Sierra Leone

Republic of Sierra Leone Republik Sierra Leone
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: Unity, Freedom, Justice (engl. für „Eiheit, Freiheit, Grächtigkeit“)
Amtsspraach	Änglisch
Hauptstadt	Freetown
Staatsoberhaupt	Julius Maada Bio
Regierigschef	David Sengeh
Flächi	71.740 km²
Iiwohnerzahl	5.226.221 (Schätzig 2008)
Bevölkerigsdichti	72 Iiwohner pro km²
Währig	Leone
Unabhängigkeit	am 27. April 1961 vo Groossbritannie
Nationalhimne	High We Exalt Thee, Realm of the Free
Zitzone	UTC
Kfz-Kennzeiche	WAL (international) SLE (national/regional)
Internet-TLD	.sl
Vorwahl	+232

Sierra Leone (dt.: [ˌzi̯ɛraleˈoːnə], ängl.: [ˌsɪəɹəlɪˈoʊn]) isch ä Republik in Westafrika; sie gränzt an Guinea, Liberia und dr Atlantik. Die ehemoligei britischi Kolonii nimmt sit Johre dr letst Platz uf der Liste vom UNDP ii, was bedüted as si s wenigst entwigglete Land vo 177 Länder, wo undersuecht worde si, isch. Noch emä Johrzähnt vom enä bluetige Bürgerchrieg isch s Land jetzt mit siim Wiiderufbau und der Ufarbeitig vo der jüngere Gschicht beschäftigt.

Geografy

S Land lyt z Weschtafrika an dr Atlantikkischte zwische 7° un 10° nerdliger Brait un 10° un 13° weschtlige Lengi. Sierra Leone gränzt im Nordweschte, Norden un Nordoschte an d Republik Ginea un im Sidoschte an Liberia. Im Weschten un Sidweschte lyt dr Atlantik. D Landesgränz isch insgsamt 958 Kilometer lang, dodervu 652 Kilometer mit Ginea un 306 Kilometer mit Liberia. D Kischtelengi isch 402 Kilometer.

E bis zue 110 Kilometer braiti Ebeni ziet si an dr Kischte lang, uf dr Freetown Peninsula lige d Leebebärg (portugiesisch Serra Lyoa) mit em Picket Hill as hegschter Hebig (888 Meter). E Dail Kischteregione sin bis zue 112 km langi Sandbänk vorglageret. Hinter dr fychte Kischtenebeni fangt s Waldbiet aa, wu zum Dail landwirtschaftl gnutzt wird un wu di drei wichtigschte Fliss durefließe (Mano, Moro un Rokel). S Land stygt zue dr eschtlige Guinea Highlands aa, eme Hochplatoo mit Hebige vu iber 1830 Meter in dr Loma Mountains un Tingi Hills. Dr hegscht Bär gisch dr Bintumani mit 1948 Meter.

Di wichtigschte Insle un Inselgruppe sin:

• Banana Islands
• Turtle Islands
• Sherbro-Insle

Di greschte Stedt z Sierra Leone sin (Stand 1. Jänner 2005): Freetown mit 802.639 Yywohner, Bo mit 174.354 Yywohner, Kenema mit 143.137 Yywohner, Makeni mit 87.679 Yywohner un Koidu-Sefadu mit 87.539 Yywohner. Fascht e Viertel vu dr Gsamtbevelkerig läbt in däne Stedt.

• 
  Fisch-Määrt z Kenema
• 
  Luftufnahm vu Freetown
• 
  Koidu Street z Makeni
• 
  Wäg vu Kenema uf Kailahun

Klima

S Klima isch tropisch-fycht mit Niderschleg bis zue 5000 Millimeter pro Johr an dr Kischteregione. Die ghere dodermit zue dr fychteschte Regione vu Weschtafrika. S Johr unterdailt si in e Räge- un e Druckezyt. Wel Sierra Leone nerdli vum Equator lyt, fangt d Rägezyt vum wechstafrikanische Monsun Mitti Mai aaun isch gchännzaichnet dur dägligi Gwitter un Rägefell. In dr Monet Augschte un Septämber cha s au di ganz Zyt rägne.

Mitti Oktober fangt d Druckezyt aa, d Niderschleg wäre sältener. Im Dezämber un Jänner isch s Klima dur dr Harmattan bregt, eme Wind us dr Sahara, wu Staub un chieli Luft mit si bringt. Februar, Merz un April sin di haißeschte Monet mit sältene Niderschleg.

Di durschnittlige Tämperature ligen im Norde vum Land z Kabala bi 25,5 °C, im Side z Bo lige si zwische 20 un 37 °C, an dr Kischte z Freetown zwische 23 un 32 °C. S Kischteklima z Freetown isch tändenziäll milder wie im Inland.

Wäg em Harmattan schwätze di Yyhaimische au vu drei Johreszyte: Rägezyt, windigi Zyt un Druckezyt.

Flora

Z Sierra Leone het s dur di unterschidligschte Habitat vu Kischtebiet iber Mangrovesimpf un Savanne bis zum primären un sekundären Urwald e rychhaltigi Flora un Fauna. Im Norde git s haißi Savanne, wu in dr Rägezyt Elifantegras wachst. Im Side git s ender nider Gras, im Sidoschte wdergege Rägewälder mit hochem Gras. Dr Großdail vu däne Rägewälder isch sekundär. Dr wichtigscht Baum im Sumpfland isch di Rot Mangrove, wu uf bis zue 30 m Hechi chunnt. D Elpalme isch im ganze Land verbraitet un wichtig fir d Bevelkerig, wel s El vu dr Pflanze fir dr Aigebedarf zun au fir dr Verchauf bruucht wird. Anderi wichtigi Nutzpflanze sin Mangobaim, Rosenepfelgwächs, Guave un Papaya (lokale Name: „Pawpaw“).

Zwai Zwärgflusspfärd

Fauna

In dr Zyt vum Burgerchrieg sin e Hufe Wilddier fir s sognännt „Bush Meat“ gmetzget wore. Vu vyl greßere Widldier sin noch em Chrieg nume no chlaini Populationen oder gar kaini me ibrig blibe. Di greschte Suuger im Land sin d Waldelifante. Verainzelt drifft mer uf Zwärgantilope.

S Zwärgflusspfärd chunnt fascht nume z Sierra Leone un im Nochberland Liberia vor, z Sierra Leone läbt s uf Tiwai Island. In dr Flusslaif läbe verschideni Krokodilarte, di grescht isch s Nilkrokodil. Derzue findet mer Panzer- un Stumpfkrokodil. Sierra Leone giltet as wältwyt grescht Ruckzugsbiet vu Primate.

Bevölkerig

D Bevölkerig zelt öbbe 5,34 Millione Mensche, d Bevölkerigsdichti betrait öbbe 72 Mensche pro km².

D Läbenserwartig lit noch WHO-Agoben für 2006 bi 42,6 Johr. d.h Sierra Leone eins vo de fümf Länder mit dr niidrigste Läbenserwartig uf dr Wält.

Geografischi Verdailig vu dr Ethnie z Sierra Leone

Ethnie

D Bevelkerig setzt si us e Hufe verschidene ethnische Gruppe zämme, wu irhi aige Sproch un Kultur pfläge. Syt dr Kolonialisierig wird versuecht, e nationali Identitet z schaffe, aber fir di maischte Lyt blybt d Familie un ihri Kultur dr wichtigscht Rame.

Di greschte Ethnie sin d Temne mit 35 Brozänt un d Mende mit 31 Brozänt vu dr Yywohner. Wichtigi Minderhaite sin d Limba mit 8 Brozänt, d Kono mit 5 Brozänt, d Mandinka mit 2 Brozänt, d Loko mit 2 Brozänt un d Kreolen oder Krio mit 2 Brozänt. Letschteri sin Noofahre vu freigloone jamaikanische Sklave, wu si z Freetown aagsidlet hän. Si hän e große Yyfluss in dr Bolitik, dr Wirtschaft un dr Gsellschaft. Anderi, chlaineri Ethnie sin d Bullom-Sherbro, d Fula oder Peul, d Kuranko, d Susu, d Yalunka, d Kissi un d Vai.

Sproche

SIL International fiert insgsamt 23 Sproche uf, wu z Ginea gschwätzt wäre: D Sproch vu dr ehmolige Kolonialherre, Änglisch, isch bis hite di ellainig Amtssproch. S änglisch-basiert Krio, e Kreolsproch, hän im Johr 2016 692.000 Lyt as Muetersproch gschwätzt, derzue isch s wyt verbraiutet im Land as Lingua Franca.

Yyhaimischi Sproche sin d Niger-Kongo-Sproche Bassa (5.730 Sprächer), Bom-Kim (15), Bullom So (6.100), Gola (8.000), Sid-Kisi (112.000), Nord-Kissi (52.700), Klao (9.620), Kono (270.000), Kuranko (356.000), Oscht-Limba, East (600), Wescht-Limba (442.000), Loko (178.000), Oscht-Maninkakan (138.000), Mende (1.940.000), Pular (237.000), Sherbro (178.000), Susu (158.000), Themne (1.630.000), Vai (19.800), Yalunka (39.600). Derzue wird N’ko brucht, e Pidgin us verschidene Mande-Sproche, wu s aber kai Muetersprochler git.

Moschee un Chilche z Sierra Leone

Religione

70 Brozänt vu dr Yywohner sin Muslim, zmaischt ghere si em sunnitische Islam aa. Anderi muslimischi Gruppen im Land bilde d Ahmadi, konfessionslosi Muslim un Schiite. 27 Brozänt sin Chrischte. Zmaischt sin des Proteschtante, di grescht Gruppe dodervu d Methodischte un Evangelikali. Rund 9 Brozänt vu dr Chrischte Katholike. Dr Räscht (rund 2 Brozänt) vu dr Bevelkerig ghert kaire Religion aa oder isch Aahänger vu traditionälle afrikanische Religione. D Zahl vu dr Muslim wachst waidli, 1960 isch dr Aadail vu dr Muslim z Sierra Leone no bi 35 Brozänt gläge, mittlerwyli het di dr Aadailvu dr Muslim verdopplet. D Verfassig vu Sierra Leone siit Religionsfreihait vor. Religiesi Gwalt chunnt nume sälte vor.

Gschicht

Charte vu dr weschtafrikanische Kischte (1606)

Charte vu dr Kischte vu Sierra Leone (1662)

Bunce Island (1727)

Charte vu dr weschtafrikanische Kischte (1732)

dr Granville Sharp

Freetown (1803)

Freetown (1856)

Charte vu Freetown Harbour (1894)

dr Bai Bureh, Fierer vum Temneufstand

dr Ernest Bai Koroma

Friegschicht

Um 1000 n. Chr. isch s speter Staatsbiet vu Sierra Leone vu dr Vorfahre vu dr hitige Bullom bzw. Sherbro, dr Limba un dr Loko bsidlet wore. Di grescht htig Ethnie z Sierra Leone, d Temne, sin im 14. Johrhundert yygwanderet. Im 15. Johrhundert sin d Mani chuu, im 17. Johrhundert schließli d Mende un d Sussu.

Sierra Leone isch dodmol wie hit in dr Hauptsach vu Rägewald deckt gsii. S isch nit an dr große Handelsruute gläge, wu scho vor dr Aachumft vu dr Europäer dur Weschtafrika verlofe sin.

Draditionälli Machtstrukture: Dr Poro-Bund

Im Gegesatz zue dr wyter nerdli glägene Sahelregion het s im Biet vum hitige Sierra Leone kai Großrych gee. Parallel zue dr staatlige oder protostaatlige Strukture, wu s do ghaa het, het s iber Johrhundert aber do verschideni religies-bolitischi Verainigunge gee, wu Macht iber s Lääbe vu dr Mänsche im nämlige Maß uusgiebt hän wie naime andersch Chenig oder Haiptling. Di mächtigscht vu däne Verainigunge isch dr Poro-Bund gsii. Däm Bund sin (usserhalb vu dr islamische Biet) alli aagsääne Manne byydrätte noch ere Unterrichtig in d Gsetz un s Gmainschaftslääbe vum Bund. Prinzipiäll demokratisch strukturiert, sin di hegschte Räng vum Bund vu ryche Manne yygnuu wore. D Macht vum Bund het s Alldagslääben umfasst, aber au bolitischi un militärischi Entschaidige un Kontroll vum Handel. Umstritten isch, wie wyt dr Bund au ethnischi Gränzen iberschritte het. Dytli wore isch d Macht vum Bund zum Byschpel anne 1898 im Mende-Temne-Chrieg gege d Kreole.

Kontakt mit dr Europäer un Yywanderigswällen us em Norde: 1440 bis 1787

Anne 1440 isch dr erscht Europäer, dr portugiesisch Seefahrer Gil Eanes, an d Kischte vum hitige Sierra Leone chuu. 1462 het dr Portugies Pedro da Cintra d Gegnig „Serra Lyoa“ gnännt, „Leebebärg“, wu in dr spanische Form „Sierra Leone“ speter dr Name vum hitige Staat drus woren isch. S git unterschidligi Hipothese, wien ere uf dä Name chuu isch. Leebe het er dert chuum gsääne. No aire Variante het er in eme „sonige wilde Land“ aifach Leebe vermuetet, noch ere andere Variante heeb en d Form vu drBärg zue däm Name inschpiriert. D Portugiese hän si Mie gee, di Yyhaimische zum Chrischtedum z chehre, Scho anne 1459 hän si ne Prieschter an die Kischte gschickt, wu do di wahrschyns erscht kadolisch Chilche z Weschtafrika sidli vu dr Sahara böue het. Im 16.un 17. Johrhundert hän di portugiesische Händler do mit franzesische, niderländische, spanischen un britischen Händler un mit Seeraiber vu verschidene Natione kunkerriert.

Syt 1562 dr änglisch Sklavehändler John Hawkins di erschte Sklave vu dr yyhaimische Temne gchauft ghaa het, hän d Ängländer, ab 1672 d British Royal African Company dr Sklavehandel an däre Kischte dominiert. D Company het bfeschtigi Stitzpinkt bzw. Faktoreien uf dr kischenoche Insle Bunce un Sherbro böue loo, s wichtigscht Fort isch s 1640 uf dr Insle Bunce grindet Fort Bunce, di wichtigscht War sin Sklave gsii.

Glychzytig sin großi Gruppe vu Temne, Mani, Mende un Sussu in s Biet yygwanderet. Die Wanderigsbewegige hän si aafangs 18. Johrhundert versterkt, wu si im nerdli glägeneBiet vum hitige Ghana e chriegerischi un missionarischi Form vum Islam uusbraitet het un s Rych Fouta Djallon entstanden isch. Dr Norde vu Sierra Leone isch allmee islamisiert wore, derwylscht d di missionarische Miejige vu dr Europäer an dr Kischte nume wenig Erfolg zaigt hän.

Anne 1728 isch Fort Bunce dur dr Jose Lopez da Moura, en afroportugiesische Sklavehändler, iberfallen un yygnuu wore. Bis Mitti vu dr 1740er Johr isch d Insle verloo blibe.

„Province of Freedom“: 1787 bis 1789

Anne 1786 hän dr Granville Sharp un anderi Abolitionischte z Ängland e Gsellschaft fir d Abschaffig vu dr Sklaverei grindet un dr Blan entwicklet, Sklave, wu frei wore sin, in eme afrikanische Land aazsiidle. Ass grad d Kischte vu Sierra Leone vu d Sklavereigegner zue däre „Brovinz vu dr Freihait“ uusgwehlt woren isch, chunnt dohär, ass dr änglisch Insekteforscher Henry Smeathman e baar Johr Omaise däre Kischte studiert un si as seli aagnäme Landstrich gschilderet ghaa het. Fir d Aasidlig uusgwelt wore sin die Lyt, wu dur dr Somersetbrozäss 1772 uf dr britische Insle frei gloo wore sin. In däm Brozäss isch em domolige Sklav James Somerset bstetigt wore, ass d Sklaverei z Ängland kai legali Grundlag het. Alli Sklave z Ängland hän derno mieße frei gloo wäre – im Gegesatz zue dr Sklaven in dr britische Kolonie, wu si nyt fir si gänderet het. Noch em Somersetprozäss hän z Ängland am Änd um 18. Johrhundert 5000 bis 7000 Schwarzi as freii Mänsche gläbt, aber vylmol untere eländen Umständ. S britisch Schatzamt het zuegstimmt, d Cheschte fir dr Transport vu dr ehmolige Sklave vu Ängland uf Sierra Leone z iberneh. Dr Aadrang fir des Unternäme isch nit bsundersch groß gsii, aber 1786 hän 600 Schwarzi yygwilligt ghaa, dr Wäg uf Sierra Leone aazdrätte.

Am 10. Mai 1787 sin 380 freii änglischi Schwarzi an d Mindig vum Fluss Sierra Leone chuu. D Ängländer hän vun eme lokale Herrscher („King Tom“) e Stuck Land iberchuu fir e Sidlig un hän dr Ort Granville Town gnännt. No Aasicht vu dr Ängländer hän si des Land dodermit gchauft ghaa, d Afrikaner hän in sällere Abmachig ender en Art Paachtverdrag gsää. D Gegnig isch aber nit eso gsii, wie s dr Henry Smeathman bschribe ghaa het, di maischte vu dr Sideler hän nyt verstande vum Buure in dr Troope un Chrankete hän e Hufe Opfer gforderet. Vyl Sidler sin verschlaipft wore un wider as Sklave in s Zäntrum vum Sklavehandel uf dr Insle Bunce brocht wore. Anne 1789 isch s derzue zuem e Konflikt mit em Noofolger vum „King Tom“ chuu. S britisch Schiff Pomona unter em Captain Henry Savage het in dä Komflikt yygriffe, wu ufghert het mit dr Schlyssig vu Granville Town un em Abzug vu dr letschte Sidler an Bord vu dr Pomona.

D „Sierra Leone Company“: 1791 bis 1808

D Idee vun ere Kolony fir freiglosseni Sklave z Sierra Leone het där Ruckschlag iberläbt. 1791isch d „Sierra Leone Company“ grindet wore. Die het s Zyyl ghaa ne Kolony z grinde fir d „Nova Scotians“, Schwarzi, wu uf dr Syte vu dr Brite im Amerikanischen Unabhängigkaitschrieg kämpft hän fir s Verspräche, ass si derno freigloo wäre, un wu in dr kanadische Provinz Neischottland aagsidlet wore sin. E Hufe vu däne ehmolige Kämpfer hän d Winter z Nova Scotia nit iberläbt. Wäg dän Umständ hän zwische 1200 un 2000 Nova Scotians d Rais uf Sierra Leone adrätte un hän dert di speter Hauptstadt, Freetown, grindet.

Au die zwoot Sidlergruppe het si nit chenne sälber versorgen un isch uf Liferige vu Ängland aagswise gsii. D Napoleonische Chrieg hän die Liferige unterbroche un hän d Lag verscherft. 1794 isch Freetown derzue dur di franzesisch Marine gschlisse wore. 1800 hän großi Dail vu dr Nova Scotians rebelliert un hän e Gsetzcode uusegee, wu de facto d Unabhängigkait vu Ängland ghaiße hätt. Villicht hätt die Rebellion au Erfolg ghaa, wänn nit im nämlige Johr e Schiff mit neie Sidler un ere Eskort vu britische Soldaten yydroffe wär.

Die Sidler sin sognännti „Maroons“ gsii, Noofahre vu Sklave uf Jamaika, wu abghaue sin un en aigeni Gmainschaft grindet ghaa hän. Im Zweete Maroon-Chfieg vu 1795/96 hän d Brite iberd Maroon-Gmainschaft ändgiltig gsiigt. Di Gfangene sin 1796 uf Nova Scotia deportiert wore. Si hän aber gege ne Aasidlig dert rebelliert. Britischi Soldate hän die Rebellion nidergschlaa un d Maroons derno uf Freetown brocht.

Bis 1807 sin insgsamt 3000 schwarzi Sidler uf Freetown verschifft wore, d Helfti dervu het umdie Zyt Zyt no gläbt, di ibrige sin dur di herte Bediginge gstorbe. D Sidligiskolony isch bis 1808 unter dr Laitig vu dr Sierra Leone Company blibe, derno isch si ne Chronkolony wore.

Sidligsgschicht vu dr Chronkolony im 19. Johrhundert

Anne 1808 het s in dr chlaine Kolony 2000 Sidler un rund 30 bis 40 wysse Beamten un Händler gee. Mit em Verbot vum Sklavehandel dur Großbritannie 1807 un dr regelmäßige Kontrollfahrte vu britische Chriegsschiff vor dr weschtafrikanische Kischte go dää Handle z unterbinden isch d Bevelkerig vu dr Chronkolony waidli aagwachse. Befreiti Sklave („recaptives“) us ufbrochte Sklaveschiff isch in dr Kolony brocht wore. Wel di meeschte Döuserti vu Kilometer vu ihre Haimet ewäg gsii sin, sin si derno dert blibe. 1825 het s dert sällewääg scho 25.000 Mänsche gee un 1850 iber 40.000. Zue dr urspringlige drei Sidlergruppe, „Armi Schwarzi“ vu Großbritannie, „Nova Scotians“ un verbannti Maroons, sin jetz Zeedöuserti Schwarzi us allne Länder vu dr afrikanische Weschtkischte chuu, vum Senegal bis Angola. Die Mänsche hän di unterschidligschte Sproche gschwätzt un hän verschideni religiesi un kulturälli Hintergrind ghaa. Dr Charles MacCarthy, vu 1814 bis 1824 Guverneer vu dr Chronkolony, het d Schangs gsääne, unter däne Entwurzlete weschtligi Kultur un s Chrischtetum uuszbraite. Är het d „recaptives“ sistematisch in Derfer aagsidlet, wu d Chilche un d Schuele s Zäntrum gsii sin. Die Derfer hän zmaischt tipisch änglischi Näme wie Charlotte, Kent, Wellington oder York iberchuu. Wu si Gruppe vu entlossene schwarze Soldate vu dr britischen Armee vu Weschtindie do aagsidlet hän, sin ihri Derfer no Eraignis us dr britische Militergschicht gnännt wore, zem Byschpel Waterloo oder Hastings. Drotz ass deie Neisidler si vylmol uusgchännt hän mit dr tropische Landwirtschaft, sin e Hufe vun ene nit in däne Derfer blibe, wel mer in d Gegnig um Freetown hum het chenne buure. Vyl sin uf Freetown zoge un hän dert as Handwärcher gschafft. Anderi hän aafange handle mit dr Velker im Hinterland. Anne 1839 sin zwee Ex-Sklave schon eso rych gsii, ass si bschlagnahmti Sklaveschiff hän chenne ufchaufe un derno aagfange hän mit däne an dr Kischte Handel z dryybe.

Entwicklig vu dr Chronkolony bis 1898

E Hufe afrikanischi Yywohner vu dr Chronkolony sin iber dr Handel zue Wohlstand chuu un hän ihri cinder uf hecheri Schuele z Freetown oder sogar uf Universitete z Ängland gschickt. D Bildigsoffensiv vum Guverneer MacCarthy isch dodermit seli erfolgrych gsii. 1860 isch e hechere Aadail vu dr Chinder in dr Chronkolony uf e Schuel gange wie vu dr Chinder z Ängland. 1827 isch e Schuel fir Lehrer grindet wore, wu 1876 dr Status vun ere Universitet iberchuu het, in dr 1840er Johr sin hecheri Schuele fir Buebe un fir Maidli derzue chuu. Bildig het e seli hoche Stellewärt unter dr recaptives un dr Sidler vu dr Kolony ghaa. D Yywohner hän baö e aigeni Sproch un Kultur entwicklet, wu si Afrika un Europa din verbunde hän. Die kreolisch Kultur isch z. B. ab dr zwoote Helfti vum 19. Johrhundert in dr Hauptsach chrischtli gsii. Dr Yyfluss vu afrikanische Religionen isch aber sichtbar blibe, zem Byschpel in große Bedytig vu Ibergangsrite un dr Bschnyydig. Di kreolisch Chuchi het franzesischi, weschtindischi un afrikanischi Elemänt. D Kreole hän en aigeni Sproch entwicklet s Krio, en änglisch basierti Kreolsproch mit dytligen afrikanischen Elemänt, vor allem vum Yoruba us em hitige Nigeria. Derzue het s Lähnwerter us em Franzesisch, Spanisch un Portugiesisch. D Kreole vu Sierra Leone hän e hoche Aadail vu däne Afrikaner gstellt, wu ne hechere akademische Grad oder e hecheri Position in dr Chilche iberchuu hän. Mit em John Thorpe hän si 1850 dr erscht schwarz Rächtsaawalt gstellt, mit em James Beale Africanus Horton 1859 dr erscht weschtlg uusbildete Mediziner, mit em Samuel Ajayi Crowther dr erscht schwarz Bischof un mit mit em Sir Samuel Lewis dr erscht afrikanischstämmig Ritter vum britischen Empire. Di Anglikanisch Chilche het 1861 – zum erschte Mol in ere afrikanische Kolony – ihri europäische Missionar us Sierra Leone zruggzogen un het d Mission ganz an kreolischi Glaibigi ibergee. Dr Handel vu dr Kreole het si ab Mitti vum 19. Johrhundert iber s gsamt Weschtafrika uusdehnt un allmee sin „recaptives“ oder däne ihri kreolische Noofahren in ihri urspringlige Haimetländer retuurgangen un hän dert aigeni Gmainschafte grindet. Im nigerianischen Abeokuta hän z. B. 1851 3000 Aagherigi vu dr Egba gläbt, ere Untergruppe vu dr Yoruba, wu vu Sierra Leone dohär retuurchuu sin. Kreole hän d Meehait vu dr Missionar unter dr nigerianische Yoruba un andere Velker z Weschtafrika gstellt. Nit nume in dr Chilche vu Weschtafrika hän d Kreole ne wichtigi Roll gspiilt, Ändi vum 19. Johrhundert hän Kreole bzw. „Sierra Leones“ wie si an dr gsamte Kischte gnännt wore sin, hochi Peschte in dr Verwaltigsapparat vu allne britische Kolonie z Weschtafrika ghaa.

Z Sierra Leone sälber sin scho syter anne 1808 Verdrätter vu dr kreolische Bevelkerig im sognännte Guverneersrot vu dr Kolony ghockt. Wu d Kreole in dr 1850er Johr e sterkeri Mitbstimmig gforderet ghaa hän, isch 1863 e neii Verfassig yygfiert wore, no däre sin d Kreolen im Exekutiv- un au im Legislativrot vu dr Chronkolony verdrätte gsii. Anne 1872 het dr Guverneer Pope-Hennessy dr ganz no europäisch Verwaltigsapparat vu dr Kolony dur Kreolen uusduscht un 1893 het Freetown en aigen Burgermaischter iberchuu.

S Verhältnis zwische Chronkolony un Hinterland / Protektorat im 19. Johrhundert

Im Gegesatz zum großen Yyfluss vu dr Kreolen im gsamte Weschtafrika isch d Greßi vu dr Kolony gstande. D Chronkolony Sierra Leone het nie mee wie ne Biet vu ca. 40 km Lengi in Nord-Sid- un rund 20 km Braiti in Oscht-Wescht-Richtig umfasst. E winzigi Flechi also im Verglych zum sognännte Hinterland, wu si vyl hundert Kilometer dief in dr Dschungel yyne un an dr Kischte lang zoge het un speter emol s Staatsbiet vu Sierra Leone het sotte bilde. D Brite hän langi Zyt kai Inträssi an ere Kolonialisierig vu däm Hinterland ghaa. Des het si erscht gänderet mit em „Scramble for Africa“, em Wettlauf um di no verblibene, nit europäisch beherrschte Dail vu Afrika in dr 1880er Johr. D Brite sin jetz in s Inland fiiridrunge un hän di chimftige Gränze vu ihrem Yyflussberaich in Verdreg mit Liberia (1886) un Frankrych (1895) abgsteckt. Anne 1896 hän si s ganz Hinterland, wu si im großen un ganze mit em hitige Staatsbiet vu Sierra Leone deckt, zum Protektorat erklert. S Protektorat het e ganz anderi Entwicklig gnuu wie d Chronkolony. Im Protektorat hän d Brite noch em Kunzäpt vu dr „indirect rule“ gherrscht, d. h., si hän d Macht in Kooperation mit bzw. iber haimischi Herrscher uusgiebt. Di Brite hän die „Chiefs“ aber wie si hän welle yy un ab gsetzt, doderdur sin vylmol Lyt an d Macht chuu, wu kaini draditionälle Aasprich uf die Ämter ghaa hän. Dr Guverneer Cardew (1894–1900) het derzue fir s Protektorat e Bolizeitdruppe zämegstellt, d frontier police, wu si vylmol us ehmolige Sklave rekrutiert het, wu jetz d Glägehait gsää hän, si an ihre ehmolige Herre z räche. Fir d Yywohner vum Hinterland sin d Kreole also äntwäder Verdrätter vu dr uugliebt Kolonialmacht gsii, Verdrätter vu dr chrischtlige Chilche, wu ne Gfohr gsii sin fir di draditionälle Sitten un Strukture, oder d Händler, wu si vylmol s Gfiel ghaa hän, ass si vun ene bschisse wäre.

Mende-Temne-Chrieg 1898

Anne 1898 hän d Brite fir d Finanzierg vu ihre Verwaltig e Hittestyyr vu fimf Schilling pro Johr un Hitten yygfiert. Wu si dr Bai Bureh, dr Herrscher vu me chlaine Temnestaat in dr nerdlige Helfti vum Protektorat dr Zahlig vu dr Styyr widersetzt ghaa het, het d frontier police aafange uf syni Lyt schieße. Des het dr Mende-Temne-Chrieg uusglest. Dr Bai Bureh het im islamisierte Norde ne effektvolle, sechsmonetige Guerillachrieg geg di britisch Bolizei un Armee organisiert, het aber europäischi un kreolischi Zivilischte verschont. In dr Sidhelfti vum Potektorat, wu vor allem Mende gwohnt hän, isch dr Ufstand dergege vum draditionälle Porobund organisiert wore un het si gege alli grichtet, wu mit „Freetown“ verbunde wore sin, vor allem gege d Kreole, nit nume gege Bolizei un Armee. E baar hundert, no anderen Aagabe iber 1000 Mänsche, in dr Hauptsach Kreolen un unter ihne ne Hufe Frauen un Chinder, sin umbrocht wore, bis dr Porobund d Chämpfer aagwise het, d Fraue z schone.

Dr Ufstand het mit dr Kapitulation un dr Gfangenahm vum Bai Bureh ufghert. Drotz ass si d Hauptopfer vum Chrieg gsii sin, hän si di meeschte Kreolen un di kreolisch Prässe vu Freetown derno uf d Syte vu dr Verlierer gstellt un hän dänen ihri Forderigen unterstitzt. Dr Guverneer Cardew het die Haltig vu dr Kreolen as Illoyalitet interpretiert un d Haltig vu dr Briten gegeniber dr Kreole het sim um 180 Grad gchehrt. Hän d Kreole vorhär e Mittlerroll zwische Briten un Afrikaner vum Hinterland yygnuu, sin si jetz vu bode Syte as Verreter aagsääne wore.

„Entmachtig“ vu dr Kreolen un Stagnation im Protektorat: 1898 bis 1951

Dr Mende-Temne-Chrieg isch e gärn gsääne Aaloss gsii, d Stellig vu dr Kreolen in dr Chronkolony un ihre großen Yyfluss usserhalb ruckgöngig z mache. Dr Guverneer Cardew het dr Vorschlag vum Kreole J. C. Parkes, em Schef vum „Department fir Aagläägehaite vu dr Yygeborene“, di „Indiräkt Herrschaft“ im Protektorat unter dr Ufsicht vu Kreole durzfiere, abgläänt. Mit dr Unterstitzig vu London het er im Gegedail verfiegt, ass d Verwaltig vum Protektorat uusschließlig in dr Händ vu Ängländer het solle lige, di diräkt Machtuusiebig aber bi dr Chiefs.

D Entwicklig im Protektorat het derno fir Johrzehnt stagniert, in dr Wirtschaft un au in dr Bolitik. Bis 1931 het s kai gfeschtigiti Stroß gee, wu vu Freetown in s Landesinner gfiert het. D Chiefs hän iber ihri Verbindig zue dr Briten un dur ihri Roll as Styyryynämer e nei Machtfilli kriegt. „Indirect rule“ het di ghaißen, ass e Zuestand konserviert woren isch, wu s eso nit gee het vor dr Ibernahm vu dr Kontroll dur d Brite. D Schueluusbildig im Protektorat isch uf s „Stammeslääben“ uusgrichtet gsii, nit uf e Dailnahm an dr modärne Verwaltig oder am Gschäftslääbe. Dr Zuegang zue britisch uusgrichtete Schuelen isch dur di hoche Schuelgebihre dr Chinder vu dr Chiefs vorbhalte blibe. En Ufstand vu Buure gege d Chiefs un d Kolonialbeamte, di sognännt Haidara-Rebellion, isch 1931 erfolglos blibe. Wirtschaftli isch s Land gspalte gsii in dr Norde un dr Side. Landwirtschaftligi Exportprodukt wie Palmeel, Kaffee un Kakao sin vor allem im Side produziert wore, vor allem vu Chlaibuure. E Klass vu Großproduzänte het si nit bildet. Erscht Diamantefund in dr 1930er Johr im Oschte vum Land un vu Yysenerz im Norde het d Wirtschaft im Norde sterker gmacht.

Glychzytig het dr Cardew derfir gsorgt, ass au in dr Chronkolony dr Yyfluss dvu dr Kreole zruggdrängt woren isch. Derwlyscht anne 1892 no 50 % vu dr laitende Verwaltigsaagstellte Kreole gsii sin, isch ihren Aadail bis 1917 uf 10 % gsunke. Dr Siig iber d Malaria het des no lychter gmacht. D Malaria het bis in s spot 19. Johrhundert derfir gsorgt ghaa, ass mer d Kischte vu Weschtafrika as „Grab vum wysse Mann“ gchännt het. Mit dr Entdeckig vum Chinin het si des gänderet un di europäisch Bevelkerig z Sierra Leone isch alsfurt gstige. Vor em Hintergrund vu dr allmee rassistische Grundhaltig z Großbritannie (un em räschtlige Europa) sin d Europäer in dr Kolonie mit zimlige Privilegien uusgstattet wore. Regiergsdepartmänt hän vun eme Europäer mieße glaitet wäre un si hän nit vor eme Gricht mi ere kreolische Jury derfen aagchlagt wäre. Wyt verbraitet isch d Yystellig gsii, d Kreole sotte „retuur in Busch“ goo. Afrikanischi Dekter sin ab 1902 us em regierigsamtlige Gsundhaitsdienscht uusgschlosse gsii un 1911 isch kai ainzige Kreol me ime Legislativrot vu irgedere weschtafrikanische Kolony gsii.

Kreole gege d Meehaitsbevelkerig vor dr Unabhängigkait

Di unterschidlig Entwicklig un Bhandlig vu dr beede Landesdail un au di kreolisch Iberhebligkait hän in dr Johrzehnt vor dr Unabhängigkait zue Spannige zwische dr Kreolen vu drChronkolonyun dr Yywohner vum Protektorat gfiert. D Verfassig vu 1924 het as Represäntante vu dr Bevelkerig drei gwehlti Kreole vu dr Kolony (wahlberächtigt sin dert di 5 % Rychschte) un drei vu dr Brite bstimmti Chiefs us em Protektorat, zwee dervu Mende, ain e Temne. Anne 1947 hän d Brite s Sischtem gänderet, di afrikanische Verdrätter im Gsetzes-Rot sin jetz vier Verdrätter us dr Kolony un nyyn us dr churz vorhär grindete „Protektorats-Versammlig“ zämme. D Opposition gege d Kreole het di traditionällen Autoritete un au di weschtli Bildeten unter dr Mende un Temne derzue broocht, si 1951 in dr Sierra Leone Peoples Party (SLPP) zämezschließe. Fierer vu däre Bartei isch dr Milton Margai wore, e Mende-Bolitiker un speter Bresidänt vum unabhängige Sierra Leone. 1952 hän Verdrätter vum Protektorat sogar e drännti Unabhängigkait vu dr beede Landesdail gforderet. Dr Milton Margai het aafangs 1950er Johr iber d Kreole gsait:

„Our forefathers, I regret very much to say...[gave] shelter to a handful of foreigners who have no will to co-operate with us and imagine themselves to be our superiors because they are aping the western mode of living, and have never breathed the true spirit of independence.“ (zitiert no Webster/Boahen1984:361, „Unsri Vorväter, mueß i laider sage ..., hän ere Hampfle Främde Zueflucht bote, wu mit uns nit wän kooperiere un wu maine, si seien is iberläge, wel si di weschtli Lääbeswyys nooäffe un nie dr wohr Gaischt vu dr Unabhängigkait gschnuuft hän.“)

Wäg in d Unabhängigkait

D Verfassig vu 1951 het e Legislativrot mit 30 zum Dail diräkt, zum Dail indirekt gwehlte Mitglider vorgsää. D SLPP vum Milton Margai het dodervu 5 Sitz gwunne, wie au dr National Council of Sierra Leone (NC). Di ibrige 20 Sitz sin entwäder fir Europäer gsii oder sin an di traditionälle Chief vum Protektorat gange. Im Gegezug derfir, ass ihri lokale Privilegie garantiert wore sin, het dr Margai d Unterstitzig vu dr Chief un isch Premierminischter wore.

Mitti 1950er Johr het s im Land wäg dr waidlige soziale Umwälzuige schwäri Uurueje gee. Im Februar 1955 isch z Freetown dr Generalstraik uusgruefe wore un s isch zue me zweedägigen Ufstand mit Plinderige un Gwalt chuu. Im Novämber 1955 isch s im Norde zue me Ufstand vu dr Bevelkerig chuu gege di hoche Styyre un gege d Korruption vu dr Chief. Wu dä Ufstand nidergschlaa woren isch, sin insgsmat 26 Mänsche um s Lääbe chuu. Unter em Druck vu dr britische Verwaltig isch dr Margai gege Missständ vorgange, z. B. hän Chief vu dert ab d Lyt nimi derfe zue uuzahlte Fronarbet uf d Fälder yyzie. Grundsätzli het er d Stellig vu dr Chief aber nit aaglängt. Im Norde het derwylscht Mitti 1950er Johr e Diamanterusch gee, wu no Schetzige 20 % vu dr männlige Bevelkerig vum Norde mitgmacht het. Anne 1956 hän di 57.000 Diamanteschirpfer erfolgrych gege Konzessionsvergabe vu dr Regierig an dr Sierra Leone Selection Trust proteschtiert.

Anne 1956 isch z Sierra Leone s allgmain Wahlrächt yygfiert wore, 1958 sin di letschte Briten us dr Regierig uusgschide. Vu dr konservative, vu dr Chief gstitzte SLPP unter em Milton Margai het si mit dr Peoples National Party en Oppositionsbartei unter dr Fierig vum Albert Margai, em Halbbrueder vum Milton Margai, un em Siaka Stevens abgspalte. Aafangs 1960 het si dr Milton Margai um en Yybindig vu dr Opposition in sy Regierig gmiet. Är het di alte Gegesätz zwische dr Kolony un em Protektorat uusgliche, glychzytig isch aber dr Unterschid zwisch em Norde un em Side, vor allem zwische dr Temne un dr Mende greßer wore. Dr Siaka Stevens het si nit uf die Versuech vum Margai yygloo un het mit em All People’s Congress (APC) e neii, sozialistischi Bartei grindet un Neiwahle gforderet. S isch zue gwaltsame Ussenandersetzige zwische Mitglider vu dr Regierigsbartei un dr APP chuu, wu e baar Däg vo dr Unabhängigkait derzue gfiert hän, ass dr Uusnahmzuestanbd uusgriefe woren isch.

S unabhängig Sierra Leone: ab 1960 bis hit

Am 27. April 1961 isch d Unabhängigkait vum Land verchindet wore. Bi Neiwahle 1962 het d SLPP vum Milton Margai 28 vu 62 Sitz kriegt un d Opposition 20, di ibrige 14 Sitz sin an unabhängigi Kandidate gange, wu si aber diräkt no dr Wahl dr SLPP aagschlosse hän. Drotz ass es dr Margai iber sy Yyfluss uf di traditionälle Chief gschafft ghaa het, z verhindere, ass d Opposition uf em Land het chenne Wurzle schlaa, het di jung Demokraty z Sierra Leone in dr Aafangsjohr funktioniert. D SLPP het Zwygstelle in fascht allne Dischtrikt ghaa un Mitglider unter fascht allne Ethnie vum Land un mit dr APC vum Siaka Steven en aktivi Opposition uf dr Gegesyte.

Anne 1964 isch dr Milton Margai gstorbe uns y Halbbrueder Albert Margai het s Amt vum Premier ibernuu. Dr Albert Margai isch weniger schenant gsii, gege d Opposition vorzgoo iber d Chief un dur yyfluss uf lokali Gricht un d Medie. Korruption un Amtsmissbruuch hän dytli zuegnuu. Vor allem aber het er ethnischi Gegesätz im Land bruucht go syni Macht uuszwyte. Scho wun er zum Premier woren isch, sin d Temne in dr Bartei umgange wore. Syt er im Amt gsii isch, het er si nume no uf Kreolen un Mende (wu rund e Drittel vu dr Bevelkerig uusgmacht hän) gstitzt, ab 1967 isch d Regierigsbartei e raini Mende-Organisation wore. Regierigsämter, hochi Positionen in dr Verwaltig un Offizierstelle sin fascht uusschließlig an Mende gange. Dr Albert Margai het au Ambitione ghaa, ne Ai-Barteie-Staat durezsetze, wie s dr Kwame Nkrumah z Ghana gmacht het.

D Wahlen vu 1967 hän di mittlerwyli dief ethnisch Spaltig vum Land zaigt. Drotz ass d Regierig unter em Vorwand vun eme Butschversuech Verdrätter vu dr Opposition aagchlagt het, dr letscht Temne-Offizier het verhaften loo un d Wahlkommissione wu s gangen isch mit aigene Lyt bsetzt het, het di oppositionäll APC ihri Stimme verdopplet. Alli Sitz im Norde (im Temnebiet) un vu dr ehmolige Chronkolony (em Biet vu dr Kreole) sin an d APC vum Siaka Stevens gange, d Stimmen im Side (im Mendebiet) sin an d SLPP vum Margai gange. D APC het dodermit 32 Sitz, d SLPP 28. Wie 1962 het s au desmol unäbhängigi Kandidate gee (6 Sitz), wu si aber fir d Opposition uusgsproche hän. Dr Generalguverneer het derno em Siaka Stevens dr Ufdrag gee, ne Regierig z bilde.

Militärregime 1967–1968

Wohl mit Unterstitzig vu dr SLPP het derno d Armee unter dr Fierig vum Kommandeer David Lansana, eme Mende, butscht. As Grund derfir het si aagee, dr Generalguverneer heb dr Ufdrag zur Regierigsbildig gee, voreb alli Wahlergebnis vorgläge hebe. Dr Albert Margai isch nit wider as Premier yygsetzt wore, är isch e baar Däg noch em Butsch in s Uusland verbannt wore. Unter em Oberscht Juxon-Smith isch e „Nationale Reformrot“ bildet wore, wu uusschließli Mende din gsii sin un alli Bartei verbote het. D Militärregierig het d Macht nimi wellen an e zivile Regierig abgee, drotz ass e Kommission dr Wahlsiig vu dr APC vum Stevens bstetigt het.

Im April 1968 isch derno nomol zue me Butsch dur Offizier us dr zwoote Raie chuu. Di neie Machthaber hän dr „National Reformrot“ ufglest un d Regierig an dr Siaka Stevens ibergee, wu vum Guverneer wider as Premier bstellt woren isch.

Herrschaft vum Siaka Stevens: 1968–1985

Ass dr Siaka Stevens d Rgierig ibernuu het, het nit derzue gfiert, ass d Demokraty wider yygfie wore wär. Är het im Merz 1969 Wahle durfiere loo, wu syni APC dytli gwunne het. Sy Herrschaft sin aber dur Korruption un Gwalt gege syni Kritiker un bolitische Gegner bstimmt gsii. Di staatli Kontroll vu dr Diamantenmine het s megli gmacht, ass Regierigsmitglider mit Diamanteschmuggel in di aige Däsche gwirtschaftet hän. D Bolitik isch all mee an ethnische Zuegherigkaiten uusgrichtet wore. D Fierig vu dr ACP isch in dr Hauptsach us Limba, wu au dr Stevens derzue ghert het, un us Kreole bstande. Di neigrinde Oppositionsbartei United Democratic Party (UDP) isch vor allem vu Temne drait wore. Wu d UDP d Korruption vu dr Herrscherclque aagmahnt het un s zue Gwalt zwische Aahänger vu boode Barteie chuu isch, het dr Stevens 1970 dr Uusnahmzuestand uusgruefe un d UDP-Fierer wäre me veruechte Butsch verhafte loo. Anne 1971 sin zwai Attentat uf dr Stevens unternuu wore un är het mieße Druppe us em Nochberland Ginea in s Land riefego ne Butsch vu Temne-Offizier abwehre. Die Druppe sin zwai Johr z Sierra Leone blibe. Im nämlige Johr het dr Stevens d Republik uusriefe loo un si sälber zum Bresidänt erklert. 1974 isch s wider zue me Butschversuech chuu. Wu dää nidergschlaa gsii isch, sin e Hufe Offizier un au Oppositionsbolitiker higrichtet wore. Unter anderem dr obe gnännt Offizier David Lansana. In dr zwoote Helfti vu dr 1970er Johr het dr Stevens sy APC zuen ere Ainhaitsbartei umgwandlet un het rächt erfolgrych bishärigi Oppositionsbolitiker integriert. Dr Staatsapparat isch e chuum verdeckt Inschtrumänt fir d Blinderig vum Land gsii. D Wirtschaft vu Sierra Leone isch gwachse, des Wachstum isch aber uf dr Minesäktor bschränkt gsii un d Gwinn drus in d Händ vu wenige gflosse, Anne 1980 het dr ehmolig Ryysexporteer Sierra Leone scho 68 000 Donne Ryys mieße importiere. Widerstand isch nume no vu Studänte chuu. Anne 1984 sin d Studäntedemonschtratione zytwys greßer wore, wu si au Arbetslosi un anderi Verlierer vum Sischtem aagschlosse hän. Anne 1985 her dr Siaka Stevens iberraschend sy Ruggdritt as Bresidänt verchindet.

Bresidäntschaft vum Momoh un dr Wäg in dr Burgerchrieg: 1985–1992

Noofolger vum Stevens isch dr Generalmajor Joseph Saidu Momoh wore. Dr Exbresidänt het aber wyter d Fäde in dr Hand ghebt go sicher z syy, ass es kaini Untersuechige derzue git, ass er in syre Regierigszyt in di aige Däsche gwirtschaftet het. Anne 1986 het si dr Momoh per Wahl as Bresidänt bstetige loo un het nodisno unabhängiger vum Stevens regiert. D Wirtschaft vum Land isch all mee dr Bach ab gange. Ändi 1980er Johr sin d Nahrigsmittel äng gsii, derwylscht privilegierti Gruppe wie Beamti un Offizier subventionierti Ryyszuedailge iberchuu hän. Ab Merz 1991 hän Rebälle mit Waffegwalt Dail vum Land unter ihri Kontroll broocht un hän dert e Terrorregime etabliert. Anne 1991 isch e neii Verfassig mit ere Ruggchehr zum Meebarteiesischtem in Chraft drätte. Im Vorfäld vu dr fir 1992 blanten Wahlen kisch s zue Uurueje un Gwalt chuu.

Burgerchrieg in dr 1990er

Anne 1991 het di Revolutionary United Front (RUF) unter em Foday Sankoh e Kampf mit Waffe gege d Regierig aagfange. Si isch doderby vum Charles Taylor, eme Chriegsherr im Liberianische Burgerchrieg, unterstitzt wore, wu si iber d RUF d Herrschaft iber d Diamantemine vu Sierra Leone gsicheret un am Handel mit Bluetdiamante verdient het. D Regierigsarmee un au d RUF hän massivi Mänscherächtsverletzige verbroche. In dr Zyt vum Burgerchrieg isch s meefach zue Regierigswächsel chuu: anne 1992 isch dr Momoh vu Offizier unter em Valentine Strasser abgsetzt wore, wu d Seldnerfirma Executive Outcomes gege d RUF yygsetzt het, wu um des Zyt iber rund d Helfti vum Land gherrscht het. Dr Strasser isch anne 1995 vum Julius Maada Bio gstirzt wore. Dr Bio het anne 1996 freii Wahle durfiere loo, wu dr Ahmad Tejan Kabbah zum Bresidänt gwehlt woren isch. Är isch aber vu dr RUF un ufständischen Offizier zytwys us em Land drängt wore. Erscht wu d UN-Mission UNAMSIL yygrife het, isch dr Chrieg anne 2002 zum en Änd chu. Rund 50.000 bis 200.000 Sierra-Leoner sin im Burgerchrieg um s Lääbe chuu.

Noch em Burgerchrieg

Am 18. Jänner 2002 isch im Rame vun ere Fyyrstund im Nationalstadion, wu Döuserti vu Waffe verbrännt wore sin, s offiziäll Änd vum Chrieg verchindet wore, zwee Däg nodäm e bilaterale Verdrag zwische Sierra Leone un dr Verainte Natione zur Yyrochig vun eme Sundergrichtshof fir Sierra Leone unterzaichnet woren isch. In dr Wahle 2002 isch dr Kabbah in sym Amt bstetigt wore, derwlyscht d RUF, wu jetz e Bartei woren isch, kai Sitz iberchuu het. Dur e vum United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) initiiert Programm hän bis Juli 2004 fascht 300.000 Flichtling in s Land chenne retuurchuu. 2005 sin d UNAMSIL-Druppen abzoge. Bi dr Neiwahlen am 11. Augschte 2007 het dr All People’s Congress (APC) 59 vu dr 112 diräkt gwehlte Sitz gwunne. D Sierra Leone People’s Party (SLPP), wu bishär regiert ghaa het het dergege nume 43 Sitz gwunne. Dr Bresidänt Ahmad Tejan Kabbah het si nimi zur Wahl gstellt. In ere Stichwahl het si dr Ernest Bai Koroma vu dr APC gege dr bishärig Vizebresidänt Solomon Berewa duregsetzt.

Bildig

Z Sierra Leone het s drei Universitete:

• s Fourah Bay College, grindet anne 1827, di eltscht Universitet z Weschtafrika
• d Universitet vu Makeni, grindet 2005 as The Fatima Institut
• d Njala-Universität z Bo, grindet anne 1910 as landwirtschaftligi Versuechsstation, syt 2005 Universitet

Literatur

• Ankenbauer, Norbert (2010): „das ich mochte meer newer dyng erfaren“. Die Versprachlichung des Neuen in den Paesi novamente retrovati (Vicenza, 1507) und in ihrer deutschen Übersetzung (Nürnberg, 1508). Berlin: Frank & Timme.
• Davidson, Basil: A History of West Africa 1000–1800. Neuauflage. Longman 1978, ISBN 0-582-60340-4.
• Frank, René (2012): Die ersten Dollarmünzen der Geschichte — Ungewöhnliches Kolonialgeld in Sierra Leone (1791–1808). Grin-Verlag, München, 2012
• Jalloh, S Balimo (1995) Sierra Leone — Ein Länderbericht, New Africa Verlag, 1995, Bergisch Gladbach
• Jalloh, S Balimo (2001) Conflicts, Resources and Social Instability in Subsahara Africa — The Sierra Leone Case; in Internationales Afrikaforum, 37. Jg. 2/2001, S. 166–180.
• Jalloh, S Balimo (2004) The Sierra Leone Regiment, The Royal West African Frontier Force and the Burma War — An Exploratory Essay- in: Internationales Afrikaforum, 40 Jahrgang, Heft 4/2004, S. 369–378. (www.internationaleafrikaforum.de)
• Ki-Zerbo, Joseph: Die Geschichte Schwarzafrikas. Fischer, Frankfurt am Main 1993, ISBN 3-596-26417-0.
• Knörr, Jacqueline (1995) Kreolisierung versus Pidginisierung als Kategorien kultureller Differenzierung. Varianten neoafrikanischer Identität und Interethnik in Freetown, Sierra Leone. Münster: Lit
• Knörr, Jacqueline (2002) Freetown. In: Ember, M. & C.R. Ember (eds.) (2002) Encyclopedia of Urban Cultures. Cities and Cultures around the World, Published under the Auspices of the Human Relation Area Files at Yale University. Danbury / Connecticut: Grolier: Vol. II: S. 212–219.
• Reed, Tristan; Robinson, James A.: The Chiefdoms of Sierra Leone. Harvard University, Department of Government / Department of Economics, Cambridge 15. Juli 2013. (online).
• Schicho, Walter: Handbuch Afrika. In drei Bänden. Band 2: Westafrika und die Inseln im Atlantik. Brandes & Appel, Frankfurt am Main 2001, ISBN 3-86099-121-3.
• Webster, J.B., Boahen, A.A.: Revolutionary Years: West Africa Since 1800 (Growth of African Civilisation). Longman 1984, ISBN 0-582-60332-3.

Weblink

 Commons: Sierra Leone – Sammlig vo Multimediadateie

• Offiziälli Websyte vu dr Regierig vu Sierra Leone
• Websyte vum Staatshuus vu Sierra Leone
• Offiziäll Dateportal vu Sierra Leone
• Sierra Leone National Tourist Board (englisch)
• Visit Sierra Leone
• Informatione uf dr Syte vum dytsche Uuswärtige Amt
• Datebank vu Literatur zue dr gsellschaftliche, politische un wirtschaftliche Situation z Sierra Leone

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Sierra_Leone“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Geschichte_Sierra_Leones“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.