Zìllesa

	Zìllesa
	; Kirich Saint-Laurent
Verwàltung
Land	Frànkrich
Region	Grand Est
Département	Haut-Rhin (68)
Arrondissement	Mulhouse
Kànton	Brunscht
Kommünàlverbànd	Mulhouse Alsace Agglomération
Àmtliga Nàma	Zillisheim
Maire	Michel Laugel (2014-2020)
Code Insee	68384
Poschtlaitzàhl	68720
Iiwohner
Iiwohner	2.514
Flech	8,22 km2
Bevelkerungsdicht	310,1 Iiw./km2
Làg
Koordinate	47° 41′ 43″ N, 7° 17′ 44″ E / 47.695277777778°N,7.2955555555556°EKoordinate: 47° 41′ 43″ N, 7° 17′ 44″ E / 47.695277777778°N,7.2955555555556°E
Heche	255 m
	Zìllesa Zìllesa (Frànkrich)
Website
	http://www.zillisheim.fr

Dialäkt: Elsassisch

Zìllesa (frz. Zillisheim, dt. Zillisheim) ìsch a frànzeescha Gmein ìm Owerelsàss ìn dr Region Grand Est (bìs 2015 Region Elsàss). D Gmein gheert zum Kanton Brunscht un zum Arrondissement Mulhouse.

Gschìcht

Zìllesa ìsch eins vu da eltschta Därfer ìm Sundgàui. Àm Ort wo Hìttabühl heißt, hàt ma Merowinger Greewer gfunda.^[2] Uf em Britzgibarg Hìgel ìsch ehmàhlig a keltisch Oppidum gstànda, wo vum VIII. bis àm V. Johrhundert v. Chr. bewohnt gsìì ìsch. A reemischa Stroß, wo s Elsàss àn d Franche-Comté verbunda hàt, ìsch dur s Dorf gànga.

Zìllesa ìsch zum erschta Mol gnannt worra ànna 792 àls Zullinesheim.

Ìn Schrìfta vum 14. Hohrhundert wìrd erwähnt àss a beriahmter Dìnghof z Zìllesa gsìì ìsch.

A Schloss ìsch ànna 1293 bàuia worra, as ìsch ànna 1452 dur Milhüüser verbrennt worra. A ànder Schloss, gnannt „Biss“, ìsch ànna 1367 erwähnt worra, as hàt ìn dr àdliga Fàmìlia Besenwald gheert; àn sim Plàtz, àm Fluss entlàng, ìsch speeter a Mìhla gstànda: d „Bissmìhla“. Ìm 17. Johrhundert hàt Zìllesa ìn da Herra vu Pfìrt gheert, dia han a Schloss mìt 365 Fanschter lo bàuia; dàs Schloss steht jetz nìmm, àwer ìn dr Neecha gìtt's noch Màtta wo „Schlossgàrta“ heißa. Nooch àn Ìllfert hàt's aui noch a Schloss gaa, uf em Buckel wo „Kìppala“ heißt.

Vun 1871 bìs 1918 hàt d Gmein zum ditsche Richslànd Elsàss-Lothringe ghert.

Geogràfii

Zìllesa lìgt 7 km ìm Süda vu Milhüüsa, àn dr Stroß D432 entlàng. S Dorf hàt a Bànhof àm Gleis zwìscha Milhüüsa un Befert. D EuroVelo 6 geht aui dur s Dorf, àm Rhin-Rhône-Kànàl noh. Àls Flìss gìtt's aui d Ìll un a Bachla wo üs em Rhin-Rhône-Kànàl kummt un ìn d Ìll zruckgeht: s Mìhlabachla. Friahier ìsch a Mìhla uf dam Mìhlabachla gstanda un hàt Elektricität produziart; hìttzutàg funktionniart's nìmm.

Wìchtigschta Orta vum Dorf

Bischeflig Kollegium

Ànna 1869 ìsch z Zìllesa a Seminàr grìnda worra, wo speeter a bischeflig Kollegium worra ìsch.^[3]

Gàlga

Dr „Gàlga“ ìsch dàto dr Nàmma vu'ma Hìgel, denn ìm Mìttelàlter ìsch do a Gàlga gstanda.

Großa Kànona

Wahrend em Erschta Waltkriag ìsch z Zìllesa a großa Kànona ìnschtàlliart worra: uf Ditsch hàt sa „Langer Max“ gheißa, uf Frànzeesch nennt ma jetz „grand canon“ dr Ort wo sa sallamols gstànda ìsch. Zwìschem 8. Hornung 1916 un em 10. Oktower 1916 hàt dia Kànona 44 Mol gschossa, meischtens ìn d Rìchtung vu Befert, àwer aui 3 Mol ìn d Rìchtung vu Hüser-Wasserlìng. Da Ort ìsch ànna 2017 ufputzt un renoviart worra.^[4]

Synagoge un Judakìrchhof

Ìm Mìttelàlter han d Juda nìt därfa z Milhüüsa oder z Bàsel wohna. Dernoh hàn sa sìch ìm Sundgàui ìnschtàliart. Ànna 1784 hàt Zìllesa 332 jeedischa Iwohner ghàà; dia Gmeinschàft hàt mìt dr Zitt àbgnumma: ànna 1808 sìn sa numma noch 189 gsìì. Àm Ààfàng vum 19. Johrhundert ìsch a Synagoge bàuia worra, as hàt friahier a Hüss gaa wo „Judaschüel“ gnannt gsìì ìsch, un a Judakìrchhof blibt noch àls Errìnnerung vu dara Kültür, wo jetz ìm Dorf nìmm làwandig ìsch.^[5]

Verwàltung

Dr Maire vu Zìllesa ìsch dr Michel Laugel. Zìllesa gheert zum Kommünàlverbànd Mulhouse Alsace Agglomération.

Bevelkerungsentwìcklung

Johr	1800	1851	1901	1931	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006
Inwohner^[6]	855	1318	1360	1621	1435	1758	1951	1936	1919	2356	2503