هیدروسفر
هیدروسفر (قدیم یونانجا: Yδωρ — سۇ و شابلون:Lang-el2 — سفرا-کوره،طبقه) – یئرین سۇ طبقه‌سی. بورا اوقیانوس و دنیزلر، قۇروداکی سۇ شئیلری اوْلان بوزلاقلار، یئرآلتی سۇلار، چایلار و گؤللر داخیلدیر.
هیدروسفرین منشیی
[دَییشدیر]سو یئرده ان چوْخ یاییلمیش مینرال‌دیر. سۇ ایله زنگین‌لیک یئرین کوسمیک اؤزللیکی‌دیر. چتین ارین کومپوننتلر مانتیدا قالمیش، تزرینلر بازالت شکلینده یئر قابیغینی عمله گتیرمیش‌دیر. اۇچوجو کومپوننتلرله سۇ بوخاری دا یئر سطحینه قالخمیش‌دیر.
پالوزویون اوّلینده یئرین هودروسفری چاغداش حجمینه یاخین اوْلموش و اوْ زامان‌دان بری چوْخ دییشممیش‌دیر. مانتی‌دان ایندی ده سۇ آیریلیر (ایلده 1 km³-ا یاخین)، اوْنا ''یوونیل سۇ'' دئییلیر.
پروتروزوی‌دان اعتباراً جانلی ماده‌لرین کۆتله‌سی آرتماغا باشلامیش‌دیر. هیدروسفرین(هم ده آتموسفرین) اینکیشافیندا فوتوسینتز فعال ایشتیراک ائتمیشدیر. پالوزوی‌دا لاوراسی و قوندوانا شدت‌لی داغ املگه‌له اینکیشافی کئچیرمیش‌دیر. اوقیانوس و دنیزلرین ساحه‌سی بؤیوموش‌دور. مزوزویدا و پالوژن‌ده لاوراسیانین و قوندوانانین پارچالانما‌سی نتیجه‌سینده چاغداش اوقیانوسلار یاراندی. اوقیانوسلارین یاشی مۆختلیف دیر. ان قدیمی ساکیت اوقیانوس،داها جاوانی ایسه اطلس اوقیانوسودیر. هیدروسفرین حجمی باره‌سینده اۆچ فیکیر واردیر:
- حجمی ثابت قالمیش‌دیر.
- حجمی بؤیوموش.
- حجمی کیچیلمیش‌دیر.
هیدروسفرین ثابت‌لییی هیپوتزینه گؤره سۇیون عمله گلدیی هیدروژن و اوکسیژن آتوملارینین سایی ژئولوژی دؤوور عرضینده ثابت کمیت‌دیر. بۇ موددها عۆمومی معلوم حقایقلارا: ۱) یئر ایله اوزای آراسیندا ماده‌لر مۆبادیله‌سی حقایقینا، ۲) طبیعتین اینکیشافی حقایقینا ضیددیر. عالیملرین چوْخو هیدروسفرین فاصیله‌سیز بؤیومه‌سی کاورام (مفهوم)سینا ترافداردیر. تخمینی حسابلامالارا گؤره هیدروسفرین ۱۰۰۰ ایل عرضینده اوْرتا حسابلا ۱&نبسپ;مم بؤیویور. هیدروسفرین کیچیلمه‌سی فرضیه‌سی یئرین تکین‌دن سۇ گلمه‌سی پروسسینین قورتارما‌سینا، اوْنون لیتوسفرده گئدن فیزیکی و کیمیوی پروسِسلر نتیجه‌سینده فاصیله‌سیز و سوْن‌سوز اوْلا‌راق باغلی حالا کئچمه‌سینه اساس‌لانیر. یئرین تدریجاً قوراقلاشما‌سینا بؤیوک صحرا و مرکزی آسیانین آریدلشمه‌سی ایله تصدیق اوْلونور.
هیدروسفر دۆنیا اوقیانوسین‌دان، قورونون سولارین‌دان (چایلار، غؤللر، بوزلاقلار)، هاب‌له بئله یئرآلتی سولاردان عبارت‌دیر. بئله‌لیک‌له، لیتوسفر و آتموسفر کیمی هیدروسفر ده آراسیکسیلمزدیر. هیدروسفره، عادتاً، آتموسفرین بوخارشکیل‌لی و داملا-مایع سویونو عایید اتمیرلر. سوْن هسابلامارا گؤره هیدروسفرین حجمی تقریباً ۱،۵ ملرد. km³-ا برابردیر. سۇیون اساس کۆتله‌سی-۱ ۳۷۰ ۳۲۲ مین km³-i(۹۴%-ا یاخین)اوقیانوسلاردا جملنمیش‌دیر.