Dombra
| Dombra | |
|---|---|
 | |
| Hornbostel–Zaks təsnifatı | 321.321-6 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dombra (qaz. домбыра) — Qazax xalq çalğı aləti.
Xalq arasında deyilir ki, hər iki Qazaxdan biri mütləq bir musiqi aləti çalmağı bacarır. Biz bu iddianı yumşaldaraq deyirik ki, Türkistan şəhərində hər ailədə mütləq bir nəfər musiqi aləti çalır və bu çalınan alət dombradır.
"Qazaxı soruşsan, dombranın qolundadır". Bu yəqin ki, xalqla onun musiqisi arasındakı əlaqəni ifadə edən ən gözəl sözdür. Dombıra, iki telli musiqi aləti və bəlkə də Anadolu sazının atasıdır. Anadolu sazının da üç telli olduğu illər uzaqda deyildir. Sazda tel sayının çoxalması 80-100 illik məsələdir. Bəlkə daha əvvəl, o da dombıra kimi yalnız iki telli idi.
Ailə məclislərində, qonaqlar çox olanda şirin söhbətlər zamanı söz dombıraya verilir. Sevgi, həsrət dolu, insanın yaşantılarını anladan türkülər səslənir. Dombıranın iki teli üzərinə vuran barmaqlar və qısa sapının üzərində gəzən əllər elə bir səs gözəlliyi yaradır ki, insan bilmir bu cür əllərə, yoxsa dombıranın özünə çaşıb qalsın? Dombıra çalan adamın sazın köksündə gəzişən sağ əlin barmaqları başqa, qol üzərində gəzişən sol əlin barmaqları isə başqa ahənglə insan qulağına xoş gələcək səslərin yerlərini tapır.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Акишев К. А. Курган Иссык. — Москва, 1978.
- Алексеева Л. А. Нажмеденов Ж. Особенности музыкального строя казахской домбры.//Казахская культура:исследования и поиски. Сборник научных статей, Алматы, 2000.
- Алексеева Л. А. Нажмеденов Ж. Особенности кахаской домбры.// Мы и вселенная. 2001.№ 1(6), с52-54.
- Аманов Б. Композиционная терминология домбровых кюев. Алма-Ата, 1982 г.
- Аравин. П. В. Степные созвездия. — Алма-Ата, 1979.
- Аравин. П. В. Великий кюйши Даулеткерей.-Алма-Ата, 1964.
- Асафьев Б. В. О казахской народной музыке.//Музыкальная культура Казахстана.-Алма-Ата, 1955 г.
- Барманкулов М. Тюркская вселенная.-Алматы, 1996.
- Вызго Т. Музыкальные инструменты Средней Азии.-Москва, 1980.
- Гизатов Б. Социально-эстетические основы казахской народной инструментальной музыки.-Алма-Ата, 1989.
- Жубанов А. К. Казахский народный инструмент-домбра.//Музыкознание.-Алма-Ата, 1976. с.8-10.
- Стахов В. Творчество скрипичного мастера. — Ленинград, 1988.
- Нажмеденов Жумагали. Акустические особенности казахской домбры. Актобе, 2003 г.
- Утегалиева С. И. Мангыстауская домбровая традиция. Алматы, 1997 г.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- [https://web.archive.org/web/20110611125714/http://musicheritage.nlrk.kz/index.php/page/show/117 Arxivləşdirilib 2011-06-11 at the Wayback Machine Легенда о происхождении верхнего порожка домбры]
- Сайт казахской государственной национальной библиотеки [1] Arxivləşdirilib 2011-06-11 at the Wayback Machine
- Сайт проекта Асыл Мура [2] Arxivləşdirilib 2016-10-01 at the Wayback Machine