У 2007 годзе ў пячоры Кальяа на паўночным-усходзе вострава Лусон, у правінцыі Кагаян была знойдзена трэцяя плюсневая костка[1]. Класіфікацыя знаходкі была спрэчнай і заняла некаторы час. У 2010 годзе парэшткі ўсё ж былі класіфікаваны як парэшткі, якія належаць чалавеку разумнаму. У 2011 і 2015 гадах быў адкапаны набор верхніх пазаіклавых зубоў, два зубы іншых індывідаў, дзве фалангі кісці, кавалак сцегнавай косткі дзіцяці і дзве фалангі ступні. Да гэтага моманту таксама быў праведзены шэраг генетычных даследаванняў, якія не далі вынікаў.
10 красавіка 2019 года група навукоўцаў на чале з Армандам Міхарэсам з Універсітэта Філіпінаў Дзіліман апублікавала свае даследаванні ў навуковым часопісе Nature, назваўшы нядаўна ідэнтыфікаваны чалавечы від Homo luzonensis, які жыў на востраве Лусон па розных дадзеных ад 50 000 да 67 000 гадоў таму. Парэшткі складаюцца з сямі зубоў і шасці дробных костак і з’яўляюцца трэцім знакавым адкрыццём парэшткаў старажытнага чалавека на астравах Паўднёва-Усходняй Азіі за апошнія 15 гадоў. У канчатковым выніку, раней выяўленыя парэшткі чалавека ў пячоры Кальян былі рэкласіфікаваны як парэшткі, якія належаць віду Homo luzonensis[2][3].
Адна з самых яркіх рысаў новага віду — вельмі дробныя зубы. Прэмаляры па памеру знаходзяцца паміж значэннямі флорэскіх хобітаў і сучасных пігмеяў, маляры нават нашмат меншыя. Памеры маляраў памяншаюцца ад першага да трэцяга, што тыпова для сучаснага чалавека, але не для архаічных гамінід. Будынак каронкі падобны на варыянт сапіенсаў, хоць часткова нагадвае і хобітаў[1].
Фалангі кісці — сярэдняя і канцавая — даволі спецыфічныя. Сярэдняя вельмі вялікая, выгнутая, сціснутая па вертыкалі, з магутнымі месцамі прымацавання згінальнікаў і выступамі на тыльным баку асновы і галоўкі, з рэзкім звужэннем перад галоўкай. Канцавая фаланга кісц менш, чым у людзей, хоць і пераўзыходзіць кісць хобітаў, вельмі тонкая, зграбная, зноў жа па форме нагадвае чалавечую, але з загнутай галоўкай, як у аўстралапітэкаў[1].
Праксімальная фаланга ступні больш за ўсё падобная да аўстралапітэкавай: вельмі выгнутая, з мінімальным звужэннем ў сярэдзіне і слаба нахільнай асновай. А вось памер яе цалкам супастаўны з хобітскім і чалавечым пигмейскім і нашмат менш, чым у аўстралапітэкаў. Сярэдняя фаланга ступні па памерах нашмат саступае аўстралапітэкавым і крыху больш, чым у хобітаў і людзей[1].
Ingicco T., Bergh van den G.D., Jago-on C., Bahain J.-J., Chacón M.G., Amano N., Forestier H., King C., Manalo K., Nomade S., Pereira A., Reyes M.C., Sémah A.-M., Shao Q., Voinchet P., Falguères C., Albers P.C.H., Lising M., Lyras G., Yurnaldi D., Rochette P., Bautista A. et Vos de J. Earliest known hominin activity in the Philippines by 709 thousand years ago // Nature. — 2018. — № 557. — С. 233—237.
Koenigswald G.H.R. von. Preliminary report on a newly-discovered stone age culture from northern Luzon, Philippine Islands // Asian perspectives. — 1958. — № 2. — С. 123—132.
Mijares A.S., Détroit F., Piper Ph., Grün R., Bellwood P., Aubert M., Champion G., Cuevas N., De Leon A. et Dizon E. New evidence for a 67,000-year-old human presence at Callao Cave, Luzon, Philippines // Journal of Human Evolution. — 2010. — № 59. — С. 123—132.