Samsun
Samsun ye una ciudá asitiada al norte de Turquía, na mariña del mar Negru y cuenta con una población de 423.859 habitantes[1] (2007). Ta a 4 msnm. Ye la capital de la provincia de Samsun y un importante puertu. Samsun foi l'antigua colonia griega d'Ámiso, fundada nel sieglu VII e. C.
 Samsun | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Turquía |
| Provincia | provincia de Samsun |
| Tipu d'entidá |
municipio metropolitano de Turquía (es)  |
| Nome oficial | Samsun (tr) |
| Nome llocal | Samsun (tr) |
| Códigu postal |
55 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 41°17′12″N 36°19′48″E / 41.2867°N 36.33°E |
  Samsun Samsun (Turquía) | |
| Superficie | 1,055 km² |
| Altitú | 20 m |
| Demografía | |
| Población | 1 368 488 hab. (2022) |
| Porcentaxe | 100% de provincia de Samsun |
| Densidá | Error d'espresión: Caráuter de puntuación "," non reconocíu. hab/km² |
| Más información | |
| Prefixu telefónicu |
0362 |
| Estaya horaria | UTC+03:00 |
| Llocalidaes hermaniaes | Kutaisi, Kiel, Little Rock, Kalmar, Gorgán, Brčko, Novorosíisk, Bixkek y Aktau |
 | |
Xeografía
editar
Samsun ta asitiada ente dos deltes fluviales. Ta a la fin d'una antigua ruta que partía de Capadocia. L'antigua Amisos taba nel cabu al noroeste de l'actual ciudá. Al oeste de Samsun escurre'l ríu Kızılırmak ("Ríu Coloráu"), unu de los ríos más llargos d'Anatolia, con un fértil delta. Al este flúi'l ríu Yeşilırmak ("Ríu Verde"), col so delta.
Clima
editar Parámetros climáticos permediu de Samsun 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 24.2 | 26.4 | 34.5 | 37 | 36.4 | 37.4 | 37.5 | 35.2 | 38.3 | 38.4 | 31 | 28.9 | 38.4 |
| Temperatura máxima media (°C) | 10.9 | 11.1 | 12 | 15.3 | 19 | 23.7 | 26.5 | 27 | 23.9 | 20.1 | 16.7 | 13.2 | 18.3 |
| Temperatura media (°C) | 7.1 | 7 | 7.9 | 11.4 | 15.6 | 20.3 | 23.3 | 23.5 | 20 | 16 | 12.3 | 9.4 | 14.5 |
| Temperatura mínima media (°C) | 4.2 | 3.9 | 4.7 | 8 | 12.1 | 16.2 | 19.2 | 19.6 | 16.5 | 12.8 | 9.2 | 6.4 | 11.1 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | -8.1 | -7.4 | -7 | -2.4 | 2.7 | 9 | 13.4 | 14 | 7 | 1.5 | -2.8 | -4 | -8.1 |
| Precipitación total (mm) | 74 | 66 | 69 | 58 | 46 | 38 | 38 | 33 | 61 | 81 | 89 | 86 | 739 |
| Díes de lluvia (≥ 0.1 mm) | 10 | 10 | 11 | 9 | 8 | 6 | 4 | 4 | 6 | 7 | 8 | 9 | 92 |
| Hores de sol | 93 | 84 | 124 | 150 | 217 | 270 | 310 | 279 | 210 | 155 | 120 | 93 | 2105 |
| Humedá relativa (%) | 68 | 72 | 77 | 80 | 82 | 78 | 74 | 74 | 75 | 72 | 71 | 69 | 74.3 |
| Fonte: www.mgm.gov.tr | |||||||||||||
Historia
editar
Na Antigüedá el so nome yera Ámiso, una ciudá del Ponto, na parte occidental de la badea de Amiseno na mariña del mar Negru. Estrabón señala que tenía les rexones de Temiscira, onde se dicía que vivíen les Amazones, y de Sidene.[2]
Teopompo diz que foi una colonia de Mileto,[2] pero Escimno de Quíos diz que foi una colonia de Focea, fundada escontra'l 564 e. C.[3]
Nel rellatu de Teopompo recoyíu por Estrabón añader que la ciudá foi engrandada por Timades, gobernador de Capadocia y que depués foi recolonizada polos atenienses empobinaos por Atenocles y pasó a llamase Pirea.[2]
Aportó a la más próspera de toles colonies de la mariña del mar Negru, tres Sinope. A principios del sieglu IV e. C. taba so poder de Persia.[4] Na dómina d'Alexandru Magnu recuperó la democracia.[5] Nel sieglu III e. C., pasó a los reis del Ponto. Mitrídates VI engrandar al construyir un asentamientu llamáu Eupatoria, asitiáu nes proximidaes de la ciudá.[6]
Aguantó mientres bastante tiempu al ataque del exércitu romanu de Lucio Licinio Lúculo nel 71 e. C., mientres les guerres mitridáticas, pero a la fin foi tomada anque Lúculo devolver a los sos habitantes y concedió-y la llibertá.[7] Farnaces, fíu de Mitrídates, ocupó la ciudá, pero foi ganáu por Xuliu César na batalla de Zela y convertir en ciudá llibre nel 47 e. C. Marcu Antoniu apurrir al rei Polemón I del Ponto escontra'l 36 e. C.[2]
Foi otra vegada una ciudá (ignórase si dientro o fora del reinu), sol rei indogriego Estratón II. Dempués de la batalla de Actium, nel 31 e. C., Estratón foi esaniciáu y volvió ser una ciudá llibre,[2] estatus que caltuvo mientres l'Imperiu romanu. Traxanu respetó les sos lleis y pasó a llamase Pompeyópolis, de la que s'afayaron restos arqueolóxicos.
Formó parte del Imperiu bizantín hasta 1204, y dempués del convulso periodu del 1205 en que Nicea y Trabzon apostáronse'l Ponto, nel 1206 cayó sol dominiu del Imperiu de Trabzon. Nel 1277, foi ocupada polos turcomanos, so los cualos la ciudá llamóse Samsun.
Samsun foi la ciudá onde Mustafa Kemal empecipió la Guerra d'Independencia Turca, el 19 de mayu de 1919. El 19 de mayu ye una de les festividaes nacionales turques.
Ciudaes hermaniaes
editar
Referencies
editar- ↑ World Gazetteer Censu de Samsun. Consultáu'l 17 d'ochobre de 2008
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Estrabón XII,3,14.
- ↑ Adolfo J. Domínguez Monederu, La polis y la espansión colonial griega. Sieglos VIII-VI, p.18, Madrid: Síntesis (1993), ISBN 84-7738-108-9.
- ↑ Polieno, Estrataxemes VII,21.
- ↑ Apiano, Sobre Mitrídates 8, 83.
- ↑ Apiano, Sobre Mitrídates 78.
- ↑ Apiano, Sobre Mitrídates 78, 83.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Samsun.
