiku koja je vrištala i pljeskala pričama iz bara za samce, odbrojavanju za vraga i akrobatskom nastupu Brecker Brothersa. Ovaj album dio je kolekcije nakon razlaza Zappe i Warner Brothers kompanije, što je rezultiralo s tri sjajna instrumentalna albuma Studio Tan (1978.), Sleep Dirt (1979.) i Orchestral Favorites (1979.)
Novu dimenziju sviranja gitare Zappa je najavio sa albumom iz 1979. godine Sheik Yerbouti. To je dvostruki vinilin album koji je sniman 1978. i 1979. godine. Pjesma Dancin' Fool nominirana je za nagradu Grammy i bila je dugo hit u disco klubovima. Iste godine izbacuje album Orchestral Favorites koji snima sa Abnuceals Emuukha Electric Symphony Orchestra.
Joe's Garage remek djelo Frank Zappe. Rock opera iz 1979. godine ,napravljena u tri acta. Značaj doprinos u operi ima Ike Willis koji izvodi vokale a zove se "Joe". Album izlazi u dva segmenta, prvi segment izlazi kao pojedinačni LP i na njemu se nalazi "Act I" i drugi segment koji izlazi kao dvostruki LP na kojem se nalaze "Act II & III". Svi Act-ovi kasnije izlaze na dvostrukom CD-u.
1980
urediPočetkom 1980-ih muzika postaje više politički orijentirana. Album Tinsel Town Rebellion dvostruko je izdanje Frank Zappe koje izlazi 11. maja 1981.g. Kasnije izlazi reizdanje na CD-u od izdavačke kuće Rykodisc. Inače albumi Tinsel Town Rebellion i You Are What You Is prate rađanje i rast fundamentalista. Zappa uz mnoge muzičare na projektu tada prvi puta angažira vrhunskog američkog gitaristu Steve Vaia.
Shut Up 'n Play Yer Guitar Zappa sa ovim trostrukim vinilinim albumom koji izdaje istog datuma 11. maja 1981. godine kao i album Tinsel Town Rebellion, dokazuje da je sviranje gitare jedinstveno. Na albumu se nalazi live materijal koji je sniman u februaru 1976. i decembru 1980. godine.
Frank Zappa se poslu posvećuje u cijelosti, pa tako zaboravlja da ima porodicu. Pa tako Moon Unit Zappa govori kako je u kući bilo svega ali je postojalo i jedno pravilo koje je postavio Frank Zappa: "Ako kuća gori, ugasi vatru sam, ali ni za živu glavu ne ometaj tatu u studiju". To je natjeralo Moon Unit da napiše hit "Valley Girl" da bi se barem na taj način mogla družiti s ocem. Pjesma se nalazi na albumu Ship Arriving Too Late to Save a Drowning Witch koji je izašao u maju 1982. godine, a digitaliziran 1991. godine.
1983. godine izdaje album The Man from Utopia na kojem opet uz mnoge muzičare učestvuje Steve Vai na gitarama, Ike Willis vokal i drugi. Iste godine izdaje album Baby Snakes na kojem se nalaze pjesme iz Zappinog filma, koji nije nikada objavljen. Slijedi London Symphony Orchestra, Vol. 1 koji izlazi 9. jula 1983.g.
1984. godine, u augustu, izdaje album Boulez Conducts Zappa: The Perfect Stranger, a iste godine u mjesecu oktobru objavljuje rock album Them or Us, na njemu uz ostale muzičare učestvuje u izvedbi vokala njegova kćerka Moon Unit Zappa a gitare izvodi Steve Vai. U decembru izdaje trostruki LP Thing-Fish koji kasnije izdavačka kuća Rykodisc digitalizira i izdaje na dvostrukom CD-u. Inače bio je to "Broadwayski mjuzikl" o AIDS-u, homofobiji i rasizmu.
U novembru opet radi jedinstvenu stvar pa tako djela italijanskog kompozitora Francesco Zappe koji je živio od 1763.g. do 1788.g. objavljuje na rock albumu Francesco Zappa.
1985. godine objavljuje prvi box set The Old Masters Box na kojem se nalazi pet albuma (Freak Out!, Absolutely Free, We're Only In It For The Money, Lumpy Gravy and Cruising With Ruben & The Jets). U mjesecu studenom iste godine izdaje Frank Zappa Meets the Mothers of Prevention u dvije verzije Američkoj i Evropskoj.
Does Humor Belong in Music? live album je Frank Zappe koji izlazi u januaru 1986.g. Na njemu vokale izvodi Ike Willis a prvu gitaru u pjesmi "Whipping Post" svira njegov sin Dweezil Zappa.
U mjesecu novembru 1986. godine izdaje box set koji se sastoji od 7 albuma (Uncle Meat, Hot Rats, Burnt Weeny Sandwich, Weasels Ripped My Flesh, Chunga's Revenge, Fillmore East, June 1971 and Just Another Band From L.A). Iste godine istog mjeseca izlazi album Jazz from Hell na kojem je instrumentalna muzika bez teksta napravljena za synclavier.
1987. godine u mjesecu septembru izlazi album London Symphony Orchestra, Vol. 2 koji je nastavak albuma iz 1983. godine London Symphony Orchestra, Vol. 1. U decembru izlazi novo box set izdanje The Old Masters Box Three na kojem se nalazi 8 albuma (Waka/Jawaka, The Grand Wazoo, Over-Nite Sensation, Apostrophe ('), Roxy & Elsewhere, One Size Fits All, Bongo Fury i Zoot Allures)
Guitar album izlazi u aprilu 1988. godine i dokazuje da je Zappino sviranje gitare jedinstveno. Inače to je nastavak albuma Shut Up 'n Play Yer Guitar iz 1981.g. Imao je šest Grammy nominacija za najbolji rock instrumental. U mjesecu maju i novembru izdaje dva live albuma You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 1 i You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 2. 14. oktobra izlazi live album Broadway the Hard Way.
You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 3 Frank Zappin je album, remek djelo, koje izlazi u novembru 1989.g. Dvostruki CD disk na kojem učestvuje 40 vrhunskih muzičara. To je i zadnji album koji izdaje u toj deceniji.
1990
urediU novembru 1991. godine njegova kćerka Moon Unit Zappa objavljuje da Zappa boluje od tumora prostate. Osoba s nevjerojatnim opusom od sedamdesetak snimljenih albuma autorske muzike (od kojih su mnogi dvostruki i trostruki) i tridesetak godina rada polako se bliži kraju svoga životnog puta.
The Best Band You Never Heard in Your Life dvostruki je live album koji je izašao u aprilu 1991. godine. Sastoji se od pjesama koje su svirane na svjetskoj turneji 1988. godine Broadway the Hard Way i Make a Jazz Noise Here.
Imao je veliku popularnost u Češkoj gdje je dugo glasio za heroja kulturnog podzemlja. 1991. godine objavio je da će se kandidirati na narednim predsjedničkim izborima 1992. godine i odmah dobija par prijetnji smrću.
U junu iste godine slijedi četvrti live nastavak You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 4, a istog mjeseca izlazi dvostruki live album sa svjetske tuneje Broadway the Hard Way (1988) i The Best Band You Never Heard in Your Life (1991). Sljedeći mjesec iste godine izdaje box set od osam diskova Beat the Boots
- As an Am (recorded 1981 – 1982)
- The Ark (recorded 1969)
- Freaks & Motherfu*#@%! (recorded 1970)
- Unmitigated Audacity (recorded 1974)
- Anyway the Wind Blows (2 discs) (recorded 1979)
- 'Tis the Season to Be Jelly (recorded 1967)
- Saarbrucken 1978 (recorded 1978)
- Piquantique (recorded 1973)
Iduće 1992. godine, u mjesecu junu, slijedi nastavak, pa izdaje isto box set sa osam diskova Beat the Boots II,
- Disconnected Synapses (recorded 1970)
- Tengo Na Minchia Tanta (recorded 1970)
- Electric Aunt Jemima (recorded 1968)
- At the Circus (recorded 1978)
- Swiss Cheese/Fire! (2 discs) (recorded 1971)
- Our Man in Nirvana (recorded 1968)
- Conceptual Continuity (recorded 1976)
Slijedi live nastavak You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 5 na kojem je snimljen materijal iz perioda svirke sa grupom Mothers of Invention od 1965.g. do 1969.g., pa slijedi You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 6 iz perioda 1970.g. do 1988.g.
U oktobru 1992. godine izlazi live album Zappe i grupe Mothers of Invention, Playground Psychotics, a u martu 1993 isto live materijal Ahead of Their Time.
The Yellow Shark izlazi 2. novembra 1993. godine, mjesec dana prije nego li Frank Zappa umre i ostavi svijet bez jednog velikog umjetnika. Sa 53 godine života napušta svijet kao jedan od najproduktvnijih i najboljih kompozitora dvadesetog vijeka. Zappa je na svoje albume volio napisati: "Nikada ne prestajte raditi dok ono za što mislite da je dobro ne bude bolje, a kada bude bolje potrudite se da postane najbolje."Iako su ga mnogi smatrali isuviše otkačenim, čak luđakom koji je „zabrijao“, zanimljivo da Zappa nije svoju inspiraciju pronalazio u drogama ili alkoholu, odnosno razuzdanom rockerskom životu. On je bio porodični čovjek, oženjen dvadeset godina istom osobom te otac četvoro djece, koji bi ustajao rano i veći dio dana provodio u studiju
Zanimljivosti
urediJedan od najpoznatijih prizora iz psihodelične ere 1960-ih je Jimi Hendrix koji na Miami Pop festivalu prolijeva benzin po gitari i pali je. Međutim, taj primjerak Fender Stratocastera nije time bio potpuno uništen i Hendrix ga je poklonio svom kolegi i prijatelju Franku Zappi.
Zappa, i sam slavni gitarist, pažljivo je popravio gitaru i vratio je u upotrebno stanje. Svirao ju je na svom albumu iz 1976. "Zoot Allures", a nakon što je preminuo od raka 1993., gitaru je naslijedio njegov sin Dweezil.
Na aukciji u Las Vegasu Dweezilu Zappi ponuđeno je pola miliona dolara za tu gitaru, ali Frankov sin smatra da može dobiti i više novaca te će ju u septembru ponuditi na aukciji preko londonske aukcijske kuće Cooper Owen.
U domaćinstvu Franka Zappe bilo je za djecu junk fooda i televizije do mile volje, i jedno jedino pravilo: "Ako kuća gori, ugasi vatru sam, ali ni za živu glavu ne ometaj tatu u studiju", priča tridesettrogodišnja spisateljica Moon Unit Zappa. Jednostavno, to je značilo da mu djeca nisu smjela ni prići. Moon Unit morala je napisati 1982. godine hit "Valley Girl" da bi se uopće mogla družiti s ocem.
Diskografija
urediThe Mothers of Invention
urediOstali albumi
urediPosthumna izdanja
uredi- Civilization, Phaze III (decembar 1994)
- The Lost Episodes (februar 1996)
- Läther (septembar 1996)
- Frank Zappa Plays the Music of Frank Zappa: A Memorial Tribute (oktobar 1996)
- Have I Offended Someone? (april 1997)
- Mystery Disc (septembar 1998)
- Everything Is Healing Nicely (decembar 1999)
- FZ:OZ (16. august 2002)
- Halloween (album)|Halloween (4. februar 2003)
- Joe's Corsage (30. maj 2004)
- QuAUDIOPHILIAc (14. septembar 2004)
- Joe's Domage (1. oktobar 2004)
- Joe's XMASage (21. decembar 2005)
- Imaginary Diseases (13. januar 2006)
- Trance-Fusion (24. oktobar 2006)
- The Making Of Freak Out! Project/Object (5. decembar 2006)
- The Making Of Freak Out! Project/Object (deluxe) (12. decembar 2006)
- The Frank Zappa AAAFNRAA Birthday Bundle (15. decembar 2006
Kompilacije
uredi- Mothermania: The Best of the Mothers (mart 1969)
- The **** of the Mothers (13. oktobar 1969)
- The Mothers of Invention (20. juli 1970)
- Worst of the Mothers (15. mart 1969)
- The Guitar World According to Frank Zappa (juni 1987)
- Cucamonga Years (10. decembar 1991)
- Strictly Commercial, the best of Frank Zappa (august 1995)
- Strictly Genteel, a "classical" introduction to Frank Zappa (maj 1997)
- Cucamonga (24. februar 1998)
- Cheap Thrills (april 1998)
- Son of Cheep Thrills (april 1999)
- The Secret Jewel Box: Archives Vol. 2. FZ Original Recordings (decembar 2001)
- Zappa Picks by Jon Fishman of Phish (oktobar 2002)
- Zappa Picks by Larry LaLonde of Primus (oktobar 2002)
- The Best of Frank Zappa (1. novembar 2004)
Poslije smrti
urediU maju 1993. godine Zappa je bio sve slabiji od hemoterapija i sve brže je gubio borbu, dok mu je rak prodirao u kosti, podlegao je bolesti sedam mjeseci kasnije.
Zappa je svojim djelom zadužio svijet. Njegovom genijalnom radu mora se još priznati i to da je sve radio sa nevjerojatnim smislom za humor. Historija jednostavno ne može zaobići takvog muzičara pa mu se mora priznati status vrhunskog majstora za muziku i velikog kompozitora.
Njegova supruga Gail Zappa poslije njegove smrti vodi firmu Zappa Family Trust. Sin Dweezil nastavlja svirati gitaru kao studijski gitarista a slavu je stekao kao MTV voditelj. Moon Unit Zappa bavi se pisanjem i glumom, nastupa u mnogim filmovima i serijama ali više kao sporedna glumica.
Godine 1995. Zappa je posthumno primljen u Hall of Fame u Clevelandu, a 22. jula 1994. asteroid "3834" dobio je ime Zappafrank na spomen i čast Franku Zappi.
Vanjski linkovi
uredi