Pluto

Dr Pluto isch e Zwergplanet am innere Rand vum Kuipergürtel im ussere Sunnesystem, wo mit em öppe halb so grosse Charon un vier chleinere Mönd e himmelsmechanisch interessants Mehfachsystem bildet. Dr Charon isch drbi so gross, dass dr Pluto un dr Charon sich gegesidig immer die gliich Side zeige, also e dopplet bundeni Hantelrotation hän. S"Massezentrum vum System lit debi usserhalb vum Pluto. Sällewäg bilde dr Pluto un dr Charon eigetlich e Doppelzwergplanetesystem.

Dr Pluto isch dr Namenspatron fier d'Zwergplaneteunderklasse vu dr Plutoide. Säll sin Zwergplanete, wo wie dr Pluto jensits vu dr Neptunbahn um d'Sunne laufe.

Daift isch s'Objekt uf dr Pluto, dr römisch Gott vu dr Underwelt. S'Zeiche vum Zwergplanet isch ^[1] oder .^[2]

Entzug vum Planetestatus

Bis zum 24. August 2006 het dr Pluto als usserschte un chleinschte bekannte Planet vum Sunnesystem gulte, het aber no uffere Dagig vu dr Internationale Astronomische Union z'Prag sälle Status verlore. D'Entdeckig vu immer meh Objekte in sinere Grösseornig het nämli e exakti Defintion vum Begriff Planet notwendig erschine lo. Während im ursprüngliche Entwurf vu dr Definition dr Pluto si Planetestatus behalde hätt, isch säller no noch usgibiger Diskussion ufgrund ere z'erwartende Planeteinflation so abgänderet worre, dass dr Pluto si Status as Planet verlore het.

Usserdem isch dr Pluto e zimlig chleis Objekt. Het mer ihn bis sinere Entdeckig noch fier vermeintlichi Bahnstörige vum Neptun verantworlich gmacht, wo e Planetemasse grösser wie sälli vu dr Erde as Erklärig erforderet het, isch dr maximal möglich Durchmesser bi spätere Messige z. B. bi Sternbedeckige immer witter gschrumpft: Vu 14000 km am Afang 1930 bis 6000 km um 1970. Nooch dr Entdeckig vum grosse Mond Charon 1978 isch dr Durchmesser no uf Erdmondgrössi vu guet 3500 km abigesetzt worre un bi dr gegesitige Bedeckige vum Pluto un Charon anno 1990 isch dr aktuell gültig Wert vu 2200 km gmesse worre. Spötter hän scho e Trendlinie bildet uns Johr bestimmt, wo dr Pluto no ganz verschwunde wär. Näbenem Erdmond sin sechs witteri Mönd im Sunnesystem grösser wie dr Pluto.

Usserdem sind in dr ledschte Johre immer meh Asteroide usserhalb vu dr Bahn vum Neptun entdeckt worre, wo in dr gliche Grösseornig vum Pluto liige. Des sin möglicherwiis Dutzendi vu Objekte, wo mer nit scharf zwische Planet und Planetoid abgrenze cha.

Dr middlerwil uf Eris daift Zwergplanet isch no dr eigetlich Zankepfel under dr Astronome worre, wil d'Eris grösser wie dr Pluto isch un demit, wenn dr Pluto als Planet gilte sott, ebefalls e Planet si müesst.

Noch e wittere Grund fier dr Entzug vum Planetestatus chännt au dr ehemolig Spitznamme vu dr Eris gsi si, wo uf e Fernsehserieheldi (Xena) glutet het. Mer het wohl nit z'Unrecht e Kommerzialisierig vu Planetenämme befürchtet, un mit ere enge Definition sälle Tendenze e wirksame Rigel vorgschobe. Säller Zwergplanet isch ime subtile Humor vu dr IAU nooch em Entzug vum Planetestatus vum Pluto offziell Eris daift worre, wil säller Namme fer die grichisch Götti vu Zwitracht un Zank stoht, wo dr Zankepfl under dr andere Götter gworfe het, un d'Entdeckig vum Himmelskörper Eris ebe säll under dr Astronome verursacht het.

Literatur

Alan Stern, Jaqueline Mitton: Pluto and Charon. Univ. of Arizona, Tucson 1997. ISBN 0-8165-1840-8. (Zweiti erwitterti un aktualisierti Uflag: Wiley-VCH Verlag Weinheim 2005. ISBN 3-527-40556-9)
J. L. Elliot (u. a.): The recent expansion of Pluto's atmosphere. in: Nature. London 2003, 424 (10. Juli), S. 165-168. ISSN 0028-0836

Weblink

Wikibooks: Pluto — Lern- und Lehrmaterialie

Fueßnote

↑ JPL/NASA: What is a Dwarf Planet?. 22. April 2015.
↑ John Lewis Physics and chemistry of the solar system, 2, Elsevier 2004

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „(134340)_Pluto“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

[1] JPL/NASA: What is a Dwarf Planet?. 22. April 2015.

[2] John Lewis Physics and chemistry of the solar system, 2, Elsevier 2004

[1]

[2]