Pan (mitologie)
| Pan | |
|---|---|
| Griekse god | |
 | |
| Naam | Pan |
| God van | Herders, kuddes, volksmusiek |
| Blyplek | Arkadië |
| Ouers | Hermes en Penelope |
| Kinders | Panes |
| Romeinse eweknie | Faunus |
Pan (Grieks: Πάν) was in die Griekse mitologie die metgesel van die nimfe[1] en die god van die herders, kuddes en volksmusiek – en hy is daarom ook verbind met vrugbaarheid en die lente. Hy het die agterlyf, bene en horings van ’n bok gehad en sy tuisland was die landelike Arkadië.
Sy eweknie in die Romeinse mitologie was Faunus, ’n natuurgees.
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Dis nie duidelik wie Pan se ouers was nie;[2] in sommige mites is hy die seun van Zeus, hoewel hy gewoonlik die seun van Hermes of Dionisos is. Sy moeder was ’n nimf, soms Druope of, in Nonnus, Dionysiaca (14.92), ’n sekere Penelope van Arkadië.
Kultus
[wysig | wysig bron]Die aanbidding van Pan het in Arkadië begin, wat die hoofsetel van sy kultus was. Arkadië se inwoners was ’n bergvolk waarop die res van die Grieke neergesien het. Arkadiese jagters het die standbeeld van die god gegesel as hulle teleurgesteld was met hul jagtogte (Theocritus. vii. 107).
Pan het ’n skielike vrees in eensame plekke (paniek; panikon deima) veroorsaak. Nadat die Titane die berg Olimpus aangeval het, het Pan aanspraak gemaak op die eer vir die Olimpiese gode se oorwinning omdat hy wanorde en vrees in die aanvallers teweeggebring het, en dit het gelei tot die woord "paniek" in sulke omstandighede. Pan was natuurlik ook later bekend vir sy musiek, wat inspirasie, seksualiteit of "paniek" kon veroorsaak, na gelang van sy bedoeling.
Mite
[wysig | wysig bron]Een van die bekendste mites oor Pan het te doen met die oorsprong van die panfluit, wat uit hol riete geskep is. Sirinks was ’n lieflike waternimf van Arkadië, die dogter van Landon, die riviergod. Terwyl sy eendag van die jag af teruggekeer het, het Pan haar teengekom. Om van sy opdringerigheid af weg te kom, het sy gevlug sonder om sy komplimente aan te hoor. Sy het na haar susters gehardloop, wat haar dadelik in ’n riet verander het. Toe die wind deur die riete waai, het dit ’n klaaglike melodie veroorsaak. Die god, steeds dolverlief, het van die riete gevat, want hy het nie geweet watter riet sy geword het nie, en het sewe (of soms nege) stukke daaruit gesny en hulle aanmekaargelas. Dit het die musiekinstrument die panfluit geword. Hy is daarna selde daarsonder gesien.
Erotiese aspekte
[wysig | wysig bron]Pan is beroemd vir sy seksuele magte en word dikwels uitgebeeld met ’n ereksie. Diogenes van Sinope het in ’n grap ’n mite vertel van Pan wat by sy pa, Hermes, geleer het hoe om te masturbeer en die herders toe die gewoonte geleer het.[3]
Pan se grootste verowering was dié van die maangodin Selene. Hy het hom in skaapvel toegedraai[4] om sy boklyf te verbloem en haar uit die lug getrek na ’n woud, waar hy haar verlei het.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Pan (god)
- ↑ Edwin L. Brown, "The Lycidas of Theocritus Idyll 7", Harvard Studies in Classical Philology, 1981:59–100.
- ↑ W.H. Roscher, AusführlichesLexikon der Gr. u. Röm. Mythologie (1909:1379f), het 18 weergawes van Pan se herkoms gevind.
- ↑ Dio Chrysostom, Discourses, vi. 20.
- ↑ Kerenyi (1951 bl. 174)
Bronne
[wysig | wysig bron]- Burkert, Walter (1985). Greek Religion. Harvard University Press.
- Kerenyi, Karl (1951). The Gods of the Greeks. Thames & Hudson.
- Ruck, Carl A.P.; Staples, Danny (1994). The World of Classical Myth. Carolina Academic Press. ISBN 0-89089-575-9.
- Malini, Roberto (1998), Pan dio della selva, Edizioni dell'Ambrosino, Milano
- Diotima, (2007), The Goat Foot God, Bibliotheca Alexandrina
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Die verhaal van Pan en Daphnis Geargiveer 22 Januarie 2008 op Wayback Machine
- Theoi Project: Pan
- Pan-mitologie
