Nógrád

Nógrád
Komitatssitz	Salgótarján
Flächi	2544,18 km² (18. Platz)
Ywohnerzahl	210'182 Ywohner (2008, 19. Platz)
Bevölkerigsdichti	82,6 Ywohner pro km²
Dialekt	Nordwestdialäkt (Palóci nyelvjárás)
ISO-3166-2-Abchürzig	HU-NO

Nógrád (Ussproch: ['no:gra:d], ungarndütsche Name: Naurad oder Nauraden) isch e Komitat im Norde vo Ungarn. 'S gränzt im Oste an d Slowakei, im Oste an Borsod-Abaúj-Zemplén, im Südoste an Heves und im Nordweste an Pest. De Komitatssitz isch heißt Salgótarján. S Komitat isch 2544 Quadratkilometer groß; dodemit macht's 2,7 Brozänt vo de Flächi vo Ungarn us und isch s flächemäßig zweitchleinst Komitat (vor Komárom-Esztergom).

Geografy

Lag und Topografy

Nógrád litt im Norde vo Ungarn. E große Deil devo bstoht uss Hügelland (Mittelgebirge). D Gränze zu de Slowakei isch under nadürligi Umständ entstande. Z Nógrád träffe vier Gebirge uffenand: im Oste s Mátra-Gebirge, im Weste s Börzsöny und im Norde de Karancs-Medves; de rästlig Deil wird vom Cserhát-Gebirgszug brägt, wo sich in Richtig Norde stufewis abflacht. Ihm sy Hügelland isch charakteristisch für s Komitat, zwüsche chleinere Hügel, wo zwüsche 400 und 600 Meter hoch und im Komitat verstreut sin, hät's Waldfläcke. D Dörfer liige meistens in de Däler. De Name Cserhát chunnt vom ungarische cserfaerdőkről (Zerreiche).

Di höchste Pünkt vo Nógrád sin im Mátra-Gebirge uff 946 Meter und de Csóványos (938 Meter) im Gränzgebiet zum Komitat Pest. Di diefsti Gegend isch im Ipoly (me Fluss an de slowakische Gränze) entlang.

S Komitat hät relativ wenig Gwässer; di gröschte Flüss sin de Ipoly, de Zagyva und de Galga.

40,3 Brozänt vom Komitat sin bewaldet; säll entspricht 18% vo de ungarische Waldflächi.

Klima

Wäge de topografische Underschyd z Nógrád underscheidet sich au s Klima vo Region zu Region. Di jöhrligi durchschnittligi Temperatur litt zwüsche 8 und 10 Grad. S Klima wird au vo de Höcheunderschyd beyflusst, wo zwüsche de Gebirge und em Diefland entstönn. D'Azahl an Sunnestunde litt zwüsche 1850 und 1900 Stunde. Im Norde gheie pro Johr 600-620 Millimeter Nyderschlag, im Süde 560-600. In de höchere Lage litt im Johr an 90 Dag Schnee, in de diefere an 40-50. De Wind chunnt hauptsächlig uss em Nordweste und Weste.

Gschicht

De Name "Nógrád" chunnt vom glychnamige Schloss Nógrád in de Mitti vom Komitat kriegt. 'S isch 1303 zum erschte Mol erwähnt worre.

S erscht nógrádisch Hus isch 1790 im dörtmolige Komitatssitz Balassagyarmaton baut worre. Noch em Verdrag vo Trianon hät s Komitat sy östlige Deil, 42 Brozänt vo siner Flächi, verlore. 1923 hät mer de ungarisch Deil vo Hont yglydert; s Komitat hät deno Nógrád és Hont közigazgatásilag egyelőre egyesített (k.e.e.) vármegye gheiße. Nochdëm 1938, noch em Wiener Schydsspruch, e Großdeil vo de Flächi, wo di beide Komitat verlore gha hän, widder zu Ungarn cho isch, isch Nógrád widder selbständig worre. 1945 sin di beide Bruchstück under em Name Nógrád-Hont widdervereinigt worre.

In sine hüttige Gränze isch s Komitat im Johr 1950 entstande, wo e Deil vom ehemolige Komitat Hont dezüecho sin. Au de Name isch in sällem Johr gändert worre und Salgótarján hät Balassagyarmat als Komitatssitz abglöst.

Wirtschaft

Landwirtschaft

Wäge de hügelige Landschaft, de Bschaffeheit vom Bode und em Vorcho vo Wasser isch Nógrád für d'Landwirtschaft eher ungünstig. Numme wenig Flächi cha als Acker gnutzt werre, usserdem sìn 40,3 Brozänt vom Komitat vo Wald bedeckt. Sunneblüeme, Herdöpfel und Gedreide bringe allerdings e rächt hoche Gwinn y. Au Waldbeere und Heilpflanze chönne gerntet werre.

Industry

D'Industry macht de wichtigst Sektor vo de Nógráder Wirtschaft us. Sit im 19. Johrhundert Brunkohlevorcho entdeckt worre sin, hän sich Schwerindustryundernämme do agsydelt. Zudem werre Maschynebau und Glasindustry bedrybe. Au Möbel werre broduziert. D'Baufirme sin degege in re Notsituation, wyl d'Bevölkerig in de letschte Johr zruckgange isch und wenig investiert wird.

Di chürzlige Strukturwandel (under anderem d'Modernisierig) wirke sich au negativ uff d'Wirtschaft vom Komitat us. D'Brunkohle wird immer knapper und d'Arbetlosequote stigt. Bezüglig Investitione isch Nógrád ungarnwit uff em letschte Blatz.

Bevölkerig

Im Komitat Nógrád git's sechs Gmeinde mit Stadträcht, nämlig d'Hauptstadt Salgótarján, Balassagyarmat, Szécsény, Pásztó, Bátonyterenye und Rétság. Si sin d'Hauptstädt vo de jewyls glychnamige Chleigebiet. Im Komitat git's insgsamt 128 selbständigi Gmeinde.

Innerhalb vo de letschte zwanzig Johr isch d'Ywohnerzahl vo Nógrád kontinuierlig gsunke. Es sin vor allem Mänsche im Alter zwüsche 30 und 39 Johr abgwandert, sällewäg isch de Adeil an alte Lüt agstyge, während d'Azahl vo Hochzite gsunke isch. Nógrád ghört zu de unbeliebteste Komitat vo Ungarn.

Ungarndütschi Ortsnäme

• Berkenye - Berkina
• Katalinpuszta - Galine
• Szendehely - Sende

Weblink

 Commons: Komitat Nógrád – Sammlig vo Multimediadateie

• Internetufftritt vom Komitat Nógrád
• www.nograd.net

Quelle

• D'Abschnitt „Lag und Topografy“ und „Gschicht“ basiere uff re freie Übersetzig uss em Artikel Nógrád megye uss de ungarische Wikipedia.