Mäss vo dr möntschleche Entwicklig

S Mäss vo dr möntschleche Entwicklig odr au dr Index vo dr möntschleche Entwicklig, entsprächend em Änglische Human Development Index, abgchürzt HDI, isch e Verglych, wo d UNO drmit tuet zeige, wie s de Länder vo dr Wält goot. Dr HDI wird sid ane 1990 im Pricht Human Development Report bschribe.

World map representing the inequality-adjusted Human Development Index categories (based on 2018 data, published in 2019).

0.800–1.000 (very high) 0.700–0.799 (high) 0.550–0.699 (medium)

0.350–0.549 (low) Data unavailable

Dr Mässstab luegt uf s Bruttonazionalykomme und dr durchschnittlech Standard vom Läbe, uf d Läbenserwartig vo de Möntsche und uf d Lengi vo dr Schuelzyt i de einzelne Länder.

Das Syschteem het sech zur Houptsach dr pakistanisch Ökonoom Mahbub ul Haq ustänkt, und er het s zäme mit em Amartya Sen us Indie und em änglische Wirtschaftswüsseschaftler Meghnad Desai wyter entwicklet.

Im erschte vo dene Pricht het me chönne lääse: «S algemeine Zyl vo dr Entwicklig isch es, de Möntsche e Läbensruum z gää, wo si es längs, gsunds und kreatyvs Läbe chönne füere.»

HDI-Trend vo 1980 bis 2011

0 Arabischi Staate

0 Europa und Zäntraalasie

0 Latynamerika und Karibik

0 Oschtasie und Pazifik

0 Süüdasie

0 Subsahara-Afrika

Ane 2011 het Japan die höchschti Läbenserwartig mit 83,4 Joor gha. 2005 isch z Tschechie die lengschti durchschniddlechi Schuelzyt mit 13,1 Joor gfunde worde. 2010 het Neuseeland gsamthaft gseh die umfangrychschte Bildigschance für die Junge gha. 2011 isch z Katar im Durchschnitt s höchschte Ykomme zämecho.

Mit em Massstaab vom HDI tuet d UNO d Länder i vier Gruppe ydeile:

• Länder mit sehr hööcher möntschlecher Entwicklig (51 Länder) (Stand 2016)
• Länder mit hööcher möntschlecher Entwicklig (53 Länder)
• Länder mit middlerer möntschlecher Entwicklig (42 Länder)
• Länder mit nidriger möntschlecher Entwicklig (41 Länder)

Die erschte Länder i dr Kategory mit sehr hööcher Entwicklig sind (Stand 2016): Norweege, Auschtraalie, d Schwiiz, Düütschland, Dänemark und Singapur. D USA sind uf em elfte Platz, Liechteschtei chunt a füfzähter Stell, Frankrych a einezwänzigschter, Öschtrych a vierezwänzigschter und Itaalie a sächsezwänzigschter Stell. Uf em letschte Platz vo dr vierte Gruppe isch di Zäntralafrikanischi Republik. Es gitt au Länder, wo bi däm Mässprogramm nid mitmache, so wie öppe Monaco, San Marino und Nordkorea.

Es isch immer wider kritisiert worde, dr HDI tüeg die würkleche Zueständ i de Länder nid richtig abbilde. So seit er zum Bischpiil nüt zum Stand vom Umwältschutz. Dr WWF het vorgschlage, me sell au dr ökologisch Fuessabtruck vo de Länder im HDI mit yrächne.

Literatur

• Knut Heyden: Datenbaustein UN-Entwicklungsindex (HDI-GDI). Braunschweig 2000, ISBN 978-3-14-100634-6

Weblink

 Commons: Index vo dr möntschliche Entwicklig – Sammlig vo Multimediadateie

• Human Development Index