Diferencies ente revisiones de «Terrorismu»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Preferencies llingüístiques
Recuperando 1 referencia(es) y marcando 5 enllace(s) como rotu(os).) #IABot (v2.0.9.5
(Nun s'amuesen 81 revisiones intermedies de 8 usuarios)
Llinia 1:
{{1000}}
{{Ficha xenérica}}
El '''terrorismu''' ye l'usu sistemáticu del [[terror]]<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/terrorism Terrorism], nel Diccionariu Merriam-Webster OnLine</ref> para [[Coacción|coaccionar]] a [[sociedá|sociedaes]]es o [[gobiernu|gobiernos]], utilizáu por una amplia gama de pseudoorganizaciones polítiques na promoción de los sos oxetivos, tantu por [[partíu políticu|partíos políticos]] [[nacionalista|nacionalistes]] y non nacionalistes, de [[Derecha política|derecha]] como d'[[EsquierdaIzquierda política|esquierda]], según tamién por [[corporacion]]es, [[YihadismoYihadismu|grupos relixosos]], [[racista|racistes]], [[colonialismu|colonialistes]], [[independencia|independentistes]], [[revolución|revolucionarios]], [[ConservadurismuConservadorismu|conservadores]] y [[Terrorismu patrocináu per Estaos|gobiernos nel poder]].<ref name="britannica">{{cita web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9071797|títulu=Terrorism|fechaaccesofechaaccesu=26 d'avientu de 2008|editorial=Encyclopædia Britannica|páxines=3}}</ref>
 
El terrorismu, como [[táctica]], ye una forma de [[violencia]] que s'estrema del [[terrorismu d'Estáu]] pol fechu de que nesti últimu casu los sos autores pertenecen a [[Estáu|entidaes gubernamentales]]. Estrémase tamién de los actos de [[guerra]] y de los [[crímenes de guerra]] en que se produz n'ausencia de guerra.<ref>[http://www.ict.org.il/var/119/17070-Def%20Terrorism%20by%20Dr.%20Boaz%20Ganor.pdf, Boaz Ganor, Definiendo'l terrorismu (n'inglés)]</ref> La presencia d'actores non estatales en conflictos armaos creó discutiniu con al respective de l'aplicación de les [[lleis]] de [[guerra]].
 
La palabrapallabra «terrorismu» tien fuertes connotaciones polítiques y tien elevada carga emocional y esto enzanca consensuar una definición precisa.
 
Ye común l'usu de la palabrapallabra perpor parte de gobiernos p'acusar a los sos opositores.<ref>{{Cita llibru|apellíos=Nosiglia|nombrenome=Julio Y.|títulu=[http://www.abuelas.org.ar/material/documentos/botin_guerra.pdf Botín de guerra]|añu=1985|editorial=Buenos Aires: Cooperativa Tierra Fértil, pagpáx. 184}}</ref><ref name=penelopes /> Tamién ye común que les organizaciones ya individuos que lu practiquen refuguen el términu por inxustu o imprecisu.<ref>[http://www.germanguerilla.com/redered-army-faction/index.htm, Manifiestos y comunicaos de la RAFl]</ref> Tanto los unos como los otros suelen entemecer el conceutu cola llexitimidá o ilegitimidad de los motivos propios o del so antagonista. A nivel académicu, optar por atender puramente a la naturaleza de los incidentes ensin especular sobre los motivos nin xulgar a'l los autores.
 
Dellos medios de comunicación como la británica [[BBC]], que deseyen enfatizar la so imparcialidá, suxurensuxeren nos sos guíes d'estilu evitar el términu ''terrorista'' y ''terrorismu''.<ref>[httphttps://web.archive.org/web/20060326100057/httphttps://www.bbc.co.uk/guidelines/editorialguidelines/assets/advice/guidanceontheuseoflanguagewhenreportingterrorism.doc BBC - Guidance on the use of language when reporting terrorism] (inglés)</ref><ref>{{cita web|títulotítulu=La BBC alvierte a la so redacciónredaición del empléuemplegu del términu 'terrorista'|autor=El MunduMundo|url=httphttps://www.elmundo.es/elmundo/2005/12/16/comunicacion/1134734591.html|fecha=16 d'avientu de 2005}}</ref>
 
== Definiciones ==
El Diccionariu de la [[Real Academia Española]], na meyora de la so ventiavaventena tercer edición modifica l'anterior incluyendo una tercer acepción, define'l términu ''«terrorismu»'' como:
 
{{cita|'''Terrorismu'''<br />1. m. Dominación pol terror.<br />2. m. Socesión d'actos de violencia executaos pa infundir terror.<br />3. m. Actuación criminal de bandes entamaes, que, reiteradamente y polo común de manera indiscriminada, pretende crear alarma social con fines políticos.<ref>[http://buscon.rae.es/draeI/SrvltObtenerHtml?orixe=RAI&IDLEMA=68265&NEDIC=Si ''Terrorismu'', Diccionariu de la Real Academia Española]</ref>}}
 
El DRAE tamién recueye dos acepciones pa la palabrapallabra ''«terrorista»'', a saber:
{{cita|'''Terrorista'''<br />1. adj. Que practica actos de terrorismu. Apl. a pers., o. t. c. s.<br />2. adj. Perteneciente o relativu al terrorismu.}}
 
El [[Códigu Penal d'Arxentina|Códigu Penal Arxentín]] establecía una definición implícita de terrorismu nel so artículu 213 ter (amestáu en [[2007]] por llei 26.268 y derogáu en [[2011]] por llei 26.734):
 
{{cita|«...tomara parte d'una asociación ilícita que'l so propósitu sía, por aciu la comisión de delitos, apavorar a la población o obligar a un gobiernu o una organización internacional, a realizar un actu o abstenese de faelo, siempres qu'ella axunta les siguientes característiquescarauterístiques:<br />a) Tener un plan d'acciónaición destináu al espardimientu del odiu étnicu, relixosu o políticu;<br />b) Tar entamáu en redes operatives internacionales;<br />c) Disponer d'armes de guerra, esplosivos, axentes químicos o bacteriolóxicos, o cualesquier otru mediu aparente pa poner en peligru la vida o la integridá d'un númberu indetermináu de persones.»<ref>[http://www1.hcdn.gov.ar/dependencies/dip/Nuevu/antiterrorista.pdf ''Proyeutu de Llei Antiterrorista]</ref>}}
 
El [[Códigu Penal d'España|Códigu Penal Español]] de [[1995]] nel artículu 571, onde tipifica el [[delitu]] de terrorismu, define terrorista como:
 
{{cita|«Los que perteneciendo, actuando al serviciu o collaborando con bandes armaes, organizaciones o grupos que la so finalidá seya la de subvertir l'orde constitucional o alteriar gravemente la paz pública, cometan los delitos d'estragos o de quemes tipificados nos Artículos 346 y 351, respectivamenterespeutivamente, van ser castigaos cola pena de prisión de quince a veinteventi años, ensin perxuiciu de la pena que-yos correspuenda si produxérase mancadura pa la vida, integridá física o salú de les persones.»}}
 
Los [[EE. XX.]] dende 1983, con propósitos estadísticos y analíticos, utilizaron les siguientes definiciones referentes al terrorismu que se recueyen nel Títulu 22 del Códigu de los Estaos Xuníos, secciónseición 2656f(d)
 
{{cita|«Terrorismu: Violencia antemanada y con motivos políticos perpetada contra oxetivos civiles por grupos subnacionales o axentes clandestinos, xeneralmente col enfotu de influyir a un públicu determináu.»}}
Línea 32 ⟶ 33:
Coles mesmes, según Pedro Carrasco Jiménez, aplicando una perspeutiva sistémica y, col enfotu de algamar una definición del '''terrorismu''' que seya xeneral, global, precisa y senciella, propón definir el terrorismu como:<ref>P. Carrasco Jiménez, La definición del terrorismu dende una perspeutiva sistémica. Plaza y Valdés, Madrid, 2009, p. 206.</ref>
 
{{cita|«l'acciónaición violenta executada por persones al serviciu d'una organización, col enfotu de infundir mieu a un sector de la sociedá, y utilizar esti mieu pa tratar d'algamar un fin políticu.»}}
 
Pela so parte, Fernando Reinares definió'l conceutu específicu de '''terrorismu internacional''', como'l que:<ref>[http://www.realinstitutoelcano.org/analisis/766.asp Revista ARI, núm. 82 de 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011182247/http://realinstitutoelcano.org/analisis/766.asp |date=2007-10-11 }}. Artículu publicáu por Fernando Reinares. Real Institutu Elcano d'Estudios Internacionales y Estratéxicos.</ref>
 
{{cita|«de primeres, ... prauticar cola apostada intención d'afectar la estructura y distribución del poder en rexones enteres del planeta o inclusive a escala mesma de la sociedá mundial. En segundu términu, aquel que los sos actores individuales y colectivoscoleutivos estendieren les sos actividaes por un significativu númberu de países o árees geopolíticasxeopolítiques, d'acordies col algame de los propósitos declaraos»}}
 
=== Definición del términu realizada por elementos de les dictadures militares de Llatinoamérica ===
[[Chile]] nel so [[Constitución Política de Chile|Constitución]], caltién un artículu onde establez sanciones particulares contra'l terrorismu dictada mientres el gobiernu de facto ([[dictadura militar]]) de d'[[Augusto Pinochet]]. Señala l'artículu 9º:
 
{{cita|«Art. 9. El terrorismu, en cualesquier de les sos formes, ye por esencia contrariu a los derechos humanos. Una llei de quórum calificáu va determinar les conductes terroristes y la so penalidá. Los responsables d'estos delitos van quedar inhabilitaos pol plazu de quince años pa exercer funciones o cargos públicos, seyan o non d'eleición popular, o de rector o direutor d'establecimientu d'educación, o pa exercer nellos funciones d'enseñanza; pa esplotar un mediu de comunicación social o ser direutor o alministrador del mesmu, o pa desempeñar nél funciones rellacionaes cola emisión o espardimientu d'opiniones o informaciones; nin van poder ser dirixentes d'organizaciones polítiques o rellacionaes cola educación o de calter vecinal, profesional, empresarial, sindical, estudiantil o gremial polo xeneral, mientres dichu plazu. Lo anterior entender ensin perxuiciu d'otres inhabilidades o de les que por mayor tiempu estableza la llei. Los delitos a que se refier l'incisu anterior van ser consideraos siempres comunes y non políticos pa tolos efectosefeutos llegales y nun va proceder respectu d'ellos l'indultu particular, salvu pa conmutar la pena de muerte pola de presidiu perpetuu.»}}
 
Na [[Arxentina]], el daquella [[dictador]] Xeneral [[Jorge Rafael Videla]] definía en [[1978]] los algames del términu ''terrorismu'' al declarar al Times de Londres lo siguiente:
Línea 47 ⟶ 48:
 
== Evolución del términu ==
[[ArchivuFicheru:WTC-remnant highres.jpg|thumb|170px|[[11 de setiembre]] de [[2001]]: Un bomberu de Nueva York repara lo que queda de la Torre Sur.]]
P'aportar a una mayor comprensión de la naturaleza del terrorismu, ye conveniente un analís más detalláu, de la evolución nel usu del términu. La palabrapallabra «terror» provién del idioma [[llatín]] «''terror''» o «''terroris''», sinónimu de «Deimos». Na [[Antigua Grecia]], [[Ares (mitoloxía)|Ares]], Dios de la Guerra, tenía dos fíos: [[Fobos (mitoloxía)|Phobos]] y [[Deimos (mitoloxía)|Deimos]] (Mieu y Terror).
 
[[Maquiavelo]] encamentaba nel so clásicu llibru ''[[El Príncipe]]'' (1532) que «''ye más seguru ser tarrecíu qu'amáu''».<ref>Maquiavelo, ''El Príncipe'', Cap. XVII: ''«De la crueldá y la clemencia; y si ye meyor ser amáu que tarrecíu, o ser tarrecíu qu'amáu»''.</ref> Estos encamientos políticos de Maquiavelo rellacionar col conceutu modernu de «[[terrorismu d'Estáu]]», aplicáu a les autoridaes públiques cuando busquen apavorar a la población. La frase «''l'árbol de la llibertá tien de ser regáu col sangre de los patriotes y de los tiranos''», atribuyida a [[Thomas Jefferson]], tómase como una apoloxía del tiranicidio y ye unu de los [[Estereotipu|tópicos]] de la [[Guerra d'Independencia de los Estaos Xuníos|Independencia d'Estaos Xuníos]] (1776).
Línea 54 ⟶ 55:
El '''terrorismu''', como actu realizáu polos [[ciudadanu|ciudadanos]] o los [[súbditu|súbditos]], atopa los sos antecedentes nes doctrines del [[tiranicidio]] y el [[derechu a la resistencia]], d'antiguos oríxenes (ej. [[sic semper tyrannis]]), pero que se consolidaron como tales na [[Edá Moderna]], como respuesta de los particulares a los abusos de poder del [[Estáu]].
 
El derechu al tiranicidio, esto ye, el que se-y reconoz a cualquier persona pa matar a un gobernante [[tiranu]], provién de la l'[[Antigua Grecia]], anque'l so desenvolvimientu como teoría empieza na [[escolástica]] medieval europea con apurrir de [[Tomás de d'Aquino]] (1225-1274) nun contestu determinao pero solo nesos casos qu'asocedíen na edá media, y en determinaos casos na Edá Moderna coles reflexones de [[Juan de Mariana]] (1536-1623) afirmando que'l rei tamién tien de cumplir llei moral y del estáu y nun ser un tiranu. El «'derechu al tiranicidio» ye consideráu tamién unu de los precedentes intelectuales de les [[revoluciones burgueses]], al xustificar moralmente la desobediencia contra un poder opresivo y promover inclusive l'asesinatu del rei.
 
El [[derechu a la resistencia derechu a la resistencia o derechu de rebelión]], íntimamente rellacionáu cola xustificación del tiranicidio, atopa tamién les sos primeres formulaciones teóriques na escolástica europea, retomando les reflexones de [[San Isidoro de Sevilla]] (560-636) y [[Santu Tomás de d'Aquino]].
 
La palabrapallabra «terrorismu» (según «terrorista» y «apavorar») apaeció per primer vegada en [[Francia]] mientres la [[Revolución francesa]] ente (1789-1799), cuando'l gobiernu [[xacobín]] encabezáu por [[Robespierre]] executaba o encarcelaba a'l los opositores, ensin respetar les garantíes del [[debíu procesu]]. El términu empezó a ser utilizáu polos monárquicos, como [[propaganda]] negativa aplicada al gobiernu [[Revolución|revolucionariu]]. Al igual que los conseyos de Maquiavelo en ''El Príncipe'', el [[Reináu del Terror]] (1793-1794), ye una manifestación del [[terrorismu d'Estáu]], primero que del terrorismu de los ciudadanos.
 
El terror, como arma política de los ciudadanos, apaeció en [[Rusia]] na segunda metá del sieglu XIX, ente dellos grupos opositores al réxime [[zar]]ista, tomando como inspiración el [[terrorismu d'Estáu]] de la Revolución francesa. En [[1862]], Piotr Zaichnevski redactó'l manifiestu tituláu ''Joven Rusia'' proclamando:
{{cita|Estudiemos la historia d'Occidente y sacáu les sos lleccioneslleiciones: vamos ser más consecuentes que los llastimosos revolucionarios franceses de 1848; pero vamos saber dir más llueñelloñe que los grandes campeonoscampeones del terror de 1792. Nun vamos recular, inclusive si pa baltar l'orde establecíu fainos falta vertir tres veces más sangre que los xacobinos franceses.<ref>Heller, Michel (1985), ''L'home nuevu soviéticu. De la utopía a la realidá.'', Barcelona, Suramericana-Planeta, ISBN 950-37-0180-5, pagpáx. 17</ref>}}
 
Les primeres crítiques teóriques ellaboraes contra al terrorismu, y la distinción del conceutu colos de «derechu a la resistencia» y «tiranicidio», provienen del propiu campu de los revolucionarios rusos antizaristas, como [[Georgi Plejánov]] nel so llibru ''Anarquismu y socialismu'' (1894),<ref>Plejánov (1969). ''Contra l'anarquismu'', Calden, Buenos Aires.</ref> [[Lenin]] nel capítulu “¿Qué hai de común ente'l economismoeconomismu y el terrorismu?” incluyíu nel so famosu llibru ''[[¿Qué faer?]]'' (1902),<ref>Lenin, Vladimir Ilich (1902). “¿Qué hai de común ente'l economismoeconomismu y el terrorismu?”, en ''¿Qué faer?. Problemes ingrientes del nuesu movimientu'', n'Obres Escoyíes [1974], Buenos Aires: Cartago, Tomu I, pp 458-461.</ref> y sobremanera [[LliónLeón Trotsky]], que publicó ''Terrorismu y comunismu'' en 1905.
 
Nel so sentíu actual, el términu foi acuñáu extensivamente pola [[propaganda]] [[nazi]] pa faer referencia a los movimientos de [[Práutiques de resistencia|resistencia]] de los países ocupaos pol exércitu [[Alemaña|alemán]] y consolidáu poles [[dictadura|dictadures]] [[América Llatina|latinomericanasllatinomericanes]] de les décades [[1970saños 1970|del 70]] y [[1980saños 1980|del 80]] y los [[Estaos Xuníos]], nel marcu de la [[Doctrina de la Seguridá Nacional]] desenvuelta dende la [[Escuela de les AméricasAmériques]]. En dambos casos fixo patente qu'esisten relacionesrellaciones estreches ente'l '''terrorismu''' realizáu por ciudadanos y el [[terrorismu d'Estáu]], siendo aquel, munches vegaes, la xustificación d'ésti.<ref>Woods, Alan (2003). [http://www.engels.org/bolchevbolxev/cap1/1_4.htm "La nacencia del marxismu rusu"], ''Historia del Partíu BolcheviqueBolxevique dende los sos empiezos hasta la Revolución d'Ochobre'', Marid: Fundación Federico Engels, ISBN 84-932118-3-4.</ref>
 
Un estudiu de 2003 realizáu pol exércitu estauxunidense<ref>Estudiu sobre definiciones de terrorismu ellaboráu pol exércitu de los EE.XX. [http://www.carlisle.army.mil/ssi/pubs/2003/bounding/bounding.pdf]</ref> afirma qu'esisten más de 100 definiciones de terrorismu. Por toos estos factores, munchos especialistes consideren la palabrapallabra ''terrorismu'' un términu que nel so usu aportó nun conceutu puramente propagandísticu pa descalificar al enemigu más que definir una situación de forma oxetiva.
 
=== Naciones Xuníes ===
A pesar de la reconocencia y de la so conveniencia, nun foi nunca posible algamar un consensu sobre la definición de terrorismu, básicamente pola imposibilidá de consiguir una definición rigorosa que nun incluya les accionesaiciones terroristes de los estaos. El primer intentu de definición producir en 1937 en tiempos entá de la [[Sociedá de Naciones]]:
 
:{{cita|«Cualquier actu criminal dirixíu contra un estáu y empuestu a o calculáu pa crear un estáu de terror nes mentes de persones particulares, d'un grupu de persones o del públicu polo xeneral.»<ref name="unodc">[httphttps://web.archive.org/web/20071012230930/http://www.unodc.org/unodc/terrorism_definitions.html Copia archivada] del [http://www.unodc.org/unodc/terrorism_definitions.html orixinal] ''Definitions of Terrorism'', United Nations, Office on Drugs and Crime]</ref>}}
 
ElLa resolvimienturesolución 51/210, «Midíes pa esaniciar el terrorismu internacional», adoptada na 88ª Asamblea Plenaria de 17 d'avientu de 1996, proclama nel puntu I.2<ref>[http://www.un.org/documents/ga/res/51/a51r210.htm Testu completu delde la resolvimienturesolución 51/210, «Midíes pa esaniciar el terrorismu internacional», de les Naciones Xuníes]</ref> que l'Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes:
:{{cita|«Repite que los actos criminales empuestos o calculaos pa provocar un estáu de terror nel públicu xeneral, un grupu de persones o persones particulares pa propósitos políticos son inxustificables en cualquier circunstancia, cualesquier que seyan les considerancies polítiques, filosófiques, ideolóxiques, raciales, étniques, relixoses o de cualesquier otra naturaleza que puedan ser invocaes pa xustificalos.»}}
 
Nun informe a la ONUONX l'especialista A.P Schmid<ref name="unodc" /> propunxo tomar como puntu de partida'l conceutu de [[crime de guerra]], considerando que, si la so definición estiéndese a la de paz, algámase una bien funcional definición de los actos de terrorismu como los equivalentes en tiempu de paz a los crímenes de guerra».
 
Dientro del conxuntu de definiciones esquizaesesploraes una de les más recién foi la formulada'l [[1 d'avientu]] de [[2004]] incluyida nel informe final del Grupu d'espertos d'Altu Nivel sobre les Amenaces, los Desafíos y los Cambeos, nomáu pol Secretariu Xeneral de Naciones Xuníes:
 
:{{cita|Cualquier actu, amás de los yá especificaos nos convenios y convenciones vixentes sobre determinaos aspeutos del terrorismu, los convenios de Xinebra y el Resolvimientu 1566 del Conseyu de Seguridá de Naciones Xuníes (2004), destináu a causar la muerte o mancadures corporales graves a un civil o a un non combatiente cuando'l propósitu de dichu actu, pola so naturaleza o contestu, seya amedranar a una población o obligar a un gobiernu o a una organización internacional a realizar una acciónaición o abstenese de faela.<ref>[http://cumbre.clubmadrid.org/ Cume Internacional Sobre la Democracia, Terrorismu y la Seguridá]</ref>}}
 
Esiste amás lo que se describió como un consensu académicu, un alcuerdu ente los especialistes, que según la formulación de Schmid (1988) puede espresase asina:<ref name="unodc" />
 
:{{cita|«El terrorismu ye un métodu productor d'ansiedá basáu na acciónaición violenta repitida per parte d'un individuu o grupu (semi) clandestín o por axentes del estáu, por motivos idiosincráticos, criminales o políticos, nos que —a diferencia del asesinatu— los blancos directosdireutos de la violencia nun son los blancos principales. Les víctimes humanes inmediates de la violencia son xeneralmente escoyíes al azar (blancos d'oportunidá) d'una población blancu, y son usaes como xeneradores d'un mensaxe. Los procesos de comunicación basaos na amenaza —y na violencia— ente'l terrorista (la organización terrorista), les víctimes puestes en peligru y los blancos principales son usaos pa manipoliar a les audiencies blancu, convirtiéndoles en blancu de terror, blancu de demandes o blancu d'atención, según que se busque primariamente la so intimidación, la so coerción o la propaganda.»}}
 
<!--
Línea 94 ⟶ 95:
Dientro de los preseos utilizaos pa implementar dichu mecanismu, o actos terroristes, inclúyense diverses formes de [[violencia]] física contra les persones, como'l [[secuestru]], la [[tortura]] o la execución estraxudicial; diverses formes de violencia moral, como l'amenaza de les anteriores o la presión social; diverses formes de violencia contra los bienes privaos y públicos, como la destrucción de los mesmos con materiales esplosivos o incendiarios. Finalmente, unu de los preseos más utilizaos polos grupos terroristes ye'l [[atentáu]] con esplosivos contra blancos militares o civiles pa provocar muertes indiscriminaes o non{{ensin referencies}}.
 
Pa James Piazza, el terrorismu ye unaun resultanciaresultáu del orde democráticu y de la debilidá nel sistema políticu. Pela so parte, l'especialista xunta a la idea qu'una democracia con instituciones débiles demuestra mayor propención n'apostrar a ciertos grupos quien se tresformen el "terroristes".<ref>Piazza, J. "Terrorism and Party Sistems in the States of India". University of North Caroline. Security Studies</ref>
 
Nel casu del [[terrorismu d'estáu]], pueden citase como exemplu los bombardeos aéreos de ciudaes. El Códigu AéreuAereu de La FayaL'Haya de [[1923]] estableció que ''«ta prohibíu'l bombardéu aéreuaereu al envís d'apavorar a la población civil...»''.<ref>[http://www.fac.mil.co/recursos_user/documento/doctrina_fac.pdf?PHPSESSID=...67bc89b67fbff609069aee1db ''Doctrina de les Operaciones Aérees nel Marcu del Derechu Internacional Humanitariu y los Derechos Humanos'', FuercesFuercies Aérea Colombianes]</ref> Sicasí esta rieglaregla y otres similares nunca fueron ratificaes pelos países de mayor poder militar. Nesi marcu dalgunos autores citaron como ataques terroristes el [[bombardéu de Guernica]] en [[1936]],<ref>Wolfgang Schmidt: "''Of course the bombing of Guernica was a blatant violation of human rights and had a terrorist character. It was accepted that civilians would be harmed.''" en [http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,479675,00.htm Hitler's destruction of Guernica: Practicing Blitzkrieg in Basque Country, by Jörg Diehl l</ref> o'l que realizara [[Estaos Xuníos]] con bombes atómiques en [[HiróximaHiroshima]] y [[Nagasaki]] en [[1945]]<ref>Gerson, Joseph (2007). ''Empire and the Bomb
How the OU.S. Uses Nuclear Weapons to Dominate the World'', Pluto Press, Michigan, ISBN 978-0-7453-2494-4</ref>
 
El Resolvimientu de la ONUONX 1566 «Recuerda que los actos criminales, inclusive contra civiles, cometíos col enfotu de causar la muerte o mancadures corporales graves o de tomar rehenes col propósitu de provocar un estáu de terror na población polo xeneral, nun grupu de persones o en deter- minada persona, amedranar a una población o obligar a un gobiernu o a una organización internacional a realizar un actu, o a abstenese de realizalo, que constitúin delitos definíos nos convenios, les con- venciones y los protocolos internacionales relativos al terrorismu y entendíos nel so ámbitu, nun almiten xustificación en circunstancia dalguna por considerancia de índole política, filosófica, ideolóxica, racial, étnica, relixosa o otra similar, y encamienta a tolos Estaos a prevenilos y, si asoceden, a cerciorase de que seyan sancionaos con penes compatibles cola so grave naturaleza».
 
== Analís del términu terrorismu ==
Terrorismu ye un términu que sufrió un [[abusu de llinguaxe]] per parte de los estaos que intencionadamente pretenden desacreditar a los sos enemigos. Asina los [[nazi]]s llamaben terroristes a los [[xudaísmu|xudíos]] que se remontaron en [[Varsovia]];<ref>[http://www.aporrea.org/actualidáactualidad/a8333.html Israel, recuerda'l guetto de Varsovia]</ref> na [[Sudáfrica]] del [[apartheid]] dicíase que munchos negros faíen actividaes terroristes; los [[Francia|franceses]] dixeron lo mesmo de los [[Arxelia|arxelinos]] que s'opunxeron a la dominación de Francia (y que qu'en dellos casos utilizaron métodos terroristes). Mientres el sieglu XX acusóse indiscriminadamente de terroristes a múltiples [[Guerra de guerrilles|guerrilles]] suramericanes; inclusive asociaciones non violentes, como les arxentines [[Madres de Plaza de Mayu]] y [[Güeles de Plaza de Mayu]], tamién fueron consideraes -y entá lo son por dellos sectores- como organizaciones terroristes.<ref>{{Cita llibru|apellíos=Nosiglia|nombrenome=Julio Y.|títulu=[http://www.abuelas.org.ar/material/documentos/botin_guerra.pdf Botín de guerra]|añu=1985|editorial=Buenos Aires: Cooperativa Tierra Fértil, pagpáx. 184}}</ref>
 
Lo mesmo asocedió en [[Sudáfrica]], mientres el réxime del [[apartheid]], onde'l gobiernu racista utilizaba l'acusación de "terrorismu" pa encarcelar y axusticiar opositores que recurríen a la llucha armada contra la dictadura. [[Nelson Mandela]], condergáu como terrorista pol gobiernu sudafricano, refugó en 2008 l'aplicación del términu "terrorismu" a les sos accionesaiciones, diciendo que "terrorismu ye cualquier individuu, organización o Estáu qu'ataque individuos inocentes y nós nunca atacamos individuos inocentes".<ref>{{Cita llibru|apellíos=Allan|nome=Dominic|títulu=Nandela, la lleenda viva|añu=2009|editorial=Londres: BBC/SABC}}</ref>
 
Na situación d'ocupación d'[[Iraq]], empecipiada polos Estaos Xuníos en 2003, ye difícil trazar la llinia divisoria ente terrorismu y [[Práutiques de resistencia|resistencia]].
Línea 110 ⟶ 111:
Na actualidá la denomada ''guerra contra'l terrorismu'' o ''llucha contra'l terrorismu'' constitúi un puntu fundamental na axenda de los gobiernos y principales partíos políticos de los países occidentales, tantu ye asina que una parte importante de la política xira en redol a dicha cuestión. Dellos puntos de vista sostienen que se-y ta dando una escesiva centralidad a la cuestión del terrorismu, mayor que la incidencia qu'esti fenómenu tien sobre la sociedá.{{ensin referencies}}
 
Esiste un fuerte discutiniu sobre si ciertes intervenciones de dellos exércitos fora de les sos fronteres podríen ser calificaes de terroristes, considerando que podríen infundir el mieu na población civil como mediu pa consiguir fines políticos. Como exemplu suélense utilizar l'actuaciones del exércitu siriu n'[[El Líbanu]], el serbiu en [[Bosnia]], l'israelín nos [[Territorios palestinos]], el rusu en [[Chechenia]] y el norteamericanu en llugares como [[Iraq]] o [[Afganistán]]. Cuando estos actos son realizaos por fuercesfuercies sofitaes polos gobiernos, dientro de les sos propies fronteres, pueden constituyir [[terrorismu d'Estáu]], que ye executáu con una relaciónrellación de fuercesfuercies favorable. El terrorismu al que se fai referencia, usualmente ye muncho más malo de determinar, yá que ye'l que s'exerz con una relaciónrellación de fuercesfuercies desfavorable. Resulta difícil dixebrar "terrorismu" de "resistencia". Un criteriu sería analizar los grupos o organizaciones so dos aspeutos:
 
=== Métodos de los grupos terroristes ===
Dende'l puntu de vista metodolóxicu, puede considerase terrorista al grupu que perpete secuestros, atentaos con bombes, asesinatos, amenaces y coacciones de manera sistemática. TécnicamenteTéunicamente, esos actos tán destinaos a producir terror na población enemiga y defínense ensin dulda como terroristes. En sentíu neutru, el términu ye emplegáu de cutiu pola prensa pa designar a los grupos qu'executen esa metodoloxía.
 
== Armes terroristes ==
Anque práuticamente cualquier cosa puede ser considerada una arma (dende una cerilla y un palu d'escoba hasta una bomba atómica), los terroristes utilizaron davezu [[arma curtia|armes curties]]{{ensin referencies}} o [[arma semiautomática|semiautomáticassemiautomátiques]]{{ensin referencies}}. Dellos grupos [[integrismu|integristes]] como [[Hezbolá]] llegaron a tener [[misil antiaéreo|misiles antiaéreos]]. Tamién ye bien común l'usu de [[Bomba (esplosivu)|bombes]] caseres de potencia variable, llegando a usar en dellos casos el mesmu cuerpu de los terroristes como vector d'aproximamientu de la bomba{{ensin referencies}}. Cuando lo que se pretendió ye un [[magnicidiu]] a una distancia segura del so dispositivu de seguridá suélense utilizar [[rifle]]s con [[mira telescópica]]{{ensin referencies}}.
 
Polo xeneral, los grupos terroristes tienden a utilizar cualquier elementu que-yos dexe llograr los sos oxetivos cola mayor resonancia mediática posible{{ensin referencies}}, yá seyan esos elementos armes procedentes de los exércitos regulares o adquiríes nel mercáu internacional de [[Industria armamentística|tráficu d'armes]] o se trate de medios improvisaos. Especial relevancia tien l'atentáu del [[World Trade Center]] del [[atentaos del 11 de setiembre de 2001|11 de setiembre de 2001]], nel que s'utilizaron aviones de pasaxeros secuestraos.
Línea 132 ⟶ 133:
* [[Armes nucleares]]
 
Hai dellos precedentes d'ataques con armes de destrucción masiva. Unu nel que s'utilizaron axentes químicos ([[gas sarín]]), foi'l del grupu sectariu ''[[Aum Shinrikyō|Verdá Suprema]]'', qu'asitió nun par d'ocasiones (en [[1994]] y en [[1995]]) un pequeñu dispositivu nel [[metro]] de [[Tokiu]]. Un atentáu realizáu con axentes biolóxicos ([[salmonella]]) foi l'asocedíu nel condáu de [[Wasco]], nel que los ultraderechistasultraderechistes intentaron utilizar l'atentáu con fines políticos, anque finalmente llograron la resultancia contraria al ser descubiertos.
 
== Aspeutos psicolóxicos del terrorismu ==
Línea 139 ⟶ 140:
Hai, sicasí, dellos estudios de referencia sobre la tema; ente ellos, destaquen los siguientes:
* ente 1979 y 1981 realizóse una investigación encargada pol Ministeriu del Interior d'Alemaña que pretendía afondar na biografía de persones sospechoses de terrorismu (la mayoría d'estrema esquierda, y unos cuantos d'estrema derecha). Amás de la consulta d'espedientes, realizáronse múltiples entevistes con terroristes encarcelaos. De la investigación deducióse'l perfil d'un profesional del terrorismu sobre la base d'una concreta evolución psicolóxica: situación inicial de opresión (social y/o familiar); vida na clandestinidá onde se desenvolvía un contra modelu de la so vida anterior; desenvolvimientu d'una dicotomía amigu-enemigu que desaguaba nuna perda del sentíu de la realidá.
* Martha Crenshaw (basándose en testimonios autobiográficos d'ex miembros y miembros del [[ROXURAIRA]], [[OLP]], etc.), Marc Sageman (sobre la llamada "Yihad"), Khapta Akhmedova y Ariel Merari (sobre la redolada social y familiar de los terroristes), Eyad El-Sarraj (sobre'l terrorismu suicida), Brian Barber (sobre nuevos de la franxa de Gaza), Anne Speckhard (al traviés del testimoniu de rehenes de terroristes); Jerrold Post, Nichole Argo y Yoram Schweizer (a partir de testimonios recoyíos en cárceles israelines y palestines); y Nasra Hassam (a partir d'entrevistes con miembros de Hamas y Yihad){{ensin referencies}}.
Michael Ignatieff considera que'l terrorismu alministra'l terror psicolóxico pa minar per dientro les instituciones democrátiques, retayando los derechos de los ciudadanos, dándo-y más atribuciones a los poderes coactivos del Estáu y suspendiendo les garantíes constituciones. Entá cuando ye derrotáu, el terrorismu tien munches chances d'anular la vida democrática. Pa eso, ye de capital importancia que l'estáu s'autu-regule, controlando'l funcionamientu de les sos propies instituciones con independencia del executivu.<ref>Ignatieff, M. 2005. El Mal Menor. Ética Política nuna era de terror, Bogotá, Taurus. </ref>
Los grupos separatistes apelen a crear tracamundiu dientro de la opinión pública, lo cual convertir en dependientes de los medios de comunicación. La seleición de les víctimes llevar a cabu siguiendo dos criterios, la so vulnerabilidá y la so importancia pal estáu. Pol desconocimientu del terrén, viaxeros, turistes, y estranxeros son potenciales fontes d'ataques a lo llargo de la historia. El terrorismu y l'imperialismu paecen fenómenos amestaos nun sentíu.<ref>Korstanje, M. (2011). "Porqué a la industria turística esmolezlu'l Terrorismu?". Turismu y Sociedá. Vol 12, pp. 147-167</ref> Dellos especialistes como [[Maximiliano Korstanje]] enfatizan nel terrorismu como una relaciónrellación dialécticadialéutica ente un Estáu incapaz de visualizar, controlar y sofitar l'orde, y un grupu d'insurxentes qu'apelen a la violencia como forma disuasoria pa imponer un mensaxe. El terrorismu nun ye nin monopoliu d'un Estáu, nin d'un grupu, sinón l'acciónaición comunicativa ente dambos qu'en virtú d'un conflictu real, enconten un discursu sofitáu pol odiu. Inevitablemente, el terrorismu lleva a la represión y al exerciciu de la violencia.<ref>Korstanje, M. "The Legacy of Samuel Hungtinton in Terrorist Studies". CrossRoads, Vol 9 (2), 2011, pp. 26-66</ref><ref>Skoll G & Korstanje M “Constructing an American fear culture from redered scares to terrorism”, Int. J. Human Rights and Constitutional Studies, 2013, 1, 341-364</ref>
 
== Represión del terrorismu ==
[[ArchivuFicheru:ArmaTiroPumEtaMilikiliklik26 8.jpg|thumb|Miembros d'Euskadi Ta Askatasuna (ETA) disparen salves al aire nel [[Gudari Eguna]] de d'[[Aritxulegi]], [[OyarzunOiartzun (Guipúzcoa)|Oiartzun]], [[Guipúzcoa]], el [[25 de setiembre]] de [[2006]].]]
Les formes y ferramientes pa combatir a les persones y organizaciones a les qu'un Estáu califica de terroristes o potencialmente terroristes, fueron y son oxetu de discutiniu. En dellos casos sostúvose que la represión del terrorismu tien de realizase siguiendo los procedimientos llegales, respetando los derechos humanos de les persones y calteniendo el sistema democráticu, pero n'otros casos l'Estáu recurrió a procedimientos illegales, fuercesfuercies parapoliciales y paramilitares, autorización de la [[tortura]], suspensión de los derechos humanos ya inclusive instalación de [[dictadura|dictadures]]. Ente los procedimientos pa reprimir el terrorismu, tamién se sostuvo la necesidá de secuestrar y suprimir la identidá de los fíos de les persones a los que l'Estáu imputa ser terroristes.<ref name="Identidá desaposio">{{Cita llibru|apellíos=Ferrera|nome=Matilde|enlaceautorenllaceautor=Matilde Ferrera|coautores=Tenembaum, Ernesto|títulotítulu=Identidad desaposio y restitución|añoañu=2007|editorial=Güeles de Plaza de Mayo|ubicación=Buenos Aires}}</ref> Nesti postreru sentíu, la juezaxueza [[arxentina]] Delia Pons espresó en 1978 a l'Asociación [[Güeles de Plaza de Mayu]], la doctrina xurídica que sostenía en materia de fíos de persones calificaes como terroristes pol Estáu:
 
{{cita|Toi convencida que los sos fíos yeren terroristes, y terrorista ye sinónimu d'asesín. A los asesinos yo nun pienso devolve-yos los fíos porque nun sería xusto faelo. Nun tienen derechu a crialos. Tampoco voi a pronunciar pola devolución de los neños a ustedes. Ye ilóxicu alteriar a eses criatures que tán en manosmanes de families decentes que van saber educalos como nun supieron faer ustedes colos sos fíos. Namái sobre'l mio cadabre van llograr la tenencia d'esos neños.|Delia Pons, JuezaXueza de Menores.<ref name="Identidá desaposio" />}}
 
Ente les esperiencies internacionales más destacaes pa reprimir accionesaiciones calificaes como terroristes atopen les que realizaron los gobiernos militares [[Procesu de Reorganización Nacional|arxentín]] y [[Réxime Militar (Chile)|chilenu]] na década de 1970, el gobiernu italianu frente a les [[Brigaes ColoraesRojas]], el gobiernu español frente a la [[ETA]] ente los años 1983 y 1987 (casu [[GAL]]) y el gobiernu de los [[Estaos Xuníos]] na llamada [[Guerra contra'l terrorismu]]. Les práutiques, táctiques, y estratexes de gobiernos, exércitos y otros grupos especializaos contra'l terrorismu, denominar [[contraterrorismocontraterrorismu]].
 
== Exemplos de terrorismu d'Estáu ==
Línea 157 ⟶ 158:
Na [[Arxentina]], mientres el [[Procesu de Reorganización Nacional|réxime militar que gobernó ente 1976-1983]] el xeneral Tomás Armando Sánchez de Bustamante esplicaba lo siguiente:
 
{{cita|El terrorismu ye un fechu d'esceición y de gravedá tal que reclama derechos proporcionales. Hai normes y pautes que nun son d'aplicación nesti casu. Por casu, el derechu al “[[hábeas corpus]]”. Nesti tipu de llucha, el secretu que tien d'envolubrar les operaciones especiales, fai que nun tenga de sopelexar se a quien se prindó y a quien se deba prindar. Tien De esistir una nube de silenciu qu'arrodie tou... y esto nun ye compatible cola llibertá de prensa”.<ref>{{Cita llibru|apellíos=Nosiglia|nombrenome=Julio Y.|títulu=[http://www.abuelas.org.ar/material/documentos/botin_guerra.pdf Botín de guerra]|añu=1985|editorial=Buenos Aires: Cooperativa Tierra Fértil, pagpáx. 55}}</ref>}}
 
En dellos casos estremos llegóse a sostener la necesidá de que l'Estáu sustraiga los fíos de persones consideraes como terroristes, pa quitar la so identidá. Na Arxentina la juezaxueza Delia Pons, titular del Tribunal de Menores de [[LlombesLomas de Zamora]] esplicaba les razones d'esta midida a les [[Güeles de Plaza de Mayu]] con estes palabrespallabres:
 
{{cita|Toi convencida de que los sos fíos yeren terroristes, y terrorista ye sinónimu d'asesín. A los asesinos yo nun pienso devolve-yos los fíos porque nun sería xusto faelo. Namái sobre'l mio cadabre van llograr la tenencia d'esos neños.<ref name=penelopes>{{cita web|títulotítulu=La historia non oficial|autor=-yos Pénélopes|editorial=-yos Pénélopes|url=http://www.penelopes.org/Espagnol/xarticle.php3?id_article=43|fechaaccesofechaaccesu=10 de xineru de 2008}}</ref>}}
 
== Convención Interamericana contra'l Terrorismu ==
Línea 167 ⟶ 168:
 
La convención puntualiza especialmente que la represión del terrorismu nun puede afectar de nenguna manera los derechos humanos de les persones:
{{cita|Nada de lo dispuesto na presente Convención va interpretar nel sentíu de que menosprecia otros derechos y obligaciones de los Estaos y de les persones conforme a dereches internacionalsobremanera la Carta de les Naciones Xuníes, la Carta de la Organización de los Estaos Americanos, el derechu internacional humanitariu, el derechu internacional de los derechos humanos y el derechu internacional de los refuxaos.<br />A toa persona que s'atope detenida o respectu de la cual adóptese cualesquier midida esto ye encausada con arreglu a la presente Convención va garantizáse-y un tratu xustu, incluyíu'l gocie de tolos derechos y garantíes de conformidá cola lexislaciónllexislación del Estáu en que'l so territoriu atopar y les disposiciones pertinentes del derechu internacional. (incisos 2 y 3 del artículu 15)<ref name="OEA Convención" />}}
 
Ente los elementos notables de la sanción de la convención destácase la imposibilidá final de ''[[tipu penal|tipificar]]'' el delitu de terrorismu, según la falta de consensu pa calificalo como [[delitu de lesa humanidá]].<ref name="OEA Ratificación" /> Tamién se cuestionó la afectación del [[Asilu políticu|derechu d'asilu]] qu'establez la convención, al puntu que [[Chile]], [[Costa Rica]] y [[Méxicu]] fixeron reserva de nun acatala nesti aspeutu.
Línea 175 ⟶ 176:
 
== Bibliografía ==
* {{cita llibru|apellíos=Benegas|nombrenome=José María|enlaceautorenllaceautor=José María Benegas|editorial=Espasa Calpe|títulu=Diccionariu de terrorismu|isbn=84-670-1609-4}}
 
* {{cita llibru|apellíos=Herrerín López|nome=Ángel|enlaceautorenllaceautor=Ángel Herrerín López|coautores=[[Juan Avilés|Avilés, Juan]]|editorial=Sieglu XXI|títulu=La nacencia del terrorismu n'Occidente. Anarquía, nihilismu y violencia revolucionaria|isbn=978-84-323-1310-3}}
 
* {{cita llibru|apellíos=Müller|nome=Sebastian R.|editorial=[[Saarbrücken]]: VDM Verlag Dr. Müller|títulu=Hawala. An Informal Payment System and Its Use to Finance Terrorism|añu=2006|mes=Avientu|isbn=3865506569}}
 
* {{cita llibru|apellíos=Gonzalez CaleyaCalleja|nome=Eduardo|enlaceautorenllaceautor=Eduardo González CaleyaCalleja| editorial=Crítica:|títulu=El llaboratoriu del mieu. Una historia xeneral del terrorismu, de los sicarios a al Qa’díaQa'día|añu=2013|mes=|isbn=9788498923971}}
 
* {{cita llibru|id=ISBN 978-84-206-6242-8|títulu=Terrorismu. Una curtia introducción|añu=2008|autor=Charles Townshend|editorial=Alianza Editorial}}
 
* {{cita llibru|apellíos=Pisano|nombrenome=Isabel|enlaceautorenllaceautor=Isabel Pisano|editorial=Plaza & Janés Editor|títulotítulu=[[Yo terrorista]]|añu=2004|isbn=8401378826}}
 
* [http://www.upo.es/personal/mrtorsor/ Torres, Manuel R]. (2009) [{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181211133622/http://www.plazayvaldesupo.es/llibropersonal/l'ecumrtorsor/ |date=2018-del12-11 }}. (2009) {{Enllaz rotu|1={title}|2={url}|date={timestamp:%B %Y}|bot=InternetArchiveBot|1=terror/1319/ L'ecu del terror. Ideoloxía y propaganda nel terrorismu yihadista] |2=http://www.plazayvaldes.es/llibro/l%27ecu-del |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}. Madrid: Plaza & Valdés.
 
* {{cita llibru|id=ISBN 978-88-548-5063-7|títulu=Problemi y prospettive dell'ecologia radicale y dell'ecoterrorismoecoterrorismu,.|añu=2012|autor=Giuseppe Gagliano|editorial=Editore Aracne,Roma}}
 
=== Llistaos d'organizaciones consideraes terroristes ===
* [http://www.ict.org.il/inter_ter/org.cfm Base de datos de ITC] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071024105650/http://www.ict.org.il/inter_ter/org.cfm |date=2007-10-24 }}
* [http://www.au.af.mil/au/aul/bibs/tergps/tg98tc.htm Biblioteca de la Universidá del Aire] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040306082850/http://www.au.af.mil/au/aul/bibs/tergps/tg98tc.htm |date=2004-03-06 }}
* [http://www.cdi.org/terrorism/terrorist-groups.cfm CDI]
* [httphttps://web.archive.org/web/20030608114758/http://www.state.gov/s/ct/rls/fs/2003/12389.htm Departamentu de Estáu - EEXX]
* [http://www.ugr.es/~gesyp/ GESYP. Grupu d'Estudios sobre Política y Seguridá Internacional]
 
== Enllaces esternos ==
{{Commonscat|Terrorism}}
{{Wikcionariu}}
{{Wikiquote}}
* [http://www.esag.info/ European Security Advocacy Group: Llucha contra'l terrorismu n'Europa]
* [http://www.terroryzm.com Artículos de terrorismu] (n'inglés) Artículos sobre terrorismu en centroeuropa. Centru de Terrorismu de Polonia
* [http://www.ucm.es/info/nomaes/17/avrocca_sloterdijk3.pdf Adolfo Vásquez Roca sobre'l terrorismu modernu. Universidá Complutense de Madrid]
* [http://www.ugr.es/~jjordan/publicaciones/insurgencia.pdf Les nueves insurxencies. Analís d'un fenómenu estratéxicu emerxente, Anuariu de Derechu Internacional, Vol. XXIV, (2008), pp. 271-298] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111117200325/http://www.ugr.es/~jjordan/publicaciones/insurgencia.pdf |date=2011-11-17 }} por [http://www.ugr.es/~jjordan/ Javier Xordán]
* [http://www.fundacionabravanel.org Fundación Abravanel. Estudios Llatinoamericanos pa la Democracia ContemporaneaContemporánea.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141217072229/http://fundacionabravanel.org/ |date=2014-12-17 }}
 
{{Tradubot|Terrorismo}}
 
{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Terrorismu| ]]
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]]
[[Categoría:Wikipedia:Artículos con referencies a la RAE]]