ከ«ኢስታንቡል» ለውጦች መካከል ያለው ልዩነት
No edit summary |
No edit summary Tag: Disambiguation links |
||
(14 intermediate revisions by 8 users not shown) | |||
መስመር፡ 1፦ | መስመር፡ 1፦ | ||
{{የቦታ መረጃ|ስም=ኢስታንቡል|አርማ=CoA Istanbul.svg|ስዕል=ኢስታንቡል.png}} |
|||
[[ስዕል:Istanbul City Collage.jpg|thumbnail|right]] |
|||
'''ኢስታንቡል''' የ[[ቱርክ]] ከተማ ሲሆን ስሙ ቀድሞ [[ቁስጥንጥንያ]] ከዚያም በፊት [[ቢዛንትዮን]] ነበረ። |
|||
'''ኢስታንቡል'''፣ ቀደም ሲል '''ቁስጥንጥንያ''' በመባል ትታወቅ የነበረች፣ በ[[ቱርክ]] ውስጥ ትልቁ ከተማ ነች፣ እንደ የ የአገሪቱ ኢኮኖሚያዊ ፣ ባህላዊ እና ታሪካዊ ማዕከል ። ከተማዋ በ[[ቦስፖረስ]] የባህር ዳርቻ ላይ ትገኛለች ፣ በ[[አውሮፓ]] እና በ[[እስያ]] ውስጥ የምትገኝ ፣ እና ከ 15 ሚሊዮን በላይ ህዝብ ያላት ፣ 19% የቱርክን ህዝብ ይይዛል። ኢስታንቡል በሕዝብ ብዛት የአውሮፓ ከተማ ናት፣ እና በዓለም 15ኛዋ ትልቁ ከተማ። |
|||
{{መዋቅር}} |
|||
ከተማዋ በ[[ባይዛንቲየም]] ([[ባይዛንታይን]]) የተመሰረተችው በ7ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በ[[ግሪክ]] ሰፋሪዎች በ[[መጋራ]] ነበር። በ330 ዓ.ም የሮማው ንጉሠ ነገሥት [[ቆስጠንጢኖስ]] የንጉሠ ነገሥቱ ዋና ከተማ አድርጎ በመጀመሪያ አዲስ ሮም ('''ኖቫ ሮማ''') ብሎ ሰየማት ከዚያም በራሱ ስም [[ቁስጥንጥንያ]] ('''ኮንስታንቲኖፖሊስ''') ብሎ ሰየማት። ከተማዋ በትልቅነት እና ተፅእኖ አደገች, በመጨረሻም የሀር መንገድ ምልክት እና በታሪክ ውስጥ በጣም አስፈላጊ ከሆኑት ከተሞች አንዷ ሆናለች. |
|||
[[መደብ:ቱርክ]] |
|||
[[መደብ:ከተሞች]] |
|||
ከተማዋ ለ1600 ዓመታት ያህል የንጉሠ ነገሥት ዋና ከተማ ሆና አገልግላለች፡ በሮማን/ባይዛንታይን (330–1204)፣ በላቲን (1204–1261)፣ በባይዛንታይን መጨረሻ (1261–1453)፣ እና [[ኦቶማን]] (1453–1922) ኢምፓየሮች። ከተማዋ በሮም/ባይዛንታይን ዘመን ለ[[ክርስትና]] ሃይማኖት እድገት ቁልፍ ሚና ተጫውታለች፣ ከመቀየሩ በፊት አራቱን ([[ኬልቄዶን]] (ካዲኮይንን ጨምሮ) በእስያ በኩል) የመጀመሪያዎቹን ሰባት የቤተክርስቲያን ምክር ቤቶች (በአሁኑ ቱርክ ያሉ) በማስተናገድ ትልቅ ሚና ተጫውታለች። በ1453 የቁስጥንጥንያ ውድቀትን ተከትሎ ወደ እስላማዊ ምሽግ -በተለይ በ1517 የኦቶማን ኸሊፋነት መቀመጫ ከሆነች በኋላ። |
|||
{{Link FA|af}} |
|||
{{Link FA|ar}} |
|||
{{Link FA|en}} |
|||
{{Link FA|hr}} |
|||
{{Link FA|hu}} |
|||
{{Link FA|lv}} |
|||
{{Link FA|mk}} |
|||
{{Link FA|pt}} |
|||
{{Link GA|de}} |
|||
እ.ኤ.አ. በ 1923 ከቱርክ የነፃነት ጦርነት በኋላ አንካራ ከተማዋን አዲስ የተመሰረተችው የቱርክ ሪፐብሊክ ዋና ከተማ ሆና ተተካች። እ.ኤ.አ. በ 1930 ፣ የከተማዋ ስም በይፋ ወደ ኢስታንቡል ተቀየረ ፣ የቱርክ አተረጓጎም ግሪክኛ ተናጋሪዎች ከአስራ አንደኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ከተማዋን በትልቁ ለማመልከት ይጠቀሙበት ነበር። |
|||
[[ab:Асҭампыл]] |
|||
[[ace:Éseutamu]] |
|||
ከ13.4 ሚሊዮን በላይ የውጭ ሀገር ጎብኝዎች ወደ ኢስታንቡል የመጡት እ.ኤ.አ. ኢስታንቡል የበርካታ የዩኔስኮ የዓለም ቅርስ ቦታዎች መገኛ ስትሆን የበርካታ የቱርክ ኩባንያዎች ዋና መሥሪያ ቤት ሲሆን ይህም የአገሪቱን ኢኮኖሚ ከሰላሳ በመቶ በላይ ይይዛል። |
|||
[[af:Istanboel]] |
|||
[[ |
[[መደብ:ቱርክ]] |
||
[[መደብ:የአውሮፓ ከተሞች]] |
|||
[[als:Istanbul]] |
|||
[[an:Istambul]] |
|||
[[ang:Constantinopolis]] |
|||
[[ar:إسطنبول]] |
|||
[[arc:ܐܝܣܛܢܒܘܠ (ܡܕܝܢܬܐ)]] |
|||
[[arz:استانبول]] |
|||
[[ast:Estambul]] |
|||
[[av:Истамбул]] |
|||
[[az:İstanbul]] |
|||
[[ba:Стамбул]] |
|||
[[bar:Istanbul]] |
|||
[[bat-smg:Stanbols]] |
|||
[[be:Горад Стамбул]] |
|||
[[be-x-old:Стамбул]] |
|||
[[bg:Истанбул]] |
|||
[[bn:ইস্তানবুল]] |
|||
[[br:Istanbul]] |
|||
[[bs:Istanbul]] |
|||
[[ca:Istanbul]] |
|||
[[ceb:İstanbul]] |
|||
[[ckb:ئەستەمبوڵ]] |
|||
[[crh:İstanbul]] |
|||
[[cs:Istanbul]] |
|||
[[csb:Sztambùl]] |
|||
[[cu:Цѣсар҄ь Градъ]] |
|||
[[cv:Стамбул]] |
|||
[[cy:Istanbul]] |
|||
[[da:Istanbul]] |
|||
[[de:Istanbul]] |
|||
[[diq:Estanbol]] |
|||
[[dsb:Istanbul]] |
|||
[[el:Κωνσταντινούπολη]] |
|||
[[en:Istanbul]] |
|||
[[eo:Istanbulo]] |
|||
[[es:Estambul]] |
|||
[[et:İstanbul]] |
|||
[[eu:Istanbul]] |
|||
[[ext:Estambul]] |
|||
[[fa:استانبول]] |
|||
[[fi:Istanbul]] |
|||
[[fiu-vro:Istanbul]] |
|||
[[fo:Istanbul]] |
|||
[[fr:Istanbul]] |
|||
[[frp:Istanbul]] |
|||
[[fy:Istanbûl]] |
|||
[[ga:Iostanbúl]] |
|||
[[gag:İstanbul]] |
|||
[[gan:伊斯坦布爾]] |
|||
[[gd:Istanbul]] |
|||
[[gl:Istambul - İstanbul]] |
|||
[[got:𐌹𐍃𐍄𐌰𐌽𐌱𐌿𐌻]] |
|||
[[gv:İstanbul]] |
|||
[[ha:Santanbul]] |
|||
[[he:איסטנבול]] |
|||
[[hi:इस्तांबुल]] |
|||
[[hif:Istanbul]] |
|||
[[hr:Istanbul]] |
|||
[[hsb:Istanbul]] |
|||
[[hu:Isztambul]] |
|||
[[hy:Ստամբուլ]] |
|||
[[ia:Istanbul]] |
|||
[[id:Istanbul]] |
|||
[[ie:Istanbul]] |
|||
[[ilo:Istanbul]] |
|||
[[io:Istanbul]] |
|||
[[is:Istanbúl]] |
|||
[[it:Istanbul]] |
|||
[[ja:イスタンブル]] |
|||
[[jv:Istanbul]] |
|||
[[ka:სტამბოლი]] |
|||
[[kab:Istambul]] |
|||
[[kk:Ыстамбұл]] |
|||
[[kl:Istanbul]] |
|||
[[kn:ಇಸ್ತಾಂಬುಲ್]] |
|||
[[ko:이스탄불]] |
|||
[[ku:Stenbol]] |
|||
[[kw:Istanbul]] |
|||
[[ky:Стамбул]] |
|||
[[la:Constantinopolis]] |
|||
[[lad:Estambol]] |
|||
[[lb:Istanbul]] |
|||
[[lbe:Истамбул]] |
|||
[[lez:Истамбул]] |
|||
[[lmo:Istanbul]] |
|||
[[ln:Istanbul]] |
|||
[[lt:Stambulas]] |
|||
[[lv:Stambula]] |
|||
[[mhr:Стамбул]] |
|||
[[mk:Истанбул]] |
|||
[[ml:ഇസ്താംബുൾ]] |
|||
[[mn:Стамбул]] |
|||
[[mr:इस्तंबूल]] |
|||
[[mrj:Стамбул]] |
|||
[[ms:Istanbul]] |
|||
[[my:အစ်စတန်ဘူလ်မြို့]] |
|||
[[nah:Estambul]] |
|||
[[new:इस्तान्बुल]] |
|||
[[nl:Istanboel]] |
|||
[[nn:Istanbul]] |
|||
[[no:Istanbul]] |
|||
[[oc:Istambol]] |
|||
[[os:Стамбул]] |
|||
[[pa:ਇਸਤਾਂਬੁਲ]] |
|||
[[pcd:Istamboul]] |
|||
[[pl:Stambuł]] |
|||
[[pnb:استمبول]] |
|||
[[ps:استانبول]] |
|||
[[pt:Istambul]] |
|||
[[qu:Istanbul]] |
|||
[[rm:Istanbul]] |
|||
[[ro:Istanbul]] |
|||
[[roa-tara:Istanbul]] |
|||
[[ru:Стамбул]] |
|||
[[rue:Істанбул]] |
|||
[[rw:Istanbul]] |
|||
[[sah:Истанбул]] |
|||
[[sc:Istanbul]] |
|||
[[scn:Istanbul]] |
|||
[[sco:Istanbul]] |
|||
[[se:Istanbul]] |
|||
[[sh:Istanbul]] |
|||
[[simple:Istanbul]] |
|||
[[sk:Istanbul]] |
|||
[[sl:Istanbul]] |
|||
[[so:Istanbuul]] |
|||
[[sq:Stambolli]] |
|||
[[sr:Истанбул]] |
|||
[[sv:Istanbul]] |
|||
[[sw:Istanbul]] |
|||
[[szl:Stambuł]] |
|||
[[ta:இசுதான்புல்]] |
|||
[[te:ఇస్తాంబుల్]] |
|||
[[tet:Istanbul]] |
|||
[[th:อิสตันบูล]] |
|||
[[tk:Stambul]] |
|||
[[tl:Istanbul]] |
|||
[[tr:İstanbul]] |
|||
[[tt:Истанбул]] |
|||
[[tum:Istanbul]] |
|||
[[udm:Стамбул]] |
|||
[[ug:Istanbul]] |
|||
[[uk:Стамбул]] |
|||
[[ur:استنبول]] |
|||
[[vec:Istanbul]] |
|||
[[vi:Istanbul]] |
|||
[[vo:İstanbul]] |
|||
[[war:Istanbul]] |
|||
[[xmf:სტამბოლი]] |
|||
[[yi:סטאמבול]] |
|||
[[yo:Istanbul]] |
|||
[[zea:Istanbul]] |
|||
[[zh:伊斯坦堡]] |
|||
[[zh-min-nan:İstanbul]] |
|||
[[zh-yue:伊斯坦堡]] |
በ21:40, 22 ጁን 2024 የታተመው ያሁኑኑ እትም
ኢስታንቡል | |
ኢስታንቡል፣ ቀደም ሲል ቁስጥንጥንያ በመባል ትታወቅ የነበረች፣ በቱርክ ውስጥ ትልቁ ከተማ ነች፣ እንደ የ የአገሪቱ ኢኮኖሚያዊ ፣ ባህላዊ እና ታሪካዊ ማዕከል ። ከተማዋ በቦስፖረስ የባህር ዳርቻ ላይ ትገኛለች ፣ በአውሮፓ እና በእስያ ውስጥ የምትገኝ ፣ እና ከ 15 ሚሊዮን በላይ ህዝብ ያላት ፣ 19% የቱርክን ህዝብ ይይዛል። ኢስታንቡል በሕዝብ ብዛት የአውሮፓ ከተማ ናት፣ እና በዓለም 15ኛዋ ትልቁ ከተማ።
ከተማዋ በባይዛንቲየም (ባይዛንታይን) የተመሰረተችው በ7ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በግሪክ ሰፋሪዎች በመጋራ ነበር። በ330 ዓ.ም የሮማው ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ የንጉሠ ነገሥቱ ዋና ከተማ አድርጎ በመጀመሪያ አዲስ ሮም (ኖቫ ሮማ) ብሎ ሰየማት ከዚያም በራሱ ስም ቁስጥንጥንያ (ኮንስታንቲኖፖሊስ) ብሎ ሰየማት። ከተማዋ በትልቅነት እና ተፅእኖ አደገች, በመጨረሻም የሀር መንገድ ምልክት እና በታሪክ ውስጥ በጣም አስፈላጊ ከሆኑት ከተሞች አንዷ ሆናለች.
ከተማዋ ለ1600 ዓመታት ያህል የንጉሠ ነገሥት ዋና ከተማ ሆና አገልግላለች፡ በሮማን/ባይዛንታይን (330–1204)፣ በላቲን (1204–1261)፣ በባይዛንታይን መጨረሻ (1261–1453)፣ እና ኦቶማን (1453–1922) ኢምፓየሮች። ከተማዋ በሮም/ባይዛንታይን ዘመን ለክርስትና ሃይማኖት እድገት ቁልፍ ሚና ተጫውታለች፣ ከመቀየሩ በፊት አራቱን (ኬልቄዶን (ካዲኮይንን ጨምሮ) በእስያ በኩል) የመጀመሪያዎቹን ሰባት የቤተክርስቲያን ምክር ቤቶች (በአሁኑ ቱርክ ያሉ) በማስተናገድ ትልቅ ሚና ተጫውታለች። በ1453 የቁስጥንጥንያ ውድቀትን ተከትሎ ወደ እስላማዊ ምሽግ -በተለይ በ1517 የኦቶማን ኸሊፋነት መቀመጫ ከሆነች በኋላ።
እ.ኤ.አ. በ 1923 ከቱርክ የነፃነት ጦርነት በኋላ አንካራ ከተማዋን አዲስ የተመሰረተችው የቱርክ ሪፐብሊክ ዋና ከተማ ሆና ተተካች። እ.ኤ.አ. በ 1930 ፣ የከተማዋ ስም በይፋ ወደ ኢስታንቡል ተቀየረ ፣ የቱርክ አተረጓጎም ግሪክኛ ተናጋሪዎች ከአስራ አንደኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ከተማዋን በትልቁ ለማመልከት ይጠቀሙበት ነበር።
ከ13.4 ሚሊዮን በላይ የውጭ ሀገር ጎብኝዎች ወደ ኢስታንቡል የመጡት እ.ኤ.አ. ኢስታንቡል የበርካታ የዩኔስኮ የዓለም ቅርስ ቦታዎች መገኛ ስትሆን የበርካታ የቱርክ ኩባንያዎች ዋና መሥሪያ ቤት ሲሆን ይህም የአገሪቱን ኢኮኖሚ ከሰላሳ በመቶ በላይ ይይዛል።