لاتفيا

لاتفياعلم	لاتفياشعار
	الشعار الوطنى;
	النشيد:نشيد لاتفيا الوطنى
الاسم الاصلى
جزء من	اتحاد اوروبى
البلد	لاتفيا
الارض و السكان
احداثيات	57°N 25°E / 57°N 25°E
القاره	اوروبا
مسطحات مائيه قريبه
اخفض نقطه	البحر البلطى (0 متر )
المساحه
نسبة الميه	1.5 نسبة مئوية
عاصمه	ريجا
اللغه رسميه	لاتفى
التعداد السكانى
الذكور	883240 (2019); 878681 (2020); 872894 (2021); 871746 (2022)
الاناث	1030582 (2019); 1021768 (2020); 1011596 (2021); 1007636 (2022)
عدد سكان الحضر	1305648 (2019); 1298292 (2020); 1289387 (2021); 1288129 (2022)
عدد سكان الريف	608174 (2019); 602157 (2020); 595103 (2021); 591254 (2022)
متوسط العمر	74.52927 سنه (2016)
الحكم
نظام الحكم	جمهوريه
أعلى منصب	ادجارس رينكيڤيكس (8 يوليه 2023–)
التأسيس والسيادة
تاريخ التأسيس	18 نوفمبر 1918
الناتج المحلى الاجمالى
الاجمالى	39725383601 دولار امريكانى (2021)
معامل جينى
الرقم	34.5 (2019)
مؤشر التنميه البشريه
المؤشر	0.863 (2021)
معدل البطاله	9.4 نسبة مئوية (2017)
اقتصاد
معدل الضريبه القيمه المضافه	21 نسبة مئوية
السن القانونيه	18 سنة
سن التقاعد	62.5 سنة
بيانات تانيه
العمله	يورو
رقم هاتف; الطوارئ
دومين اعلى مستوى	.lv
أرقام التعريف البحريه	275
الموقع الرسمى	الموقع الرسمى، والموقع الرسمى
الرمز البريدى	LV-1919
ايزو 3166-1 الفا-2	LV
رمز الهاتف الدولى	+371
	تعديل مصدري - تعديل

جمهوريه لاتڤيا (لاتڤى: Latvijas Republika) هى جمهوريه من جمهوريات البلطيق التلاته و من جمهوريات الاتحاد السوفييتى السابق. وليها حدود ويا استونيا (343 كم) و ليتوانيا (588 كم) و بيلاروس (141 كم)، و لاتڤيا مساحتها 64,589 كم2. لاتڤيا بقت عضو فى الاتحاد الاوروبى من 1 مايو 2004 و عضو فى الناتو من 29 مارس 2004.

عدد سكان لاتڤيا 2.4 مليون شخص و ده بيخليها من اقل دول الاتحاد الاوروبى من عدد السكان، و اللغه الرسميه فى لاتڤيا هى اللاتڤى و دى لغه بلطيقيه و بتشبه الليتوانى فى حاجات كتيره فى القواعد والكلمات.

جغرافيا

لاتڤيا موجوده على ساحل بحر البلطيق الشرقى، مساحة كبيرة منها فيها غابات، و لاتڤيا فيها 12000 نهر صغير و 3000 بحيره. اكتر منطقه خصبة و مش عاليه هى منطقة خليج ريجا اللى موجوده فى شمال غرب البلاد و هى عباره عن خليج صغير امتداد لبحر البلطيق. العاصمه ريجا موجوده على الخليج ده و نهر داوجافا (Daugava) بيصب فيه كمان. طقس لاتڤيا ساحلى وصيفها برد و ممطر و شتاها معتدل شويه.

الرموز الوطنية

*الواجتايل الابيض* الطير الوطنى فى لاتڤيا

كتير من البلاد ليها رمز وطنى - بيسموه كمان رمز قومى -، امريكا مثلا بتعتبر النسر الامريكى رمز ليها، لاتڤيا ليها شويه رموز وطنيه زى الطيور والاشجار.

شجرة السنديان (لاتڤى: ozols) و شجرة الزيزفون (لاتڤى: liepa) بيعتبروهم من الاشجار الوطنية فى لاتڤيا، وبتعتبر الاشجار دى حاجه عاديه فى طبيعية لاتڤيا، و الناس هناك متعودين يشوفوها. لحد دلوقتى الشجرتين دول بيستعملوهم فى الطب وبيصنعو الحقن الطبية من ورود الزيزفون.

الواجتايل الابيض (لاتڤى: baltā cielava) هو الطاير الوطنى فى لاتڤيا، وبيكون موجود فى لاتڤيا بكتره مابين شهر ابريل و شهر اكتوبر، والطاير ده بيبنى عشه فى العوارض الخشبيه و فوق المبانى، و بيهاجر فى الشتا على جنوب اوروپا و شمال افريقيا.

السكان

الاثنيه

احصائيه عن اتنيات لاتڤيا^[12]
لاتڤيين	59.3%
روسيين	27.8%
بيلاروسيين	3.6%
اوكرانيين	2.5%
پولانديين	2.4%
ليتوانيين	1.3%
غير	3.1%

60% من سكان لاتڤيا بس لاتڤيين، الروس بيعتبرو تانى اكبر جماعه اثنيه فى البلد بنسبة 29%، و لدرجة انهم فى كذا مدينه بيعتبرو غالبية السكان. فيه اقليات تانيه من بيلاروس و اوكرانيا و پولندا و ليتوانيا. التنوع العرقى فى البلد ده بيرجع لفترة الاتحاد السوڤيتى.

اللغه

اللغه الرسميه فى لاتڤيا هى اللاتڤى (latviešu valoda). وهى من مجموعة اللغات البالتيك اللى منقسمه من اللغات الهندو-اوروپيه، بس هى مش جرمانيه ولا سلاڤية.

وفى لاتڤيا فيه حوالين 1.4 مليون انسان لغتهم الاصليه لاتڤى، وحوالين 150,000 انسان بيتكلمو لاتڤى وبيعيشو بره لاتڤيا. كمان اللاتڤى بيتكلموها ناس على اساس انها لغه تانيه. وده موجود عند الاتنيات التانيه الى بتعيش فى لاتڤيا زى الروسيين وغيرهم الى بيعيشو فى لاتڤيا.^[13]

و اللاتڤى بيتكتب بالالف-به اللاتڤى, اللى متجابه من الالف-به اللاتينى و فيها شوية حروف مميزه.

A Ā B C Č D E Ē فاينال G Ģ H I Ī J K Ķ L Ļ M N Ņ O P R S Š T U Ū V Z Ž

الدين

اكبر دين فى لاتڤيا هو المسيحيه، لكن 7% من السكان بس بيلتزمو بالخدمات الدينيه. احصائيات 2006 بتقول ان اكبر الطوايف فى لاتڤيا:

الكنيسه الرومانيه الكاثوليكيه – 500,000^[14]
الكنسيه الانجليكانيه اللوثريه اللاتڤيه – 450,000^[14]
الكنيسه الارتودكسيه اللاتڤيه – 350,000^[14]

احصاء 2006 بين كمان ان فيه 9,743 يهودى و 182 مسلم فى لاتڤيا.

الاجازات

الاجازات الرسميه هيا راس السنة الميلاديه و عيد الفصح و عيد العمال (1 مايو) وعيد الاستقلال (4 مايو) وليلة ويوم نص السنه (23-24 يونيو) و عيد اعلان الجمهوريه اللاتڤيه (18 نوفمبر) وليلة ويوم الكريسماس (25-26 ديسمبر).

التاريخ

منطقة لاتڤيا اتسكنت من 9000 ق.م بعد ما تلج العصر الجليدى داب. فى حةالى سنة 3000 ق.م البلطيقيين اسلاف اللاتڤيين على الساحل الشرقى بتاع بحر البطليق.^[15]، انشاو طرق تجاريه بتوصل لروما و بيزنطه عشان يتبادلو الكهرمان المحلى بالمعادن الغاليه.^[16]، و فى سنة 900، اربع قبايل بلطيقيه سكنت فى لاتڤيا، وهما الكورنيان واللاتجاليان، والسيلونيان، والسيميجاليان (باللاتڤى: kurši, latgaļi, sēļi and zemgaļi).

فترة القرون الوسطى

مع ان الناس فى لاتڤيا كانو متصلين بالعالم الخارجى لقرون طويله، لكن ما قدروش يندمجو ويا المجتمع الاوروبى الا فى القرن الاتناشر. المبشرين الاولانيين اللى بعتهم بابا الفاتيكان دخلو منطقة نهرِ داوجافا فى اخر القرن اتناشر. السكان المحليين فى لاتڤيا ما تحولوش للمسيحيه زى ما كان بابا الفاتيكان بيتمنى ^[17]، بس المسيحيين الالمان راحو على لاتڤيا عشان يدخلو الناس فى المسيحيه ويجبروهم انهم يسيبو الوثنيه بالقوه والسلاح والتهديد.^[18]

وفى بداية القرن تلاتاشر الالمان سيطرو على مساحات كبيره من لاتڤيا ومساحات تانيه من جنوب استونيا واتجمعت المناطق دى فى دوله جديده اتسمت ليفونيا، و فى سنة 1282 ريجا ومدن تانيه زى سيسيس و ليمبازى و كوكنيس و فالميرا دخلو فى الرابطه الهانزيه. ومن الوقت ده ريجا بقت مركز مهم للتجاره بين الشرق والغرب، و بقت مركز منطقة بحر البلطيق الشرقية و بقى ليها اتصالات ثقافيه ويا اوروبا الغربيه.

الفترة الاصلاحيه

الفترة ما بين القرن الستاشر و التمنتاشر كانت فترة تغيير كويسه لسكان لاتڤيا، و حصلت فى الفتره دى اصلاحات كبيره فى لاتڤيا، و انهارت دولة ليفونيا، و اتقسمت لاتڤيا على البلاد الكبيره، بعد الحرب الليفونيه (1558-1583) ليفونيا (لاتڤيا) بقت تحت سيطرة پولندا و ليتوانيا والاراضى الشماليه فى لاتڤيا و الجنوبيه فى استونيا خلوهم ضمن امارة ليتوانيا الكبيره وكلهم كونو سوا دوقية ليفونيا. جوتهارد كيتلر اخر حاكم فى ليفونيا عمل دوقية كورلاند وسميجالا (لاتڤى: Kurzemes un Zemgales hercogiste) و كانت الدوقيه دى تابعه لپولندا.

فى القرن سبعتاشر وبدايات القرن تمنتاشر، قام صراع بين اتحاد پولندا و ليتوانيا ويا السويد و روسيا، والسبب انو كل دوله كانت عاوزه تسيطر على منطقة شرق بحر البلطيق، و بعد الحرب الپولنديه-السويديه (1600–1611) منطقة شمال ليفونيا بقت تحت سيطرة السويد، والخناق بين پولندا و السويد استمر بشكل متقطع لحد هدنة التمارك (Truce of Altmark) سنة 1629. فى لاتڤيا بيسمو الفتره السويديه بـ"الاوقات السويديه الجميله" اللى خفت فيها العبوديه, و اتاسست فيها مدارس لطبقة الفلاحين، وكمان خفت فيها قوة البارونات.

حصلت تغييرات ثقافيه كتيره فى الفتره دى تحت الحكم السويدى و الالمانى. سكان منطقة غرب لاتڤيا اتحولو للوثريه وعملوه دين اساسى ليهم، القبايل القديمه الكورنيان واللاتجاليان، والسيلونيان، والسيميجاليان (لاتڤى: kurši, latgaļi, sēļi and zemgaļi) عملو نفسهم شعب بيتكلم لغه واحده بس هى (لاتڤى: latviešu).

فى الوقت ده المنطقة الجنوبيه اتعزلت عن لاتڤيا، والقبايل اللاتڤيه الجنوبيه اتحولو للكاتوليكيه تحت تاثير پولندا، واللهجه الجنوبيه بقت متميزه مع انها كانت بتستعير كلمات كتير من الروسى.

الفتره الروسيه

اتعملت معاهدات كتيره عشان تنهى الحرب الشماليه سنة 1721 م. وادّت الحرب روسيا مساحات كبيره من ريجا، وبقت منطقة Latgale جزء من اتحاد پولاندا-ليتوانيا لحد سنة 1772 م، اللى اتحدت فيها مع الامبراطوريه الروسيه، وبقت لاتڤيا محافظة روسيه مستقله، ليها لغه رسميه محليه و پرلمان خاص بيها.

فى سنة 1710 م، انتشر الطاعون فى ريجا. وبقى الطاعون نشيط لحد سنة 1711 م، وقتل الطاعون حوالى نص السكان فى ريجا.^[19]

القرن التمنتاشر كان اصعب الفترات اللى مرت على طبقة الفلاحين اللى كانو بيعالجو المنقولات^{[عايز توضيح]}

ومالهمش اى حقوق وتعليم، وعشان يحلو مشاكلة الفلاحين ادّو البارونات المحليين كحول، وكمان الفلاحين استغلو دا عشان يحققو اهداف اقتصادية تانيه، والايام دى بيعرفوها باسم "ايام الخبز السائل" (Šķidrās Maizes laiki).

العبوديه اتلغت فى (Courland) فى 1817 م، و فى (Vidzeme) فى 1819 م، و كان لغى العبوديه مفيد اوى لملاك الاراضى وطبقة النبلا.

وفى القرن التسعتاشر، الهيكل الاجتماعى اتغير بشكل كبير، لان شوية فلاحين مستقلين اسسو كيانهم تانى، بعد ما اتسمح للفلاحين انهم يشترو اراضيهم مرة تانيه، لكن الفلاحين اللى مش بيملكو اراضى استمروا.^{[عايز توضيح]}

سياسه

النظام السياسى

البرلمان اللاتفى (Saeima) بيتكون من 100 كرسى بينتخبو كل اربع سنين . الرئيس بينتخب من البرلمان فى عمليه انتخابيه تانيه كمان كل اربع سنين . الرئيس بيعين رئيس الحكومة وباقى الوزرا الى بيشكلو كلهم الجهاز التنفيذى بتاع الدوله، النظام ده اتوجد قبل الحرب العالميه التانيه.^[20]

الحصول على عضويه فى الاتحاد الاوروبى و حلف الناتو كان من اهداف لاتفيا السياسيه من سنة 1990، و فى تصويت اتعمل فى 20 سبتمبر 2003 بين ان 66.9% من الاوروبين بيؤيدو انضمام لاتفيا للاتحاد الاوروبى، ولاتفيا بقت عضو فى الاتحاد من 1 مايو 2004 وعضو فى حلف الناتو من 29 مارس 2004. كمان لاتفيا وقعت مع روسيا اتفاقيه عشان ترسيم الحدود بينهم، والاتفاقيه دى عطت روسيا منطقة (Abrene).

الجيش اللاتفى

القوات المسلحة اللاتفيه (لاتفى: Nacionālie Bruņotie Spēki - NAF)، هى المسؤوله عن حماية لاتفيا، وعندها نظام سويدى نموذج قوة رد سريعه بتتكون من تعبئه اساسيه ومجموعة صغيره من المحترفين، والجيش بيتكون من: