Albert Hertzog

Albert Hertzog
Albert Hertzog in 1960 toe hy minister van poswese was.
Minister van Pos- en Telegraafwese
Ampstermyn 24 Augustus 1958 – 7 Februarie 1968
Eerste minister	Hendrik Verwoerd John Vorster
Voorafgegaan deur	Jan Serfontein
Opgevolg deur	Matthys van Rensburg
Minister van Gesondheid
Ampstermyn 24 Augustus 1954 – 24 Augustus 1958
Eerste minister	Hendrik Verwoerd John Vorster
Voorafgegaan deur	M.D.C. de Wet Nel
Opgevolg deur	Carel de Wet
Persoonlike besonderhede
Gebore	Johannes Albertus Hertzog 4 Julie 1899 Bloemfontein, Oranje-Vrystaat
Sterf	5 November 1982 Pretoria, Transvaal, Suid-Afrika
Politieke party	Nasionale Party (tot 1969) Herstigte Nasionale Party (1969–1978)
Alma mater	Universiteit Stellenbosch Universiteit van Leiden Universiteit van Amsterdam

Dr. Albert Hertzog (Bloemfontein, 4 Julie 1899 – Pretoria, 5 November 1982) was 'n Suid-Afrikaanse politikus en stigterslid van die Herstigte Nasionale Party.

Agtergrond

Hy was die seun van genl. J.B.M. Hertzog, 'n stigter van die Nasionale Party en eerste minister van die Unie van Suid-Afrika. Hy ontvang sy skoolopleiding aan Grey-kollege in sy geboortestad en sy universiteitsopleiding aan die Universiteit van Stellenbosch, Oxford-universiteit, Universiteit van Leiden en Universiteit van Amsterdam. Nadat hy tot die balie toegelaat is, word hy in 1948, met die Nasionale Party se oorwinning oor die Verenigde Party, vir eersgenoemde party tot die parlement verkies en in 1958 aangestel as minister van gesondheid en later van pos- en telegraafdienste.

Nasionale Party skeur

Die Sentech-toring, oorspronklik na Albert Hertzog genoem.

Gedurende dr. Hendrik Verwoerd se bewindstyd het daar toenemend verwydering gekom tussen die sogenaamde verkramptes en verligtes binne die Nasionale Party. Die groeiende stryd is in Septemder 1969 op die spits gedryf tydens die Transvaalse N.P.-kongres toe daar oor sekere beleidspunte besluit moes word, onder meer oor die party se sportbeleid en die uitruil van swart diplomate.

Die meningsverskil lei daartoe dat vier Volksraadslede en hul ondersteuners die party verlaat om die Herstigte Nasionale Party tot stand te bring op 24 tot 25 Oktober 1969. Hertzog word die eerste hoofleier. Die N.P. spits in die verkiesing sy aandag tot so 'n mate op die H.N.P. toe dat die Verenigde Party die eerste keer sedert 1948 sy seteltal in die Volksraad kan verhoog, van 39 voor die verkiesing tot 47 daarna, terwyl die N.P. se seteltal daal van 126 tot 117 en die Progressiewe Party se enkele setel onveranderd bly, naamlik Houghton van Helen Suzman. Ondanks die H.N.P. se 3,6%-steun vergeleke met die P.P. se 3,5%, kon die H.N.P. nie 'n setel wen nie. Trouens, dit was eers in 'n tussenverkiesing in 1985 op Sasolburg dat die H.N.P. sy eerste en enigste setel kon wen, danksy die samewerking van die Konserwatiewe Party.

Hertzog bedank in Mei 1977 uit die H.N.P. Sy opvolger was Jaap Marais.

Gekant teen televisie

Hertzog kom die twyfelagtige eer toe dat hy 'n televisiediens in Suid-Afrika vertraag het, lank nadat dit in baie ander lande ingestel is. Rhodesië se televisiediens het byvoorbeeld reeds in 1961 begin. Hy het byvoorbeeld gesê hy sou dit nie oor sy "dooie liggaam" toelaat nie en dit afgemaak as 'n "miniatuur-bioskoop waaroor ouers geen beheer sou hê nie". Hy het ook aangevoer Suid-Afrika sou rolprente moes invoer wat rassevermenging uitbeeld en dat reklame nie-blankes ontevrede met hul lot sou maak. Destyds is die TV beskou as duiwels en 'n verspreider van kommunisme en immoraliteit.

Die reuse-radiotoring in die Johannesburgse voorstad Brixton is in 1962 gebou en na dr. Hertzog vernoem. Toe hy uit die N.P. bedank is dit herdoop tot die Brixton-toring en later het dit die Sentech-toring geword.

Bronne

• Rosenthal, Eric. 1978. Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town, Wetton, Johannesburg: Juta and Company Limited.