Ontario
Ontario je jedna od deset provincija Kanade, locirana u centralno-istočnom dijelu države.[1][2] Najmnogoljudnija je provincija[3] i dom je za oko 40% Kanađana[4] i druga po veličini provincija u državi uzimajući u obzir ukupnu površinu.
| Ontario | |||
| Kanadska provincija | |||
|
|||
| Uzrečica: Ut Incepit Fidelis Sic Permanet Lojalna je bila, lojalna ostala | |||
| Država |  Kanada
| ||
|---|---|---|---|
| Graniči sa | |||
| Glavni grad | Toronto | ||
| - Koordinate | 43°42′0″N 79°24′0″W / 43.70000°N 79.40000°W | ||
| Površina | 1.076.395 km2 | ||
| - Zemlje | 917.741 km2 | ||
| - Voda | 10,8% | ||
| Stanovništvo | 12.851.821 (2011) | ||
| Gustoća | 14 /km2 | ||
| Osnovan | 1. pokrajina (sa QC, NS i NB) | ||
| Datum | 1. juli 1867. | ||
| Vlada | |||
| - premijer | Kathleen Wynne (PLC) | ||
| Vremenska zona | UTC-6/-5/-4 | ||
| Poštanski broj | prefiksi K, L, M, N, P | ||
| ISO 3166-2 | CA-ON | ||
 | |||
| Veb-sajt: www.ontario.ca | |||
U politički-ekonomskom smislu provincija predstavlja centralnu Kanadu dok je u čisto geografskoj karakterizaciji zapravo dio istočne Kanade, zajedno sa Kvebekom i Atlantskim provincijama.
Ova provincija je jedna od četiriju originalnih (prvih) provincija Kanade te ima bitan historijski značaj. Sa svojom robusnom ekonomijom i velikim brojem stanovnika (potencijalnih glasača) ima i strateški političko - ekonomski značaj u Kanadi. U provincije se nalazi glavni grad Kanade Ottawa i najmnogoljudniji grad države Toronto.[5] Stanovništvo je uglavnom anglofono uz značajan dio frankofonog stanovništva.
Geografija i klima
Provincija Ontario je omeđena provincijom Manitoba na zapadu, Hudsonovim i Jamesovim zalivom na sjeveru, provincijom Quebec na istoku, a na jugu američkim saveznim državama (od zapada prema istoku): Minnesota, Michigan, Ohio, Pennsylvania i New York. Duž čitave granice između Ontarija i SAD-a a koja se proteže 2.700 km, nalaze se unutrašnji plovni putevi.
Ontario leži na padinama "Kanadskog štita" koje su bogate mineralima, ali i nepovoljne (zbog nedovoljne plodnosti - kamenita podloga i tanak sloj humusa) za poljoprivredu. Ipak, u južnom Ontariju nalaze se plodnija područja u kojima savremenom proizvodnjom ratarstvo i stočarstvo postižu izvanredne rezultate.
Klima
Klima Ontarija je subpolarna na krajnjem sjeveru i oštra kontinentalna u najvećem dijelu provincije. Samo najjužniji krajevi provincije imaju umjerenu kontinentalnu klimu. Sniježne padavine izuzetno su velike, a u sjevernim područjima često započinju u oktobru, a završavaju u maju. Ontario se nalazi na obali svih pet velikih jezera koja imaju snažan utjecaj na klimu južnog Ontarija. Zbog ovog utjecaja ljeta su jako topla i jako vlažna, a zime su temperaturno nešto blaže nego kod drugih područja iste geografske širine.
Historija
Današnja terirorija Ontarija je prije dolaska Evropljana bila naseljena indijanskim narodima Algonkin (Algonquian) i Irokezima (Iroquois). Ove dvije jezički različite grupe su se granale u više plemena različitih imena.
U 17tom vijeku francuski istraživači (Etienne Brule i Samuel de Champlain) i engleski moreplovac Henry Hudson su istražili veći dio Ontarija za interese francuskog i Ujedinjenog kraljevstva. Područja Ontarija i Kvebeka su isprva (16to i veći dio 17tog vijeka bili pod francuskom upravom do Britanske pobjede u bici na Abrahamovoj zaravni (battle of the Plains of Abraham) 1759 godine. Britanci 1774 ujednijuju Ontario s Kvebekom radi lakše uprave slabo naseljenom zemljom. Talas useljenika (Lojalista) koji je potkraj 18tog vijeka zapljusnuo Kanadu iz Sjedinjenih država doveo je 1791 do podjele područja Kvebeka i Ontarija na dvije zasebne teritorije gornju i donju Kanadu (Upper and Lower Canada).Razlog tome je bila jezička i kulturna podjieljenost stanovništva Kanade. Gornjom Kanadom (danas Ontario) su dominirali anglofoni stanovnici Britanskog porijekla i anglikasnske ili protestantske vjerske opredijeljenosti dok su u donjoj Kanadi (danas Kvebek) najbrojniji bili frankofoni katolici mahom doseljenici iz zapadnih krajeva Francuske. Grad Toronto je zapalila američka vojska 1813 u ratu s Britancima. Godine 1841 Velika Britanija opet ujedinjuje upravu Gornje i Donje Kanade ali ih i dalje naziva odvojenim imenima Canada East (Istočna Kanada) i Canada West (Zapadna Kanada). Razlog ponovnom administracijskom ujedinjenju je bio pobuna Francuza u donjoj Kanadi (iz etničkih razkoga)kao i pobune anglofonog stanovništva u Gornjoj Kanadi (iz ekonomskih pobuda). Nakon osnivanja konfederacije 1867. godine Ontario I Kvebek su utemeljene kao dvije odvojene provincije. Tada je utvrđena i sadašnja administrativna granica između Ontarija i Kvebeka. Područje Ontarija je nakon toga utemeljeno kao područje kojim dominira engleski jezik i kultura te je frankofono stanovništvo ove provincije bilo segregirano u zaseban školski sistem. Od tada slijedi historija odvojenog školstva u Ontariju. Utemeljene su Opće/javne škole (Public school) i katoličke škole (Catholic school). Opće škole su bile namijenjene većini stanovništva a katoličke anglofonim i frankofonim katolicima. Francuski jezik je bio stavljen van upotrebe (van zakona) tako da je do ponovne uspostave zakonite upotrebe francuskog jezika u 20. vijeku veći dio francuskog stanovništva bio angliciziran. Podijeljenost školstva na katoličke i opće škole je na snazi i danas u provinciji Ontario. U vrijeme prvog i drugog svjetskog rata s područja Ontarija je regrutiran veliki broj vojnika u kanadske regimente Britanske vojske koji su se borili na ratištima u Evropi. Nakon drugog svjetskog rata Ontario bilježi ogroman ekonomski rast i velik priliv stanovnika iz svih krajeva svijeta. Danas je Ontario prvi po naseljenosti a drugi po ukupnoj površini i među provincijama Kanade važi za ekonomski najdinamičniju provinciju.
Vlada
Otprilike svake četiri godine u provinciji Ontario održavaju se slobodni demokratski izbori za sazivanje provincijskog parlamenta. Službeni naziv ovog zakonodavnog tijela je Legislative Assembly of Ontario (Zakonodavna skupština Ontarija). Međutim u svakodnevnoj upotrebi uobičajen je naziv Ontario provincial parliament (provincijski parlament Ontarija).
Karakteristično za parlament Ontarija u odnosu na parlament Kanade je to da je parlament Ontarija zapravo jednodoman parlament.
Ovaj parlament ima 103 zastupnička mjesta. Zastupnici se odabiraju na izborima po sistemu relativne većine. Svaki od 103 zastupnika predstavlja jedan od 103 zastupnička okruga. Službeni naziv zastupnika je Member of the Legislative Assembly (zastupnik u zakonodavnoj skupštini) ili skraćeno MLA. Međutim naziv Member of the Provincial Parliament (član provincijskog parlamenta) ili MPP u češćoj je upotrebi. Zbog velikog broja stanovnika najveću "težinu" u provincijskom parlamentu, tj. najveći broj zastupnika, ima šire područje grada Toronta ili GTO (Greater Toronto area). Sličnu "težinu" imaju glasovi iz provincije Ontario u kanadskom federalnom parlamentu te je stoga pobjeda na provincijalnim ili federalnim izborima u ovoj provinciji od izuzetnog značaja za sve stranke koje učestvuju na izborima.
Zgrada provincijalnog parlamenta nalazi se u Kvins parku (Queen's park) u Torontu. Glavne političke stranke u Ontariju su Progresivna konzervativna stranka Ontarija, Liberalna stranka Ontarija i Nova demokratska stranka Ontarija. Iako je kroz historiju od Drugog svjetskog rata do danas konzervativna stranka najviše puta pobjeđivala na provincijalnim izborima i formirala provincijsku vladu (cabinet) danas većinu u parlamentu Ontarija ima Liberalna stranka. Vođa stranke pobjednika na provincijalnim izborima se namjerno naziva Predsjednik Vlade (Premier) da se izbjegne dualizam naziva. Predsjednik Vlade je naziv rezerviran za prvog čovjeka Kanade. Premijer Ontarija je trenutno Kathleen Wynne, vođa Liberalne stranke u Ontariju.
Ekonomija
S ekonomskog stanovišta Ontario je ekonomski gigant Kanade ali i cijele Sjeverne Amerike. Godišnji bruto proizvod ove provincije je veći nego bruto proizvod mnogih zemalja razvijene zapadne Evrope kao npr. Švedske ili Belgije.
Bruto proizvod Ontarija ima najveći udio u godišnjem bruto proizvodu Kanade, preko 40%. Rast ekonomije Ontarija je trenutno veći nego porast u ekonomijama Njemačke ili Japana. Iako većina stanovništva (preko 70%) radi u uslužnim djelatnostima od primarnog značaja za Ontario je proizvodna djelatnost. Ova provincija ostvaruje velike prihode iz pogona za proizvodnju motornih vozila. Vodeći svjetski proizvođači kao npr. General motors, Ford, Daimler-Chrysler, Toyota, Honda imaju ovdje svoje proizvodne pogone. Proizvodnja auto dijelova koja opskrbljuje tvornice automobila također je izrazito zastupljena. Ontario je još poznat i po proizvodnji čelika, željeza, strojeva, hrane, električnih uređaja itd. Najveći dio industrijskih postrojenja je lociran na području tzv. zlatne potkove tj. područja uz obale jezera Ontario od Toronta do Hamiltona. Informacijska industrija je zastupljena u svim većim centrima a najviše u "zlatnom trokutu" (Cambridge- Waterloo-Guelph) i Otavi. Toronto je vodeći bankaraski i financijski centar provincije. Ontario ima izuzetno dobru cestovnu prometnu mrežu a putem velikih jezera, viland (Weeland) kanala i rijeke St. Lorensa je povezan i sa Atlantskim okeanom.
Nedostatak prirodnih izvora energije Ontario nadoknađuje proizvodnjom u nuklearnim elektranama. Turizam je kao grana privrede prisutan u Ontariju uglavnom u području Nijagarinih vodopada, Vindzora i Toronta. Najljepše plaže u Ontariju nalaze se sjeverno od Toronta na obalama jezera Hjuron. Ovo jezero za razliku od jezera Iri (Erie) i Ontario je sačuvano od zagađenja vjerovatno zbog manje gustoće naseljenosti i gotovo neznatne koncentracije industrije na obalama ovog jezera.
Stanovništvo i naselja
Ontario je neravnomjerno naseljen. Područja južnog Ontarija, a posebno šire urbano područje Toronta, su gusto naseljena. Područja sjevernog Ontarija su rijetko naseljena (uz obale velikih jezera) ili nenaseljena.
Sastav stanovništva Ontarija je etnički mješovit. Većina stanovništva pripada bijeloj rasi, međutim primjetna je i prisutnost pripadnika ostalih rasa. Većina stanovnika su pripadnici neke od kršćanskih denominacija među kojima prednjače protestanti (sve grupacije zajedno) oko 34.9% i rimo-katolici 34.7%. Od ostalih vjerskih grupa u Ontariju najviše ima muslimana 3.1%.
Zbog izuzetno velikog broja stanovnika koji se useljavaju u ovu provinciju broj stanovnika Ontarija je u posljednjih stotinu godina u gotovo neprestanom i visokom porastu. Gotovo polovina stanovništva je britansskog porijekla a oko 10 % francuskog. Znatan je udio stanovnika porijeklom iz ostalih evropskih zemalja.
Jezik u svakodnevnoj upotrebi je engleski dok su zvanično službeni jezici i engleski i francuski. Većina stanovnika Ontarija (preko 80%) živi u urbanim naseljima. Veće urbane konglomeracije u Ontariju su: Toronto, Otava, Hamilton, London i Kičener.
Sport i kultura
Vodeći sport u Ontariju je hokej. Dva tima iz Ontarija pripadaju NHL ligi. To su Senatori iz Otave (Ottawa senators) i Javorovi listovi iz Toronta (Toronto Maple Leafs). Ostali vodeći sportovi su bejzbol, američki fudbal i nogomet. Košarkaški klub iz Toronta Toronto Raptors nastupa u NBA ligi.
Ontario je multikulturna sredina. U gradovima Ontarija je zastupljena kultura življenja raznih socio-kulturnih grupa iz cijelog svijeta. Toronto je jedan od najmultietničkijih gradova u svijetu. U ruralnim dijelovima Ontarija preko 90% stanovništva su bijelci britanskog ili nekog drugog evropskog porijekla (najčešće njemačkog ili holandskog). Kultura življenja je istovjetna kulturi življenja bijlog stanovništva Sjedinjenih Država. Iz tog razloga ne čudi veliki uticaj američkih medija kao i konzumacija američkih kulturnih sadržaja (film, muzika, pisana riječ) u ovoj provinciji.
Također pogledajte
Reference
- ^ [1] Pristupljeno 31.10.2015.
- ^ Ontario is located in the geographic eastern half of Canada, but it has historically and politically been considered to be part of Central Canada (along with Manitoba).
- ^ Ontario Fact Sheet February 2014 Pristupljeno 31.10.2015.
- ^ [2] Pristupljeno 31.10.2015.
- ^ [3] Pristupljeno 31.10.2015.
Vanjski linkovi
- Vlada Ontarija (en/fr)
- Turizam Ontarija (en/fr)
- Mostovi Ontarija (en)
- Karte (en/fr)
- Ontario MPP Kontakt (en)
- CBC digitalne slike (en/fr)