İbn Heysəm

Vikipediya, azad ensiklopediya
(İbn əl-Haytəm səhifəsindən yönləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
İbn Heysəm
ərəb. أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم البصري المصري‎
Digər adları ərəb. أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم‎, ing. Abu Ali Hasan Ibn Al-Haytham
Doğum tarixi təq. 965[1][2][…]
Doğum yeri Bəsrə, İraq
Vəfat tarixi 1039[3][2][…]
Vəfat yeri Qahirə
Fəaliyyəti riyaziyyatçı, fizik, filosof, astronom, ixtiraçı, astroloq, mühəndis
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İbn Heysəm[4] (tam adı: Əbu Əli əl-Həsən ibn əl-Heysəm əl-Bəsri, ərəb. أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم‎, ing. Abu Ali Hasan Ibn Al-Haytham) — məşhur Ərəb fizik alimi-unversalı (965, Bəsrə — 1039, Qahirə).

Həyatı və fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İbn Heysəm döğulduğu Bəsrə şəhərində vəzir vəzifəsini tuturdu, ancaq elmə həvəs vəzifəni ataraq elmlə məşğul olmağa gətirib çıxardı. Onun Nil çayının suyunu tənzimləmək planı Misir hökmdarı əl-Həkimin diqqətini cəlb edir.

Onun riyaziyyata, astronomiyaya, optika və mexanikaya dair 89 əsəri vardır. İbn Heysəm özünün elmi tədqiqatlarını dəqiq riyazi hesablamalarla təsdiq edirdi. Onu bəzən "optikanın atası" da adlandırırlar.

Orta əsrlər Avropasında İbn Heysəm Alhazen kimi tanınırdı. Onun şərəfinə Ayda krater də adlandırılmışdır.

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ибн ал-Хайсам Хасан. Книга комментариев к введениям книги Евклида "Начала". Историко-математические исследования, 11, 1958, с. 733–762.
  • Ибн ал-Хайсам Хасан. Трактат об изопериметрических фигурах. Пер. и прим. Джамаля Ад-Даббаха. Историко-математические исследования, 17, 1966, с. 399–448.
  • Ибн ал-Хайсам Хасан. Книга об измерении шара. Физико-математические науки в странах Востока, 2(5), 1968, с. 131–146.

Onun haqqında

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Кулиева Г. З. Теория составных отношений Ибн ал-Хайсама. Учёные записки Азерб. ун-та, № 4, 1963.
  • Льоцци М. История физики. М.: Мир, 1970.
  • Розенфельд Б. А., Юшкевич А. П. Теория параллельных линий на средневековом Востоке. М.: Наука, 1983.
  • Розенфельд Б. А. Астрономия стран Ислама. Историко-астрономические исследования, 17, 1984, с. 67–122.
  • Ю. А. Храмов. Физики: Биографический справочник. 2-е изд. М.: Наука, 1983, с. 13.
  • Roshdi Rashed. A Polymath in the 10th century. Science, 297, 2002.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Nallino C. A., autori vari IBN al-HAITHAM, Abū ‛Alī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan // Enciclopedia Treccani (it.). Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1933.
  2. ↑ 1 2 autori vari Alhazen (o Avenatan) // Treccani Philosophy (it.). / G. Bedeschi Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2009.
  3. ↑ Trove. 2009.
  4. ↑ Əhməd İsa; Osman Əli. MÜSƏLMANLARIN İNTİBAHA TÖHFƏSİ. 2020. səh. 141. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-10-23. İstifadə tarixi: 2021-05-18.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İbn_Heysəm&oldid=7389088"