Diferencies ente revisiones de «Terrorismu»

El '''terrorismu''' ye l'usu sistemáticu del [[terror]]<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/terrorism Terrorism], nel Diccionariu Merriam-Webster OnLine</ref> para [[Coacción|coaccionar]] a [[sociedá|sociedaes]]es o [[gobiernu|gobiernos]], utilizáu por una amplia gama de pseudoorganizaciones polítiques na promoción de los sos oxetivos, tantu por [[partíu políticu|partíos políticos]] [[nacionalista|nacionalistes]] y non nacionalistes, de [[Derecha política|derecha]] como d'[[Izquierda política|esquierda]], según tamién por [[corporacion]]es, [[Yihadismu|grupos relixosos]], [[racista|racistes]], [[colonialismu|colonialistes]], [[independencia|independentistes]], [[revolución|revolucionarios]], [[ConservadurismuConservadorismu|conservadores]] y [[Terrorismu patrocináu per Estaos|gobiernos nel poder]].<ref name="britannica">{{cita web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9071797|títulu=Terrorism|fechaaccesofechaaccesu=26 d'avientu de 2008|editorial=Encyclopædia Britannica|páxines=3}}</ref>

Ye común l'usu de la pallabra perpor parte de gobiernos p'acusar a los sos opositores.<ref>{{Cita llibru|apellíos=Nosiglia|nombrenome=Julio Y.|títulu=[http://www.abuelas.org.ar/material/documentos/botin_guerra.pdf Botín de guerra]|añu=1985|editorial=Buenos Aires: Cooperativa Tierra Fértil, páx. 184}}</ref><ref name=penelopes /> Tamién ye común que les organizaciones ya individuos que lu practiquen refuguen el términu por inxustu o imprecisu.<ref>[http://www.germanguerilla.com/red-army-faction/index.htm, Manifiestos y comunicaos de la RAFl]</ref> Tanto los unos como los otros suelen entemecer el conceutu cola llexitimidá o ilegitimidad de los motivos propios o del so antagonista. A nivel académicu, optar por atender puramente a la naturaleza de los incidentes ensin especular sobre los motivos nin xulgar a los autores.

Dellos medios de comunicación como la británica [[BBC]], que deseyen enfatizar la so imparcialidá, suxurensuxeren nos sos guíes d'estilu evitar el términu ''terrorista'' y ''terrorismu''.<ref>[httphttps://web.archive.org/web/20060326100057/httphttps://www.bbc.co.uk/guidelines/editorialguidelines/assets/advice/guidanceontheuseoflanguagewhenreportingterrorism.doc BBC - Guidance on the use of language when reporting terrorism] (inglés)</ref><ref>{{cita web|títulotítulu=La BBC alvierte a la so redacciónredaición del emplegu del términu 'terrorista'|autor=El Mundo|url=httphttps://www.elmundo.es/elmundo/2005/12/16/comunicacion/1134734591.html|fecha=16 d'avientu de 2005}}</ref>

El Diccionariu de la [[Real Academia Española]], na meyora de la so ventiavaventena tercer edición modifica l'anterior incluyendo una tercer acepción, define'l términu ''«terrorismu»'' como:

Pela so parte, Fernando Reinares definió'l conceutu específicu de '''terrorismu internacional''', como'l que:<ref>[http://www.realinstitutoelcano.org/analisis/766.asp Revista ARI, núm. 82 de 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011182247/http://realinstitutoelcano.org/analisis/766.asp |date=2007-10-11 }}. Artículu publicáu por Fernando Reinares. Real Institutu Elcano d'Estudios Internacionales y Estratéxicos.</ref>

{{cita|«de primeres, ... prauticar cola apostada intención d'afectar la estructura y distribución del poder en rexones enteres del planeta o inclusive a escala mesma de la sociedá mundial. En segundu términu, aquel que los sos actores individuales y colectivoscoleutivos estendieren les sos actividaes por un significativu númberu de países o árees geopolíticasxeopolítiques, d'acordies col algame de los propósitos declaraos»}}

{{cita|«Art. 9. El terrorismu, en cualesquier de les sos formes, ye por esencia contrariu a los derechos humanos. Una llei de quórum calificáu va determinar les conductes terroristes y la so penalidá. Los responsables d'estos delitos van quedar inhabilitaos pol plazu de quince años pa exercer funciones o cargos públicos, seyan o non d'eleición popular, o de rector o direutor d'establecimientu d'educación, o pa exercer nellos funciones d'enseñanza; pa esplotar un mediu de comunicación social o ser direutor o alministrador del mesmu, o pa desempeñar nél funciones rellacionaes cola emisión o espardimientu d'opiniones o informaciones; nin van poder ser dirixentes d'organizaciones polítiques o rellacionaes cola educación o de calter vecinal, profesional, empresarial, sindical, estudiantil o gremial polo xeneral, mientres dichu plazu. Lo anterior entender ensin perxuiciu d'otres inhabilidades o de les que por mayor tiempu estableza la llei. Los delitos a que se refier l'incisu anterior van ser consideraos siempres comunes y non políticos pa tolos efectosefeutos llegales y nun va proceder respectu d'ellos l'indultu particular, salvu pa conmutar la pena de muerte pola de presidiu perpetuu.»}}

[[ArchivuFicheru:WTC-remnant highres.jpg|thumb|170px|[[11 de setiembre]] de [[2001]]: Un bomberu de Nueva York repara lo que queda de la Torre Sur.]]

El derechu al tiranicidio, esto ye, el que se-y reconoz a cualquier persona pa matar a un gobernante [[tiranu]], provién de la l'[[Antigua Grecia]], anque'l so desenvolvimientu como teoría empieza na [[escolástica]] medieval europea con apurrir de [[Tomás d'Aquino]] (1225-1274) nun contestu determinao pero solo nesos casos qu'asocedíen na edá media, y en determinaos casos na Edá Moderna coles reflexones de [[Juan de Mariana]] (1536-1623) afirmando que'l rei tamién tien de cumplir llei moral y del estáu y nun ser un tiranu. El «'derechu al tiranicidio» ye consideráu tamién unu de los precedentes intelectuales de les [[revoluciones burgueses]], al xustificar moralmente la desobediencia contra un poder opresivo y promover inclusive l'asesinatu del rei.

{{cita|Estudiemos la historia d'Occidente y sacáu les sos lleiciones: vamos ser más consecuentes que los llastimosos revolucionarios franceses de 1848; pero vamos saber dir más llueñelloñe que los grandes campeonoscampeones del terror de 1792. Nun vamos recular, inclusive si pa baltar l'orde establecíu fainos falta vertir tres veces más sangre que los xacobinos franceses.<ref>Heller, Michel (1985), ''L'home nuevu soviéticu. De la utopía a la realidá.'', Barcelona, Suramericana-Planeta, ISBN 950-37-0180-5, páx. 17</ref>}}

Les primeres crítiques teóriques ellaboraes contra al terrorismu, y la distinción del conceutu colos de «derechu a la resistencia» y «tiranicidio», provienen del propiu campu de los revolucionarios rusos antizaristas, como [[Georgi Plejánov]] nel so llibru ''Anarquismu y socialismu'' (1894),<ref>Plejánov (1969). ''Contra l'anarquismu'', Calden, Buenos Aires.</ref> [[Lenin]] nel capítulu “¿Qué hai de común ente'l economismu y el terrorismu?” incluyíu nel so famosu llibru ''[[¿Qué faer?]]'' (1902),<ref>Lenin, Vladimir Ilich (1902). “¿Qué hai de común ente'l economismu y el terrorismu?”, en ''¿Qué faer?. Problemes ingrientes del nuesu movimientu'', n'Obres Escoyíes [1974], Buenos Aires: Cartago, Tomu I, pp 458-461.</ref> y sobremanera [[LliónLeón Trotsky]], que publicó ''Terrorismu y comunismu'' en 1905.

Nel so sentíu actual, el términu foi acuñáu extensivamente pola [[propaganda]] [[nazi]] pa faer referencia a los movimientos de [[Práutiques de resistencia|resistencia]] de los países ocupaos pol exércitu [[Alemaña|alemán]] y consolidáu poles [[dictadura|dictadures]] [[América Llatina|latinomericanasllatinomericanes]] de les décades [[1970saños 1970|del 70]] y [[1980saños 1980|del 80]] y los [[Estaos Xuníos]], nel marcu de la [[Doctrina de la Seguridá Nacional]] desenvuelta dende la [[Escuela de les Amériques]]. En dambos casos fixo patente qu'esisten relacionesrellaciones estreches ente'l '''terrorismu''' realizáu por ciudadanos y el [[terrorismu d'Estáu]], siendo aquel, munches vegaes, la xustificación d'ésti.<ref>Woods, Alan (2003). [http://www.engels.org/bolchevbolxev/cap1/1_4.htm "La nacencia del marxismu rusu"], ''Historia del Partíu BolcheviqueBolxevique dende los sos empiezos hasta la Revolución d'Ochobre'', Marid: Fundación Federico Engels, ISBN 84-932118-3-4.</ref>

:{{cita|«Cualquier actu criminal dirixíu contra un estáu y empuestu a o calculáu pa crear un estáu de terror nes mentes de persones particulares, d'un grupu de persones o del públicu polo xeneral.»<ref name="unodc">[httphttps://web.archive.org/web/20071012230930/http://www.unodc.org/unodc/terrorism_definitions.html Copia archivada] del [http://www.unodc.org/unodc/terrorism_definitions.html orixinal] ''Definitions of Terrorism'', United Nations, Office on Drugs and Crime]</ref>}}

ElLa resolución 51/210, «Midíes pa esaniciar el terrorismu internacional», adoptada na 88ª Asamblea Plenaria de 17 d'avientu de 1996, proclama nel puntu I.2<ref>[http://www.un.org/documents/ga/res/51/a51r210.htm Testu completu delde la resolución 51/210, «Midíes pa esaniciar el terrorismu internacional», de les Naciones Xuníes]</ref> que l'Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes:

Dientro del conxuntu de definiciones esquizaesesploraes una de les más recién foi la formulada'l [[1 d'avientu]] de [[2004]] incluyida nel informe final del Grupu d'espertos d'Altu Nivel sobre les Amenaces, los Desafíos y los Cambeos, nomáu pol Secretariu Xeneral de Naciones Xuníes:

Terrorism is an anxiety-inspiring method of repeated violent action, employed by (semi-) clandestine individual, group or state actors, for idiosyncratic, criminal or political reasons, whereby - in contrast to assassination - the direutdirect targets of violence are not the main targets. The immediate human victims of violence are generally chosen randomly (targets of opportunity) or selectively (representative or symbolic targets) from a target population, and serve as message generators. Threat- and violence-based communication processes between terrorist (organization), (imperilled) victims, and main targets are used to manipulate the main target (audience(s)), turning it into a target of terror, a target of demands, or a target of attention, depending on whether intimidation, coercion, or propaganda is primarily sought" (Schmid, 1988).

Nel casu del [[terrorismu d'estáu]], pueden citase como exemplu los bombardeos aéreos de ciudaes. El Códigu Aereu de L'Haya de [[1923]] estableció que ''«ta prohibíu'l bombardéu aereu al envís d'apavorar a la población civil...»''.<ref>[http://www.fac.mil.co/recursos_user/documento/doctrina_fac.pdf?PHPSESSID=...67bc89b67fbff609069aee1db ''Doctrina de les Operaciones Aérees nel Marcu del Derechu Internacional Humanitariu y los Derechos Humanos'', Fuercies Aérea Colombianes]</ref> Sicasí esta regla y otres similares nunca fueron ratificaes pelos países de mayor poder militar. Nesi marcu dalgunos autores citaron como ataques terroristes el [[bombardéu de Guernica]] en [[1936]],<ref>Wolfgang Schmidt: "''Of course the bombing of Guernica was a blatant violation of human rights and had a terrorist character. It was accepted that civilians would be harmed.''" en [http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,479675,00.htm Hitler's destruction of Guernica: Practicing Blitzkrieg in Basque Country, by Jörg Diehl l</ref> o'l que realizara [[Estaos Xuníos]] con bombes atómiques en [[HiróximaHiroshima]] y [[Nagasaki]] en [[1945]]<ref>Gerson, Joseph (2007). ''Empire and the Bomb

How the OU.S. Uses Nuclear Weapons to Dominate the World'', Pluto Press, Michigan, ISBN 978-0-7453-2494-4</ref>

Terrorismu ye un términu que sufrió un [[abusu de llinguaxe]] per parte de los estaos que intencionadamente pretenden desacreditar a los sos enemigos. Asina los [[nazi]]s llamaben terroristes a los [[xudaísmu|xudíos]] que se remontaron en [[Varsovia]];<ref>[http://www.aporrea.org/actualidáactualidad/a8333.html Israel, recuerda'l guetto de Varsovia]</ref> na [[Sudáfrica]] del [[apartheid]] dicíase que munchos negros faíen actividaes terroristes; los [[Francia|franceses]] dixeron lo mesmo de los [[Arxelia|arxelinos]] que s'opunxeron a la dominación de Francia (y que qu'en dellos casos utilizaron métodos terroristes). Mientres el sieglu XX acusóse indiscriminadamente de terroristes a múltiples [[Guerra de guerrilles|guerrilles]] suramericanes; inclusive asociaciones non violentes, como les arxentines [[Madres de Plaza de Mayu]] y [[Güeles de Plaza de Mayu]], tamién fueron consideraes -y entá lo son por dellos sectores- como organizaciones terroristes.<ref>{{Cita llibru|apellíos=Nosiglia|nombrenome=Julio Y.|títulu=[http://www.abuelas.org.ar/material/documentos/botin_guerra.pdf Botín de guerra]|añu=1985|editorial=Buenos Aires: Cooperativa Tierra Fértil, páx. 184}}</ref>

Esiste un fuerte discutiniu sobre si ciertes intervenciones de dellos exércitos fora de les sos fronteres podríen ser calificaes de terroristes, considerando que podríen infundir el mieu na población civil como mediu pa consiguir fines políticos. Como exemplu suélense utilizar l'actuaciones del exércitu siriu n'[[El Líbanu]], el serbiu en [[Bosnia]], l'israelín nos [[Territorios palestinos]], el rusu en [[Chechenia]] y el norteamericanu en llugares como [[Iraq]] o [[Afganistán]]. Cuando estos actos son realizaos por fuercies sofitaes polos gobiernos, dientro de les sos propies fronteres, pueden constituyir [[terrorismu d'Estáu]], que ye executáu con una relaciónrellación de fuercies favorable. El terrorismu al que se fai referencia, usualmente ye muncho más malo de determinar, yá que ye'l que s'exerz con una relaciónrellación de fuercies desfavorable. Resulta difícil dixebrar "terrorismu" de "resistencia". Un criteriu sería analizar los grupos o organizaciones so dos aspeutos:

Dende'l puntu de vista metodolóxicu, puede considerase terrorista al grupu que perpete secuestros, atentaos con bombes, asesinatos, amenaces y coacciones de manera sistemática. TécnicamenteTéunicamente, esos actos tán destinaos a producir terror na población enemiga y defínense ensin dulda como terroristes. En sentíu neutru, el términu ye emplegáu de cutiu pola prensa pa designar a los grupos qu'executen esa metodoloxía.

Anque práuticamente cualquier cosa puede ser considerada una arma (dende una cerilla y un palu d'escoba hasta una bomba atómica), los terroristes utilizaron davezu [[arma curtia|armes curties]]{{ensin referencies}} o [[arma semiautomática|semiautomáticassemiautomátiques]]{{ensin referencies}}. Dellos grupos [[integrismu|integristes]] como [[Hezbolá]] llegaron a tener [[misil antiaéreo|misiles antiaéreos]]. Tamién ye bien común l'usu de [[Bomba (esplosivu)|bombes]] caseres de potencia variable, llegando a usar en dellos casos el mesmu cuerpu de los terroristes como vector d'aproximamientu de la bomba{{ensin referencies}}. Cuando lo que se pretendió ye un [[magnicidiu]] a una distancia segura del so dispositivu de seguridá suélense utilizar [[rifle]]s con [[mira telescópica]]{{ensin referencies}}.

Hai dellos precedentes d'ataques con armes de destrucción masiva. Unu nel que s'utilizaron axentes químicos ([[gas sarín]]), foi'l del grupu sectariu ''[[Aum Shinrikyō|Verdá Suprema]]'', qu'asitió nun par d'ocasiones (en [[1994]] y en [[1995]]) un pequeñu dispositivu nel [[metro]] de [[Tokiu]]. Un atentáu realizáu con axentes biolóxicos ([[salmonella]]) foi l'asocedíu nel condáu de [[Wasco]], nel que los ultraderechistasultraderechistes intentaron utilizar l'atentáu con fines políticos, anque finalmente llograron la resultancia contraria al ser descubiertos.

Michael Ignatieff considera que'l terrorismu alministra'l terror psicolóxico pa minar per dientro les instituciones democrátiques, retayando los derechos de los ciudadanos, dándo-y más atribuciones a los poderes coactivos del Estáu y suspendiendo les garantíes constituciones. Entá cuando ye derrotáu, el terrorismu tien munches chances d'anular la vida democrática. Pa eso, ye de capital importancia que l'estáu s'autu-regule, controlando'l funcionamientu de les sos propies instituciones con independencia del executivu.<ref>Ignatieff, M. 2005. El Mal Menor. Ética Política nuna era de terror, Bogotá, Taurus. </ref>

Los grupos separatistes apelen a crear tracamundiu dientro de la opinión pública, lo cual convertir en dependientes de los medios de comunicación. La seleición de les víctimes llevar a cabu siguiendo dos criterios, la so vulnerabilidá y la so importancia pal estáu. Pol desconocimientu del terrén, viaxeros, turistes, y estranxeros son potenciales fontes d'ataques a lo llargo de la historia. El terrorismu y l'imperialismu paecen fenómenos amestaos nun sentíu.<ref>Korstanje, M. (2011). "Porqué a la industria turística esmolezlu'l Terrorismu?". Turismu y Sociedá. Vol 12, pp. 147-167</ref> Dellos especialistes como [[Maximiliano Korstanje]] enfatizan nel terrorismu como una relaciónrellación dialécticadialéutica ente un Estáu incapaz de visualizar, controlar y sofitar l'orde, y un grupu d'insurxentes qu'apelen a la violencia como forma disuasoria pa imponer un mensaxe. El terrorismu nun ye nin monopoliu d'un Estáu, nin d'un grupu, sinón l'aición comunicativa ente dambos qu'en virtú d'un conflictu real, enconten un discursu sofitáu pol odiu. Inevitablemente, el terrorismu lleva a la represión y al exerciciu de la violencia.<ref>Korstanje, M. "The Legacy of Samuel Hungtinton in Terrorist Studies". CrossRoads, Vol 9 (2), 2011, pp. 26-66</ref><ref>Skoll G & Korstanje M “Constructing an American fear culture from red scares to terrorism”, Int. J. Human Rights and Constitutional Studies, 2013, 1, 341-364</ref>

[[ArchivuFicheru:ArmaTiroPumEtaMilikiliklik26 8.jpg|thumb|Miembros d'Euskadi Ta Askatasuna (ETA) disparen salves al aire nel [[Gudari Eguna]] d'[[Aritxulegi]], [[OyarzunOiartzun (Guipúzcoa)|Oiartzun]], [[Guipúzcoa]], el [[25 de setiembre]] de [[2006]].]]

Les formes y ferramientes pa combatir a les persones y organizaciones a les qu'un Estáu califica de terroristes o potencialmente terroristes, fueron y son oxetu de discutiniu. En dellos casos sostúvose que la represión del terrorismu tien de realizase siguiendo los procedimientos llegales, respetando los derechos humanos de les persones y calteniendo el sistema democráticu, pero n'otros casos l'Estáu recurrió a procedimientos illegales, fuercies parapoliciales y paramilitares, autorización de la [[tortura]], suspensión de los derechos humanos ya inclusive instalación de [[dictadura|dictadures]]. Ente los procedimientos pa reprimir el terrorismu, tamién se sostuvo la necesidá de secuestrar y suprimir la identidá de los fíos de les persones a los que l'Estáu imputa ser terroristes.<ref name="Identidá desaposio">{{Cita llibru|apellíos=Ferrera|nome=Matilde|enlaceautorenllaceautor=Matilde Ferrera|coautores=Tenembaum, Ernesto|títulotítulu=Identidad desaposio y restitución|añoañu=2007|editorial=Güeles de Plaza de Mayo|ubicación=Buenos Aires}}</ref> Nesti postreru sentíu, la juezaxueza [[arxentina]] Delia Pons espresó en 1978 a l'Asociación [[Güeles de Plaza de Mayu]], la doctrina xurídica que sostenía en materia de fíos de persones calificaes como terroristes pol Estáu:

{{cita|Toi convencida que los sos fíos yeren terroristes, y terrorista ye sinónimu d'asesín. A los asesinos yo nun pienso devolve-yos los fíos porque nun sería xusto faelo. Nun tienen derechu a crialos. Tampoco voi a pronunciar pola devolución de los neños a ustedes. Ye ilóxicu alteriar a eses criatures que tán en manosmanes de families decentes que van saber educalos como nun supieron faer ustedes colos sos fíos. Namái sobre'l mio cadabre van llograr la tenencia d'esos neños.|Delia Pons, JuezaXueza de Menores.<ref name="Identidá desaposio" />}}

{{cita|El terrorismu ye un fechu d'esceición y de gravedá tal que reclama derechos proporcionales. Hai normes y pautes que nun son d'aplicación nesti casu. Por casu, el derechu al “[[hábeas corpus]]”. Nesti tipu de llucha, el secretu que tien d'envolubrar les operaciones especiales, fai que nun tenga de sopelexar se a quien se prindó y a quien se deba prindar. Tien De esistir una nube de silenciu qu'arrodie tou... y esto nun ye compatible cola llibertá de prensa”.<ref>{{Cita llibru|apellíos=Nosiglia|nombrenome=Julio Y.|títulu=[http://www.abuelas.org.ar/material/documentos/botin_guerra.pdf Botín de guerra]|añu=1985|editorial=Buenos Aires: Cooperativa Tierra Fértil, páx. 55}}</ref>}}

En dellos casos estremos llegóse a sostener la necesidá de que l'Estáu sustraiga los fíos de persones consideraes como terroristes, pa quitar la so identidá. Na Arxentina la juezaxueza Delia Pons, titular del Tribunal de Menores de [[LlombesLomas de Zamora]] esplicaba les razones d'esta midida a les [[Güeles de Plaza de Mayu]] con estes pallabres:

{{cita|Toi convencida de que los sos fíos yeren terroristes, y terrorista ye sinónimu d'asesín. A los asesinos yo nun pienso devolve-yos los fíos porque nun sería xusto faelo. Namái sobre'l mio cadabre van llograr la tenencia d'esos neños.<ref name=penelopes>{{cita web|títulotítulu=La historia non oficial|autor=-yos Pénélopes|editorial=-yos Pénélopes|url=http://www.penelopes.org/Espagnol/xarticle.php3?id_article=43|fechaaccesofechaaccesu=10 de xineru de 2008}}</ref>}}

* {{cita llibru|apellíos=Benegas|nombrenome=José María|enlaceautorenllaceautor=José María Benegas|editorial=Espasa Calpe|títulu=Diccionariu de terrorismu|isbn=84-670-1609-4}}

* {{cita llibru|apellíos=Herrerín López|nome=Ángel|enlaceautorenllaceautor=Ángel Herrerín López|coautores=[[Juan Avilés|Avilés, Juan]]|editorial=Sieglu XXI|títulu=La nacencia del terrorismu n'Occidente. Anarquía, nihilismu y violencia revolucionaria|isbn=978-84-323-1310-3}}

* {{cita llibru|apellíos=Gonzalez CaleyaCalleja|nome=Eduardo|enlaceautorenllaceautor=Eduardo González CaleyaCalleja| editorial=Crítica:|títulu=El llaboratoriu del mieu. Una historia xeneral del terrorismu, de los sicarios a al Qa'día|añu=2013|mes=|isbn=9788498923971}}

* {{cita llibru|apellíos=Pisano|nombrenome=Isabel|enlaceautorenllaceautor=Isabel Pisano|editorial=Plaza & Janés Editor|títulotítulu=[[Yo terrorista]]|añu=2004|isbn=8401378826}}

* [http://www.upo.es/personal/mrtorsor/ Torres, Manuel R]. (2009) [{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181211133622/http://www.plazayvaldesupo.es/llibropersonal/l'ecumrtorsor/ |date=2018-del12-11 }}. (2009) {{Enllaz rotu|1={title}|2={url}|date={timestamp:%B %Y}|bot=InternetArchiveBot|1=terror/1319/ L'ecu del terror. Ideoloxía y propaganda nel terrorismu yihadista] |2=http://www.plazayvaldes.es/llibro/l%27ecu-del |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}. Madrid: Plaza & Valdés.

* [http://www.ict.org.il/inter_ter/org.cfm Base de datos de ITC] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071024105650/http://www.ict.org.il/inter_ter/org.cfm |date=2007-10-24 }}

* [http://www.au.af.mil/au/aul/bibs/tergps/tg98tc.htm Biblioteca de la Universidá del Aire] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040306082850/http://www.au.af.mil/au/aul/bibs/tergps/tg98tc.htm |date=2004-03-06 }}

* [httphttps://web.archive.org/web/20030608114758/http://www.state.gov/s/ct/rls/fs/2003/12389.htm Departamentu de Estáu - EEXX]

* [http://www.ugr.es/~jjordan/publicaciones/insurgencia.pdf Les nueves insurxencies. Analís d'un fenómenu estratéxicu emerxente, Anuariu de Derechu Internacional, Vol. XXIV, (2008), pp. 271-298] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111117200325/http://www.ugr.es/~jjordan/publicaciones/insurgencia.pdf |date=2011-11-17 }} por [http://www.ugr.es/~jjordan/ Javier Xordán]

* [http://www.fundacionabravanel.org Fundación Abravanel. Estudios Llatinoamericanos pa la Democracia Contemporánea.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141217072229/http://fundacionabravanel.org/ |date=2014-12-17 }}