Cantón d'os Grisons

	Cantón d'os Grisons; Kanton Graubünden; Chantun Grischun; Cantone dei Grigioni; Canton Grisun; Kanton Graubünda
	Cantón de Suiza
Bandera	Escudo
Entidat; • País; • Estato	Cantón; Suiza; Suiza
Capital	Coira
Idioma oficial ; • Atros idiomas	Alemán, rumanche y italiano ; Alemán suizo, lombardo y bavaro
Superficie; • Total	Pos. 1; 7 105.39 km²
Población; • Total (2018); • Densidat	Pos. 15; 198 379 hab. ; 26,14 hab/km²
ISO 3166-2	CH-GR
Incorporación a ; la Confederación	1803
Abreviadura	GR
	; O cantón d'os Grisons en Suiza
	Pachina web oficial

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O cantón d'os Grisons (alemán Kanton Graubünden; alemán suizo Kanton Graubünda, italiano Cantone dei Grigioni; lombardo Canton Grisun, rumanche Chantun Grischun; francés Canton des Grisons), ye o mas gran y o mas oriental d'os ventiseis cantons de Suiza. Ye a mas, l'unico cantón que tien tres luengas oficials: alemán, italiano y rumanche y l'unico a on que se charra ista zaguera.

O cantón d'os Grisons tien una población de 185.700 habitants (2003) en una superficie de 7.105 km², con una densidat de población de 26,14 hab/km².

A capital d'o cantón, que dentró en a Confederación Suiza en 1803, ye a ciudat de Coira.

Toponimia

O nombre d'o cantón tien o suyo orichen en a historia d'a rechión, en fer referencia a o mesmo orichen d'o cantón, naixito de l'alianza de tres ligas de pueblos y ciudaz, as clamatas Tres Ligas u Ligas Grisonas: a Liga d'a Casa de Dios, a Liga d'as Diez Churisdiccions y a Liga Gris, clamata asinas por a color d'os vestitos en ixas envueltas en a rechión. O nombre en alemán d'o cantón, Graubünden (en traducción literal Ligas Grises) contrimuestra mas clarament iste orichen etimolochico que os nombres en rumanche y en italiano.

Historia

Alta val d'Engadin cerca de St. Moritz.

Os primers pobladors conoixitos d'a rechión son os retos, establius en a rechión arredol d'os sieglos IV aC-II aC. Os retos yeran un conchunto de pueblos alpins entre os que bi heba parlants de luengas celtas y d'o retico, luenga talment relacionada con o etrusco.

En o anyo 15 dC, os retos fuoron conquiestos por os romanos, en o marco d'as campanyas de Tiberio y Druso, os fillos adoptivos de César Augusto, contra os pueblos celtas d'os Alpes ta protecher millor o norte d'Italia d'os pueblos chermanicos. Dimpués d'a suya conquiesta fació parte d'a provincia romana de Raetia u Recia, prencipiando o proceso de romanización, pa convertir-se en a Edat Meya en os actuals rumanches u Kauderwelche.

A chermanización d'a zona se produció por a invasión d'os alamans, debant qui una dinastía local rumanche, os prencipes-bispes Victoridos, oferiban resistencia en a ciudat de Cuira. A chermanización continó en a baixa Edat Meya y contina dica os nuestros días.

Vinclos externos

Se veigan as imáchens de Commons sobre o cantón d'os Grisons.
Pachina web oficial d'o cantón.

Cantons de Suiza
Appenzell Rodas Exteriors \| Appenzell Rodas Interiors \| Argovia \| Basilea-Campanya \| Basilea-Ciudat \| Berna \| Chinevra \| Friburgo \| Glaris \| Grisons \| Jura \| Lucerna \| Neuchâtel \| Nidwalden \| Obwalden \| Sankt Gallen \| Schaffhausen \| Schwyz \| Soleura \| Tesino \| Turgovia \| Uri \| Valais \| Vaud \| Zug \| Zúrich

Datos: Q11925
Multimedia: Canton of Graubünden / Q11925