Zum Inhalt springen

Airolo

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Airolo
Wappe vo Airolo
Wappe vo Airolo
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Tessin (TI)
Bezirk: Leventinaw
Kreis: Airolo
BFS-Nr.: 5061i1f3f4
Poschtleitzahl: 6780
UN/LOCODE: CH AIR
Koordinate: 690373 / 154237Koordinate: 46° 32′ 0″ N, 8° 37′ 0″ O; CH1903: 690373 / 154237
Höchi: 1'175 m ü. M.
Flächi: 94,5 km²
Iiwohner: 1432 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.airolo.ch

Charte
Charte vo AiroloGelmerseeRäterichsbodenseeGrimselseeTotenseeGöscheneralpseeLai da CurneraLai da NalpsLai da Sontga MariaLago di LuzzoneLago di LucendroLago della SellaLago RitómLago di TomLago della StabbioLago di CadagnoLago di DentroLaghi ChièraLago TremorgioLago del SambucoLago di MorghiroloLago LaghettoLago del NarètLago NeroLago SfundauLago di RobieiLago del ZöttLago dei CavagnööLago del ToggiaLago CastelLago di MorascoLago del SabbioneGriessee (Schweiz)Bacino di Val MalvagliaItaileKanton BärnKanton GraubündeKanton UriKanton WallisBezirk BellinzonaBezirk BlenioBezirk LocarnoBezirk RivieraBezirk VallemaggiaAiroloBedrettoFaidoBodio TIGiornicoPersonicoPollegioDalpePrato (Leventina)Quinto TI
Charte vo Airolo
w

Airolo (lombardisch Airö(u)/Aire(u) [ajˈrøː/ajˈrøw/ajˈreː/ajˈrew], dytsch Eriels oder Jerels, rätoromanisch Iriel/?) isch e Gmai im Kanton Tessin in dr Schwyz. Si ghert zum Chrais (circolo) Airolo im Bezirk Leventina.

Airolo lyt i dr obere Leventyna am sidlige Fueß vum Gotthardpass, 55 km nerdli vu Bellinzona. Weschtli vu Airolo lyt s Bedrettodal, wu mer iber dr Nufenepass in s Wallis chunnt oder iber dr San Giacomo-Pass ins italienisch Pommatdal. Zue dr Gmai ghere au no d Derfer Brugnasco, Fontana, Madrano, Nante un Valle. S Dorf Albinasca un dr Wyler Bedrina sin hite nimi bewohnt. Airolo isch hite ne wichtigi Bahnstation an dr Bärgstreki vo dr Gotthardbahn un lyt am Sidportal vum Yysebahntunäll, wo ane 1882 ygweit worden isch, un vum Tunäll vu dr Autobahn A2), wo 1980 uffggangen isch.

Airolo isch zum erschte Mol gnännt wore anne 1210 as Oriolo. Im spoote 19. Joorhundert isch d Feschtig Airolo bout worde.

Dr Burgermaischter (Sindaco) vu Airolo isch dr Franco Pedrini.

Bevelkerigsentwicklig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[2]

Johr 1850 1860 1870 1880 1888 1900 1910 1920
Yywohner 1624 1652 1760 3678 1697 1628 1690 1840
Johr 1930 1941 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Yywohner 1714 1719 1848 2023 2140 1995 1734 1593

Dr lombardisch Dialäkt vu Airolo ghert zum Ticinese.

S Dorf isch im Infäntaar ISOS ufgfüert.

  • Chilche Santi Nazario e Celso (12. Jh., 1877 abbrunne, 1879 nei böue)
  • Forte di Airolo, alti Feschtigsaalag vu 1890
 Commons: Airolo – Sammlig vo Multimediadateie
  1. Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 7. September 2023
  2. Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)