Säckinger Holzbrugg
Koordinate: 47° 33′ 5″ N, 7° 57′ 5″ O; CH1903: 638598 / 266867
| Säckinger Holzbrugg | ||
|---|---|---|
 | ||
| Brucht as | Radfaarer- un Fuèßgängerbrugg | |
| Goot über | Hochrhy | |
| Ort | Säckingè, Stei | |
| Konstrukzioon | Holz, Naturschtei, Bedong | |
| Gsamtlengi | 203,70 Meter, inklusyv Vordächer 206,50 Meter | |
| Eröffnig | 1272 | |
| Lage | ||
| ||
D Säckinger Holzbrugg vobindet dié dütsch Stadt Säckingè mit dè Gemeind Stei i dè Schwiz. Mit irè 203,7 Meter (mit Vordächer 206,5 Meter) isch si diè längscht deggti Holzbrugg vo Europa. Dõdemit isch si länger wiè d Lozärner Kapèllbrugg, wo 202,9 Meter (mit Vordächer 204,7 Meter) lang isch. D Brugg ghört zué dè Lischtè vo dè Kulturgüèter mit nationaler Bedütig im Kanton Aargau.
Gschichtè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Holzbrugg isch i dè Colmarer Annalè uss èm Johr 1272 èrschtmòls urkundlich erwäänt un hèt zuè sellèrè Zit zwölf Pfyler uss Holz ghaa. Nõch unbschtätigtè Vomuètungè hèt a sèllèrè Stellè schu 200 Johr dèvor è Vobindung übber dè Fluss eksischtyrt. Meefach isch d Holzbrugg durch Chrièg un Hochwasser vom Rhy kabutt gangè un hét widder uffbaut wörrè müèsè. Annè 1567 isch è Drinkwasserleitung vo Stein nõch Säckingè inschtallyrt worrè. Diè längscht Widderuffbauphasè hèt wägèm Hochwasser vo 1570 bis 1590 duèrèt. Sèllmòls isch è Kapellè für d Brugg baut worrè. Wôrènd èm Dryßigjöhrigè Chrièg isch si 1633 widder kabutt gmacht worrè. Dè Dransport vo Warè un Mänschè isch für è baar Johr è Rhyfäärè übbernõ worrè. Èn Widderuffbau hèt s èrscht 1650 gää. Im Johr 1678, wôrend èm Holländischè Chrièg isch d Brugg durch französischi Truppè abgrissè un 1699 widder uffbaut worrè. Im Friddè vo Lunèville im Johr 1801 isch Säckingè vorübbergehend i dè Bsitz vom Herzog von Modena chò. Glychzitig isch dè Hochrhy zuè dè Staatsgränz un d Säckinger Holzbrugg zuè nèrè Gränzbrugg worrè. Stadt un Stift Säckingè hèn irèn Bsitz am linkè, südlichè Hochrhyufer volorè. Im Johr 1806 sin diè ehemòligè vorderöschterrychischè Gebièt a s Großherzogdum Baddè gangè. Dié aalt Holzbrugg isch 1869 i dè Bsitz vom baddischè Staat übbergangè. Im 18. un 19. Johrhundert isch d Brugg meefach renovyrt worrè.
Diè Aalt Rhybrugg isch vom Blasius Balteschwiler baut worrè un au nõch sèllèm dauft worrè. Im Johr 1932 hèt mò sèlli abriißè wellè. Dõmòls isch si als Rychsschtrõß Nr. 34 un ab 1949 als B 34 vom motorisyrtè Vokeer bruucht worrè. Sit 1979 isch si rhyabsi durch d Fridolinsbrugg ersetzt worrè, wo dè motorisyrtè Vokeer zwǜschè Dütschland un dè Schwiz (Strõßébrugg; Deil vo dè dütschè B 518) übbernõ hèt. D Holzbrugg wörd sitdèm uusschlièßlich als Velo- un Fuèßwäg bruucht un isch i dè Bsitz vo dè Stadt Bad Säckingè übbergangè (Dräger vo dè Strõßèbaulascht). Einèwäg isch d Hochrhymitti un dõdemit d Mitti vo dè Brugg è internationali Staatsgränz zwǜschè dè Bundesrepublik Dütschland un dè Schwizerischè Eidgnossèschaft. Sèllè Umschtand wörd i dè Bruggèmitti durch èn wyßè Strich markyrt.(Abb.)
Zwǜschè 1960 un 1963 sin diè aaltè gmuèrtè Pfyler durch dǜèfer gründèti, mit Nadurschtei vochleidèti Bedongpfyler ersetzt worrè, well durch dè Chraftwärchsneubau z Bad Säckingè dè Wasserschpygel um mee wiè drei Meter gsunkè isch un d Flusssollè vodǜèft worrè isch. Im Johr 2014 isch im Raamè von èré Sanyrung bekannt worrè, dass d Bruggèpfyler bis zum Oktobèr 2014 permanènt mit Sprengschtoff bschtüggt gsi isch. D Schwizer Armee hätt asè im Voteidigungsfall nu Zünder ysetzè müèsè, um d Brugg z sprängè.[1] Zletscht isch è Sprängladung vo vomuètlich è baar hundert Kilogramm TNT i d Brücke vobaut gsi.[2]
Wôrènd s Pfingschthochwasser 1999 hèt d Brugg fascht durch Schwèmmholz Schaddè gnõ.
Am 4. Septembèr 2008 hèt diè Dütschi Boscht (70 Cent) un d Schwizer Boscht (1 Stutz) d Holzbrugg zwǜschè Säckingè un Stei mit ènèrè Gmainschaftsuusgaab in Form von èrè Brièfmarkè gwürdigt.[3]
Am 2. Septembér 2009 isch d Spèrrung für Motorfaarzüüg für è baar Stundè uffghobbè worrè. Für d Drèèarbètè vom Spylfilm Dè bösè Onkel vom Urs Odermatt hèt d Stadt Bad Säckingè d Inszenyrung von èm Vokeersschtau mit übber drei Dutzènd Auto uff dè Holzbrugg erlaubt.
Nõch èrè Sanyrung im Vorjohr isch d Brugg s Baddè-Württèbärgische Denkmòl vom Monèt April 2015 gsi.[4]
Konschtruktion
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Well d Pfyler am Èndi vom 16. Johrhundert nu bi Niddrigwasser flach gründèt wörrè hèt chönnè, hèt sich d Laag vo dè Pfyler uss dè Wasserfüürung vom Rhy un dè lokalen Vohältnis vom Baugrund ergää. Sèll hét zuè nèm S-förmigè Grundriss mit unregelmäßigè Spannwittè un èm dütlich Meeuffwand bim hölzernè Übberbau gfüürt. Diè sibbè Öffnungè hèn Stützwittè vo 29,10 − 31,10 − 26,21 − 26,61 − 21,19 − 23,14 un 28,06 Meter. D Dragkonschtruktion vo dè einzelnè Fälder wyst è Hängewerk uss Holz uff. S 3,4 bis 5,0 Meter breite Bauwärch isch mit öppè 520 m³ Eichè- un Fichtèholz gmacht worrè.
Luèg au
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Literadur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Jörg Schlaich und Matthias Schüller: Ingenieurbauführer Baden-Württemberg. Bauwärch Volaag, Bèrlin 1999, ISBN 3-934369-01-4.
Weblingg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Holzbrücke Bad Säckingen – Sammlig vo Multimediadateie- Holzbrücke Bad Säckingen. In: Structurae.
- Geschichte der Säckinger Rheinbrücke uf saeckinger-geschichte.de
- Holzbrücke Bad Säckingen im Denkmalschutzinventar vom Kanton Aargau
Einzelnõchwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Schwizer Gränzbruggè voll mit Sprängschtoff. swr.de. Abgruèfè am 16. Novembèr 2014.
- ↑ Sprengstoff-Abrüstung: Schweiz entfernt TNT aus Brücke zu Deutschland. In: Spiegel Online. 16. November 2014, abgruefen am 9. Juni 2018.
- ↑ Abbildungen der Schweizer Briefmarke Aalti Rhybrugg (Memento vom 9. Augschte 2016 im Internet Archive)
- ↑ Die Holzbrücke ist Denkmal des Monats April. I dè: Baddischi Ziting, Säckinger Deil vom 31. März 2015.
| Di nögscht Brugg flussufwärts: Lauffèbrugg |
Bruggene öber de Rhy | Di nögscht Brugg flussabwärts: Fridolinsbrugg |
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Holzbrücke_Bad_Säckingen“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |