Escoceses
 | |
| Tipu | etnia |
|---|---|
 | |
El pueblu escocés (escocés: Scots Fawk, gaélicu escocés: Albannaich), pueblu de los escoceses, ye una nación y etnia nativa d'Escocia. Históricamente los escoceses aniciar de la amalgamación de dos pueblos celtes —los pictos y los gaélicos— que fundaron el Reinu d'Escocia (o Alba) nel sieglu IX. Dempués, otros pueblos como los celtes britanos y los xermanos anglosaxones y nórdicos contribuyeron tamién na formación de la nación escocesa. Entós puede dicise que'l pueblu escocés tien principalmente raigaños celtes y xermanos, dambos d'orixe indoeuropéu.
El términu escocés o pueblu escocés ye usáu anguaño pa designar a les persones que'l so orixe xenéticu, cultural, familiar y llingüísticu provién d'Escocia. En llatín, la pallabra Scotti referíase orixinalmente a los galos, pero dempués sirvió pa describir a los habitantes d'Escocia.[1]
Les persones d'ascendencia escocesa viven en munchos países, amás d'Escocia. La emigración, influyida por factores como'l desplazamientu forzáu d'escoceses de les Tierres Altes y de les Tierres Baxes nel sieglu XVIII, la participación escocesa nel Imperiu Británicu, y últimamente la desindustrialización y el desemplegu, causó que millones d'escoceses atópense tremaos en munches partes del mundu. Estos emigrantes escoceses lleváronse consigo primeramente los sos llingües y cultura. Munchos asitiáronse en tierres vírxenes de Norteamérica, Suramérica, Australia y Nueva Zelanda. Canadá tien la tasa más alta d'escoceses per cápita del mundu y la segunda población más numberosa, dempués d'Estaos Xuníos.[2]
Distintos pueblos europeos migraron y asitiáronse n'Escocia a lo llargo de la so hestoria. Gaélicos, pictos y britanos teníen los sos respeutivos mitos d'orixe, como la mayoría de pueblos medievales europeos. Beda el Venerable falaba de que los escotos vinieren dende España al traviés d'Irlanda y los pictos d'Escitia.[3] Los pueblos xermánicos como los anglosaxones empezaron a llegar nel sieglu VII, ente que los nórdicos invadieron y colonizaron partes d'Escocia dende'l sieglu VIII. Na Alta Media, dende'l reináu de David I d'Escocia, llegaron inmigrantes dende Francia, Inglaterra y los Países Baxos. Delles families escoceses famoses, como los futuros Bruce, Balliol, Murray y Stewart, llegaron a Escocia nesos tiempos. Anguaño, Escocia ye unu de los países que conformen el Reinu Xuníu.
Etnies d'Escocia
[editar | editar la fonte]Na Alta Edá Media, Escocia yera territoriu de pictos, gaélicos, britanos y anglos, estos postreros nel sureste del país. Hasta'l sieglu XIII, na mayor parte d'Escocia falábense llingües celtes. Dempués les llingües xermániques seríen les que gradualmente reemplazaríen a les celtes. Los anglos de Nortumbria asitiáronse l'el sureste d'Escocia, na rexón ente'l fiordu de Forth y el ríu Tweed. Tamién ocuparon el suroeste d'Escocia y fueron escontra'l norte hasta Kyle. La llingua de los anglos, l'anglosaxón o inglés antiguu, sería la forma más antigua de la llingua que eventualmente convertir nel escocés.
L'usu del gaélicu estender por cuasi toa Escocia nel sieglu IX, algamando'l so picu máximu mientres el sieglu XI y XIII, pero nunca foi la llingua de la parte sureste del país. El rei Edgar el Pacíficu estremó'l reinu de Northumbria ente Escocia ya Inglaterra, causando que munchos ingleses formaren parte del reinu d'Escocia. Los ingleses siguieron llegando a Escocia, con munches más facilidá dempués de la invasión normanda a Inglaterra en 1066. El dialeutu septentrional del inglés antiguu, tamién conocíu como escocés antiguu, empezó a espandise primero al sureste del fiordu de Forth, y dempués en Lothian y los Borders.
En 1124 David I d'Escocia tornó del so exiliu n'Inglaterra y asumió'l tronu escocés con ayuda militar normanda. David convidó a families normandes de Francia ya Inglaterra establecese nel so reinu y conformar una clase dominante lleal a él.[4] Cola revolución davidiana, como munchos historiadores llamar, el feudalismu européu llegó a Escocia xunto a un influxu de persones d'ascendencia normanda —por invitación nesti casu, a diferencia d'Inglaterra que foi por invasión. Anguaño, munchos de los apellíos comunes d'Escocia pueden trazase a los normandos d'esa dómina, como los Stewart, los Bruce, los Hamilton, los Wallace, los Melville, dalgunos Brown, ente otros.
Les islles Orkney y Setelanda, y delles partes de Caithness, yeren árees de fala norn (l'oeste de Caithness yera de fala gaélica hasta'l sieglu XX, al igual qu'en delles comunidaes pequeñes nel centru de les Tierres Altes). De 1200 a 1500 l'escocés ceo s'estendió poles Tierres Baxes d'Escocia ente Galloway y la Highland Line, siendo usáu por John Barbour nel so poema épicu The Brus (La xesta de Roberto Bruce) a fines del sieglu XIV en Aberdeen.
Dende 1500 d'equí p'arriba, Escocia foi estremada en dos grupos llingüísticos: los Highlanders gaélicu-falantes (idioma yera d'antiguo llamáu "scottis" polos anglófonos y conocíu por munchos Lowlanders como "irlandés") y los Lowlanders anglofalantes (llingua que sería dempués llamada escocés, consideráu xeneralmente un dialeutu del inglés)
Cultura
[editar | editar la fonte]
Llingua
[editar | editar la fonte]Históricamente, el pueblu escocés faló distintes llingües y dialeutos. El pictu, nórdicu, normandu y llingües britóniques fueron falaos polos ancestros de los escoceses actuales. Sicasí, naide usar güei. Les llingües que falen los escoceses actuales son l'inglés, l'escocés y el gaélicu. De los trés, l'inglés ye'l más usáu como llingua materna. Hai delles otres llingües que tamién son usaes, como l'español polos escoceses d'Arxentina.
El norn falar nes Orkney y Setelanda, polo qu'influyó fuertemente nos dialeutos actuales falaos neses islles.
Inda hai un fuerte alderique sobre si l'escocés ye una llingua o un dialeutu, al empar que nun hai una llende clara que los estremaría a dambos. Usualmente considerar al escocés nel mediu ente dambos, pos ye mutualmente intelixible col inglés, particularmente los dialeutos del norte d'Inglaterra y dalgunos d'Escocia, pero en delles lleis considérase-y una llingua separada.
Relixón
[editar | editar la fonte]Los escoceses son principalmente cristianos o ateos. De les antigües relixones indoeuropees nun queda nada. El cristianismu sigui siendo la relixón con más creyentes. D'alcuerdu a los resultaos del censu de 2011, el 53.8% de los habitantes d'Escocia identificáronse como cristianos, de los cualos el 15.9% son católicos.[5] La principal ilesia protestante ye la Ilesia d'Escocia, que ye presbiteriana y representa al 32.4% de la población. N'Estaos Xuníos, los descendientes d'escoceses son principalmente protestantes, de los cualos munchos pertenecen a ilesies bautistes, metodistes y presbiterianes.
Según la encuesta de Scottish Social Attitudes de 2016, el 52% de los habitantes d'Escocia afirmaron nun ser relixosos.[6]
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Evans, Nicholas (2005). «Scotti/Scots», Seán Duffy: Medieval Ireland, An Encyclopedia (n'inglés). Nueva York: Routledge, páx. 421-422. ISBN 0-415-94052-4. Consultáu'l 6 de xunu de 2017.
- ↑ Landsman, Ned C. (1999). «Nation, Migration, and the Province in the First British Empire: Scotland and the Americas, 1600-1800» (n'inglés). American Historical Review 104 (2). doi:. https://www.jstor.org/stable/2650375.
- ↑ (2013). «De la situación de Britania y de Hibernia y de los sos primitivos pobladores», Historia eclesiástica del pueblu de los anglos. Ediciones Akal, páx. 51. ISBN 8446038137. Consultáu'l 16 de xunu de 2017.
- ↑ Hudson, John (20 de xunu de 2011). «Overview: The Normans, 1066 - 1154» (inglés). BBC. Consultáu'l 16 de xunu de 2017.
- ↑ «Area Profiles - Census Data Explorer» (inglés). Scotland's Census. Consultáu'l 5 d'agostu de 2017.
- ↑ «Most people in Scotland 'not religious'» (inglés). BBC (3 d'abril de 2016). Consultáu'l 5 d'agostu de 2017.
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q181634
Multimedia: People of Scotland