Desiertu d'El Sáḥara
| Desiertu d'El Sáḥara | |
|---|---|
| الصحراء الكُبرى (ar) | |
 | |
| Situación | |
| País |  Arxelia |
| Tipu | ermu |
| Coordenaes | 23°05′N 12°37′E / 23.08°N 12.61°E |
  Desiertu d'El Sáḥara Desiertu d'El Sáḥara (Arxelia) | |
| Datos | |
| Puntu más altu | Emi Koussi |
| Superficie | 9 200 000 km² |
| Llonxitú | 4800 km |
 | |
El desiertu d'El Sáḥara[1] ye'l desiertu caldiu más grande del mundu, con alrodiu de 9.065.000 km² de superficie. Asítiase nel norte d'África, separtándola en dos fasteres: L'África mediterránea al norte y l'África subsaḥariana al sur. Llenda al este col Mar Roxu, y al oeste col Océanu Atlánticu; nel norte colos montes Atles y el mar Mediterraneu. Tien más de 2,5 millones d'años. El nome vien del árabe saḥara صحراء traducción de la pallabra tuareg de Ténéré (desiertu). Estiéndese pel territoriu de los países que vienen darréu: Arxelia, Tunicia, Marruecos, El Sáḥara Occidental, Mauritania, Malí, Níxer, Libia, Chad, Exiptu y Sudán, anque se sabe qu'El Sáḥara s'esparde y se contrái en ciclos regulares, de tal xeitu que les sos llendes son difuses.
Esti desiertu comparte llende con cuasi tolos países del norte d'África, na mayoría de cultura árabe. Les dunes entamen cerca l'Altu Atles y estiéndese hasta zones tropicales más al sur. Nes fasteres del Atles Marroquín (Altu Atles), namái qu'hai vexetación dellos metros más alló de los ríos probes que lu atraviesen. Sicasí, ésta tien un verdor perintensu que fai contraste col sable que lu arrodia. Son bayuroses les palmeres de dátiles. A vegaes los oasis tán canalizaos, pa garantizar l'agua nes zones de semar. Munches vegaes, l'agua nun provién de ríos, sinón d'agües soterraes a les que s'accede per aciu d'un pozu.
Sábese que ta compuestu de grava, sable y dunes. Al contrariu de lo que paez, les trés cuartes partes del desiertu son grava y les demás sable y dunes.
En Marruecos, ufiértense-y al viaxeru abondes formes de conocer El Sáḥara. Quiciabes la más común ye la d'entrar nel desiertu con vehículos touterrén atravesando les dunes. Otru xeitu más turísticu ye diendo en dromedarios anque'l xeitu tradicional ye dir a pie.
Fixéronse d'esti desiertu una bona riestra de películes y reportaxes.
Ecorrexones
[editar | editar la fonte]El Sáḥara inclúi delles ecorrexones estremaes, que, por mor de les estremaes temperatures elevación y xeografía agospien vexetales y animales estremaos. Según el WWF, les ecorrexones d'El Sáḥara son:
- Desiertu costeru atlánticu: Ocupa una estrecha fastera a lo llargo la costa del océanu Atlánticu, onde la borrina que xenera la corriente de les Canaries proporciona abonda llentitú pal espoxigue de liques y plantes.
- Estepa d'El Sáḥara septentrional: Ocupa'l borde nortizu del desiertu. Ye una zona ente les rexones de clima mediterraneu al norte y el desiertu áridu al sur.
- Desiertu d'El Sáḥara: Ye la parte central, perárida, d'El Saḥara onde la lluvia ye mínima.
- Estepa y sabana arbolada d'El Sáḥara meridional: Trátase de la zona de transición ente'l desiertu áridu y la sabana d'acacies del Sahel.
- Monte xerófilu d'El Sáḥara occidental: Abarca delles mesetes volcániques nel oeste del desiertu con un clima más llentu y frescu: la mayor d'elles ye'l Tassili n'Ajjer.
- Monte xerófilu del macizu del Tibesti y el monte Uweinat: Zones d'altitú nel este d'El Sáḥara.
- Salobral d'El Sáḥara: Delles depresiones salines inundables espardíes pel desiertu.
- Desiertu costeru del mar Roxu: la fastera costera del mar Roxu, n'Exiptu y Sudán.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Desierto del Sahara Biomes del Mundiu (n'español)
- Flora y fauna del Sahara (n'español)
- Nómades de l'agua nel antiguu Sáḥara (n'español) Archiváu 2006-08-16 en Wayback Machine
