Марганец

25	Хром ← Марганец → Жалеза
	Перыядычная сістэма элементаў 25Mn
Вонкавы від простага рэчыва
	; Цвёрды, далікатны метал светла-шэрага колеру
Уласцівасці атама
Імя, сімвал, нумар	Марганец / Manganum (Mn), 25
Атамная маса ; (малярная маса)	54,93805 а. а. м. (г/моль)
Электронная канфігурацыя	[Ar] 3d5 4s2
Радыус атама	135 пм
Хімічныя ўласцівасці
Кавалентны радыус	117 пм
Радыус іона	(+7e) 46 (+2e) 80 пм
Электраадмоўнасць	1,55 (шкала Полінга)
Электродны патэнцыял	0
Ступені акіслення	7, 6, 5, 4, 3, 2, 0, -1
Энергія іанізацыі ; (першы электрон)	716,8 (7,43) кДж/моль (эв)
Тэрмадынамічныя ўласцівасці простага рэчыва
Шчыльнасць (пры з. у.)	7,21 г/см³
Тэмпература плаўлення	1 517 K
Тэмпература кіпення	2 235 K
Цеплыня плаўлення	(13,4) кДж/моль
Цеплыня выпарэння	221 кДж/моль
Малярная цеплаёмістасць	26,3 Дж/(K·моль)
Малярны аб'ём	7,39 см³/моль
Крышталічная рашотка простага рэчыва
Структура рашоткі	кубічная
Параметры рашоткі	8,890 Å
Тэмпература Дэбая	400 K
Іншыя характарыстыкі
Цеплаправоднасць	(300 K) (7,8) Вт/(м·К)

Марганец (лац.: Manganum) Mn — хімічны элемент VII групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 25. Цяжкі серабрыста-белы метал.

25	Марганец
Mn 54,938
3d⁵4s²

Прыродныя крыніцы

Па распаўсюджанасці ў прыродзе займае 11-е месца сярод іншых элементаў. Часта сустракаюцца яго шматлікія мінералы. Вялікія запасы жалеза-марганцавых канкрэцый знаходзяцца на дне Сусветнага Акіяна (займаюць каля 10% плошчы акіянічнага ложа). Буйнейшыя радовішчы марганцу — у ПАР і Украіне. Вялікія радовішчы — у КНР, Аўстраліі, Бразіліі, Габоне, Індыі, Мексіцы, Грузіі, Расіі.

Прымяненне

Асноўны спажывец марганцу — чорная металургія. Больш за 90% здабытага марганцу ідзе на раскісленне і дэсульфурацыю сталі і чыгуну і на дабаўкі ў спецыяльныя сталі. Марганец надае ім каразійную стойкасць, зносастойкасць, цвёрдасць (для вырабу дэталей, якія падвяргаюцца сціранню пры вялікіх нагрузках — адказныя часткі драбілак, млыноў, чыгуначныя рэйкі і г.д.).