Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika

	Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika (GKSA)
	Die embleem van die GKSA
Vorige naam	De Gereformeerde Kerk in dezen land ; (12 Februarie 1859); De Gereformeerde Kerk in de Zuid-Afrikaansche Republiek; (14 Februarie 1859); De Gereformeerde Kerk in ZAR ; (16 April 1859);
Denominasie	Protestants - Calvinisme
Belydende lidmate	100,000 (2012)
	Geskiedenis
Stigtingsdatum	1859 (Rustenburg)
Afgestig van	Nederduitsch Hervormde Kerk
Eerste predikant	Dirk Postma

Die Gereformeerde Kerke is 'n Christelike kerk in Suid-Afrika wat in 1859 in Rustenburg gestig is.^[1] Lede van die kerk word soms na verwys as Doppers.^[3] As een van die oudste kerkverbande onder die Afrikaners, word dit beskou as een van die Drie Susterkerke.

Geskiedenis van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika

Seringboom monument, Kerkstraat, Rustenburg, (SAHRA9/2/263/0016)

Die Gereformeerde kerk Potchefstroom-Die Bult.

Die Gereformeerde kerk Pretoria-Wonderboom-Suid.

Die Gereformeerde kerk Heidelberg, ontwerp deur Pieter Dykstra.

Ds. Dirk Postma, grondlegger van die Kerk.

In die vroeë 1800's het die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die Kaapkolonie vanaf Nederland die "nuwe" Psalmboek ingevoer in die erediens. Baie van die liedere in hierdie boek het die Belydenisskrifte (Nederlandse Geloofsbelydenis, Heidelbergse Kategismus en die Dordtse Leerreëls) soos vasgestel by die Sinode van Dordtrecht in 1618/1619, weerspreek.

Die wyse van kerkregering het toenemend mag aan die staat en sinodale vergaderings gegee, en die gesag van plaaslike kerkrade daaraan ondergeskik gemaak.

Hierdie veranderinge het toenemend onrus onder 'n klein hoeveelheid lidmate veroorsaak. Van die begin af was daar lidmate wat nie die gesange wou sing nie. Die uitgangspunt onder hulle was: "In Gods huis Gods lied".^[4]

In 1859 het 15 broeders besluit om hulle af te skei van die Nederduitsch Hervormde Kerk in Transvaal. Onder hulle was onder andere Paul Kruger, latere president van die Zuid-Afrikaanse Republiek.

Hulle het op 10 Februarie 1859 'n vergadering belê onder 'n seringboom by Rustenburg. By hierdie vergadering het 300 lidmate hulle laat inskrywe as lidmate van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika.^[5] Ds. Dirk Postma, wat 'n besoekende predikant uit Nederland was, is gevra om hulle predikant te wees, en hy het die beroep aangeneem en hom in Suid-Afrika gevestig.

Daar het spoedig die behoefte ontstaan vir die opleiding van predikante en onderwysers. Die eerste opleiding is op Burgersdorp in die Oos-Kaap gedoen waar die Teologiese Skool Burgersdorp in 1869 geopen het, maar na die Anglo-Boereoorlog is dit in 1905 verskuif na Potchefstroom.

Uit hierdie skool het die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys gegroei tot 'n volwaardige universiteit, met die Fakulteit Teologie wat onder andere dien as 'n teologiese skool vir die opleiding van predikante.

Die Gereformeerde Kerke vandag

Die volle naam van die Kerkverband is Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika (GKSA).

Die Algemene sinode vergader al om die derde jaar in Potchefstroom.

Die Kerke bestaan uit 415 gemeentes in die Republiek van Suid-Afrika, Namibië, Zimbabwe en Lesotho. Woordbediening vind plaas in al 11 die amptelike tale in Suid-Afrika en Frans.^[6]

Verder het die Kerke ekumeniese bande met kerke op al die kontinente behalwe Antarktika.

Liedboek van die Gereformeerde Kerke

Die Gereformeerde Kerke gebruik vandag nog net Skrifberymings saam met die Psalms in hulle liedboek. 'n Skrifberyming is 'n gedeelte van die Bybel wat omdig is. Tot onlangs nog was daar net 50 Skrifberymings, maar nuwe skrifberymings word bygevoeg.

Buiten die liedere bevat die liedboek ook nog die volgende :

Drie Formuliere van Eenheid wat bestaan uit die Nederlandse Geloofsbelydenis, die Heidelbergse Kategismus en die Dordtse Leerreëls.^[7]
Die formuliere vir die doop van kinders, belydenis van Geloof, die doop van volwassenes, die nagmaal, ban of afsnuding, heropname, die bevestiging van ouderlinge en diakens, die bevestiging van predikante, en bevestiging in die huwelik.
Die Kerkorde.^[8]
'n Aantal Gebede.

Teologie

Geloofsbelydenisse

Konfessies

Kerkregering

Soos in die Calvinistiese kerkbeskouing, is Christus self die Hoof van die Kerk.^[11] Die kerk volg die presbiteriale kerkregeringstelsel,^[12] waar die ouderling Christus se regering in die lig van die Skrif uitdra. Elke gemeente is selfstandig deel van die liggaam van Christus. Daarom word daar na die kerkverband in die meervoud verwys, nl, die Gereformeerde kerke in Suid-Afrika.

Gemeentes werk saam in kleiner streke (genoem Klassisse), groter streke (Streeksinodes) en almal kom saam in die Algemene sinode. Besluite wat hier geneem word is besluite van al die gemeentes gesamentlik. Die kerk bestaan uit die Oostelike Streeksinode, die Bosveldsinode, die Noordwes-sinode, die Streeksinode van Vrystaat en KwaZulu-Natal, die Suidelike Streeksinode en die Randvaalse Streeksinode.^[13]

Die Kerke verkies by wyse van die Streeksinodes in die jaar voorafgaande die Algemene Sinode, Kuratore vir ‘n dienstydperk van drie jaar met die oog op die voorsiening vir, die sorg van en die toesig oor die diens van predikantsopleiding. Hulle is gevolglik verantwoordelik om uitvoering te gee aan besluite oor teologiese- en predikantsopleiding en te sorg dat die teologiese- en predikantsopleiding geskied. Hulle opdrag word deur die Algemene Sinode gegee en hulle doen verslag aan die Algemene Sinode.^[14]

Kweekskool

Die GKSA 'n Teologiese Skool in Potchefstroom (TSP) opgerig om die opleiding van studente (kandidate) deur geroepe ampstraers (teologiese professore) volgens 'n leerplan wat deur the Kerke goedgekeur is te voorsien.^[14]^[15]

Vanaf 1921 kon kandidate grade in Teologie by die PUK ontvang, in 1945 het 'n kontraktuele ooreenkoms tussen die GKSA en die PUK/PU vir CHO bepaal dat die beroepe professore ook dosente in die Fakulteit van Teologie sal wees, en dat die universiteit aan kandidate as ingeskrewe studente grade in die teologie sou toeken. Die Kerke het inspraak in die kurrikulum gehad en kon die professore vir die onderrig hiervan aan die PUK beskikbaar stel.^[14]

Die PUK mettertyd die PU vir CHO en sedert 2004 die NWU het die akademiese onderrig behartig en die Teologiese skool het saam gesmelt in die universiteit.^[16] Die keuring, onderrig en begeleiding van kandidate met die oog op kerklike eksaminering en beroepbaarstelling om as predikante te dien, is en word steeds deur die TSP behartig. Die Kerke kan nie sonder die TSP hulle taak om predikante vir die GKSA op te lei, uitvoer nie.^[14]

In 2019 het die NWU formeel kennis gegee dat sekere bepalings van die huidige ooreenkoms, bekend as die 2006-ooreenkoms, op grond van die onderwyswet en statute van die NWU vir hulle ŉ risiko inhou en dat hulle hierdie bepalings gevolglik nie meer sal kan nakom nie Die NWU gaan verder ook nie meer deur beroeping professore as dosente aanstel nie en normale arbeidswetgewingpraktyk gaan toegepas word vir die aanstelling van NWU teologiese personeel.^[14]

Aan die begin van 2023 het die NWU kennis gegee dat die ooreenkoms beëndig sal word, die 2006-ooreenkoms bepaal egter dat die bepalinge wat daarin vervat is vir drie jaar na beëindiging nog sal geld.^[14]

Gereformeerde Teologiese Akademie

Tydens die 2018 sinode was daar aan die Kuratore opdrag gegee om die wenslikheid van ‘n eie akademiese instelling te ondersoek. Sedert 2018 het die NWU daarop aangedring dat die Kerke so ‘n akademiese instelling oprig, met wie ‘n akademiese ooreenkoms onder bepaalde voorwaardes gesluit sou kon word. Die Kuratore het toe besluit om ‘n akademiese instelling op te rig en volgens die owerhede se vereistes as ‘n nie winsgewende maatskappy te registreer. Dit staan bekend as die Gereformeerde Teologiese Akademie (GTA). Algemene Sinode 2023 het hierdie oprigting aanvaar en opdrag aan die Kuratore gegee om die GTA tot sy volle potensiaal te ontwikkel, wat insluit dat die GTA kwalifikasies en programme ontwikkel en akkrediteer wat nodig is vir die opleidingsbehoeftes van die GKSA.^[14]

Sendingwerk

Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika het 'n aantal groeiende plaaslike gemeentes. Die denominasie het plaaslike uitreike in Botswana en Mosambiek. Daar is kerke wat sendelinge in Burundi ondersteun. Die Gereformeerde Kerk in Rustenburg het ooreenkoms met Koshin Presbiteriaanse Kerk in Korea om evangelisasie te ondersteun en nuwe multikulturele kerke in Rustenburg area te stig. Die kerk werk saam met die Presbiteriaanse Kerk van Brasilië in sendings in Angola en Mosambiek. Dit is ook betrokke by 'n Gereformeerde kerkaanleg in Hanoi. Deur lidmaatskap van die World Reformed Fellowship werk Gereformeerde Gemeentes saam met die WRF, byvoorbeeld in die Internasionale Instituut vir Islamitiese Studies.^[17]

Verhoudings met ander Gereformeerde Kerke

Die GKSA is deel van die World Reformed Fellowship^[18] en die Internasionale Konferensie van Gereformeerde Kerke.^[19]

Die Gereformeerde Kerke het ekumeniese eenheid met die volgende kerke:^[20]

Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland (CGK)
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt (GKv)
Eglise Reformee Confessante au Congo (ERCC)
Orthodox Presbyterian Church in America (OPC)
Reformed Churches of New Zealand (RCNZ)
Reformed Church Japan (RCJ)
Kosin Presbyterian Church in Korea (KPCK)
Christian Reformed Churches of Australia (CRCA)
Christian Reformed Church
Reformed Church Botswana (RCB)
Nederlands Gereformeerde Kerken (NedlGK)
Free Church of Scotland (FCS)
Free Church of Scotland (Continuing) (FCS(C))
Londenbediening
Reformed Church of East Africa (RCEA)
Presbyterian Church Australia (PCAus)
United Reformed Church of Congo (URCC)
Sudanese Reformed Churches (SRC)
African Evangelical Presbyterian Churches(AEPC)
Presbyterian Church in America (PCA)

Verder het die GKSA ekumeniese bande met die volgende kerke:^[20]

International Presbyterian Church (IPC)
Iglesia Nacional Presbiteriana de México, A.R. (INPM)
Reformed Presbyterian Church in Africa (Uganda)
Reformed Presbyterian Church of India (RPCI)
United Reformed Churches of North America (URCNA)
Gereformeerde Evangeliese Kerk van Australië (GEKA)
Igreja Presbiteriana de Angola (IPB Angola)

In Suid-Afrika is die GKSA in ekumeniese gesprek met:^[20]

Afrikaanse Protestantse Kerk (APK)
Calvyn Protestantse Kerk van Suid-Afrika
Die Vrye Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika
Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika (NHK)
Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK)
Rynse Kerk van Suid-Afrika

Verwysings

Algemeen

(af) "Professor Dirk Postma (1818 - 1890)", dr. G.C.P. van der Vyver, Pro Rege-Pers, 1958
(af) "Handleiding vir die studie van Kerkgeskiedenis, Prof. S. du Toit, Pro Rege Pers, 1970
(en) "Hope and Disilussionment, a basic introduction to the history of Christianity", Prof. B.A.Zuiddam, Importantia, Dordrecht 2010

Verdere Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 "Onstaan van die Gereformeerde Kerke in Suid Afrika" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 30 Januarie 2024. Besoek op 30 Januarie 2024.
↑ "Statistiek". gksa1.businesscatalyst.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2014. Besoek op 3 Februarie 2022.
↑ Pettman, Charles (1913). Africanderisms; a glossary of South African colloquial words and phrases and of place and other names. Longmans, Green and Co. p. 151.
↑ Fasse, Christoph. "Address data base of Reformed churches and institutions". Reformiert-online.net.
↑ "Geskiedenis". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Julie 2013. Besoek op 28 Julie 2013.
↑ "BBK.GKV » Zuid-Afrika". Bbk.gkv.nl.
↑ "Geloofsbelydenisse / Confessions - GKSA". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 April 2013. Besoek op 28 Maart 2013.
↑ "Church Order of the Reformed Churches in South Africa". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013.
↑ "English documents". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Junie 2013. Besoek op 5 Mei 2013.
↑ "Belydenisskrifte". gksa1.businesscatalyst.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013. Besoek op 3 Februarie 2022.
↑ Wettige roeping tot bepaalde diens Afgehaal 30 Januarie 2024
↑ "Kerkregering". gksa1.businesscatalyst.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013. Besoek op 3 Februarie 2022.
↑ "Statistiek". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Desember 2013. Besoek op 29 Mei 2013.
↑ ^14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ^14,5 ^14,6 "Vrae dikwels gevra". Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika. 4 Maart 2024. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2024. Besoek op 4 Maart 2024.
↑ "Die Teologiese Skool". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Oktober 2003. Besoek op 28 Maart 2013.
↑ "BBK.GKV » Zuid-Afrika". Bbk.gkv.nl.
↑ "Sending". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013.
↑ "The World Reformed Fellowship – Membership List". 30 Julie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2012. Besoek op 18 April 2019.
↑ "The International Conference of Reformed Churches". 17 Julie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Julie 2012. Besoek op 18 April 2019.
↑ ^20,0 ^20,1 ^20,2 "Ekumeniese Bande". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Januarie 2024. Besoek op 30 Januarie 2024.

Gemeentes

Instellings

Mense

Eksterne skakels

(af) Kerkregering

(af) Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika.
(af) Die Kerkbode berig oor terugslag vir eenheid met NG Kerk^{[dooie skakel]}.
(af) "Spanning in kerk loop uit op breuk" Geargiveer 9 Januarie 2012 op Wayback Machine

[gksa-ge-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 "Onstaan van die Gereformeerde Kerke in Suid Afrika" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 30 Januarie 2024. Besoek op 30 Januarie 2024.

[2] "Statistiek". gksa1.businesscatalyst.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2014. Besoek op 3 Februarie 2022.

[pettman-151-3] Pettman, Charles (1913). Africanderisms; a glossary of South African colloquial words and phrases and of place and other names. Longmans, Green and Co. p. 151.

[4] Fasse, Christoph. "Address data base of Reformed churches and institutions". Reformiert-online.net.

[5] "Geskiedenis". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Julie 2013. Besoek op 28 Julie 2013.

[bbk.gkv.nl-6] "BBK.GKV » Zuid-Afrika". Bbk.gkv.nl.

[7] "Geloofsbelydenisse / Confessions - GKSA". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 April 2013. Besoek op 28 Maart 2013.

[businesscatalyst1-8] "Church Order of the Reformed Churches in South Africa". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013.

[9] "English documents". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Junie 2013. Besoek op 5 Mei 2013.

[10] "Belydenisskrifte". gksa1.businesscatalyst.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013. Besoek op 3 Februarie 2022.

[11] Wettige roeping tot bepaalde diens Afgehaal 30 Januarie 2024

[12] "Kerkregering". gksa1.businesscatalyst.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013. Besoek op 3 Februarie 2022.

[13] "Statistiek". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Desember 2013. Besoek op 29 Mei 2013.

[:0-14] 14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ^14,5 ^14,6 "Vrae dikwels gevra". Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika. 4 Maart 2024. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2024. Besoek op 4 Maart 2024.

[15] "Die Teologiese Skool". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Oktober 2003. Besoek op 28 Maart 2013.

[bbk.gkv.nl2-16] "BBK.GKV » Zuid-Afrika". Bbk.gkv.nl.

[17] "Sending". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2013.

[18] "The World Reformed Fellowship – Membership List". 30 Julie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2012. Besoek op 18 April 2019.

[19] "The International Conference of Reformed Churches". 17 Julie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Julie 2012. Besoek op 18 April 2019.

[gksa-bande-20] 20,0 ^20,1 ^20,2 "Ekumeniese Bande". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Januarie 2024. Besoek op 30 Januarie 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]