Michel Foucault

Michel Foucault (Poitiers, 15 Oktober 1926 – Parys, 25 Junie 1984) was 'n Franse filosoof, bekend weens sy politieke aktivisme in die jare '70 en '80 en sy analises van die politieke filosofie via begrippe soos dissiplinegemeenskap, bio-politiek en bio-mag. Foucault word soms naas Noam Chomsky as die belangrikste intellektueel van die twintigste eeu genoem. Hy word gereken as deel van die kontinentale filosofie, die strukturalisme en poststrukturalisme, hoewel hy homself nie in sodanige terme beskryf nie. Foucault se lesings trek oorvol sale. Hy sterf in 1984 aan verworwe immuniteitsgebreksindroom (vigs).

Michel Foucault
Michel Foucault in 1974
Gebore	(1926-10-15)15 Oktober 1926 Poitiers, Frankryk
Oorlede	25 Junie 1984 (op 57) Parys, Frankryk
Nasionaliteit	Frankryk
Vakgebied	Geskiedenis van idees, epistemologie, historiese epistemologie, etiek, politieke filosofie, filosofie van literatuur, filosofie van tegnologie
Instelling(s)	École Normale Supérieure (1951–55) Universiteit van Lille (1953–54) Uppsala Universiteit Universiteit van Warskou Institut Français Hamburg Universiteit van Clermont-Ferrand Tunis Universiteit Universiteit van Parys VIII Collège de France Universiteit van Buffalo Universiteit van Kalifornië, Berkeley Universiteit in New York
Alma mater	École Normale Supérieure (1946–48: BA in Phil, 1948; MA in Phil, 1949) Fondation Thiers (1951–52) Sorbonne (BA in Psych, 1949; Diploma in Psigopatologie, 1952; DrE, 1961)
Bekend vir	Biopolitiek, dissiplinêre instelling, diskoersanalise, diskursiewe formasie, dispositif, épistème, "genealogie", regeer-, heterotopia, limiet-ervaring, mag-kennis, panoptimisme, subktivering (assujettissement)
Beïnvloed deur	Louis Althusser, Antonin Artaud, Gaston Bachelard, Roland Barthes, Georges Bataille, Maurice Blanchot, Jorge Luis Borges, Georges Canguilhem, Georges Dumézil, Sigmund Freud, Erving Goffman, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Martin Heidegger, Jean Hyppolite, Immanuel Kant, Karl Marx, Maurice Merleau-Ponty, Friedrich Nietzsche, Markies de Sade
Invloed op	Edward Said, Pierre Bourdieu, Gilles Deleuze, David Halperin, Hubert Dreyfus, Paul Rabinow, Jacques Rancière, Félix Guattari, Giorgio Agamben, Antonio Negri, Judith Butler, Ian Hacking, Talal Asad, Renata Salecl, Nikolas Rose, Jasbir Puar

Oeuvre

Sy oeuvre kan ingedeel word in drie periodes. Gedurende die eerste periode, tot in 1975, fokus Foucault hom op die ontstaan van die sosiale wetenskappe en hul ondersoek. Foucault ondersoek konseptuele stelsels, épistémès wat die waarheid en kennis bepaal. Inspirasie hiervoor vind hy in die Franse epistemologie, strukturalisme en Les mots et les choses (1966).

In die periode van 1975 tot 1980 raak Foucault geïnspireer deur die geneaologiese metode van Friedrich Nietzsche en verskuif sy fokus na mag. Hy ondersoek hoe mag aan die oorsprong lê van die sosiale wetenskappe. In Surveiller et punir (1975) stel hy dat in die 18e en 19e eeu die soewereine mag na 'n dissiplinêremag oorgaan. Einde van die 18de eeu sien hy naas die dissiplinêremag die biomag. Ten slotte kom dissipline en biomag saam in biopolitiek, geïllustreer in die seksualiteit. Hierdie oorgang beskryf hy in Histoire de la sexualité I: La volonté de savoir (1976).

Tussen 1980 en 1984, verander Foucault van tema. Hy wil die geskiedenis van seksualiteit navors. In 1984, enkele maande voor sy dood, verskyn twee boeke hieroor. In plaas van om homself te fokus op die (anonieme) mag wat die denke oor seksualiteit bepaal, kies hy om te fokus op hoe individue aan hul lewens vorm gee. Foucault noem dit subjektivering. In plaas van om die 18e en 19e eeu te bespreek, beskryf hy hoe die Antieke Grieke en Romeine 'n bestaansestetika uitbou.

Lewensloop

Vroeë jare

Paul-Michel Foucault word gebore op 15 Oktober 1926 in Poitiers, as die tweede kind in 'n welgestelde gesin uit die hoër middelklas. Hy word genoemd na sy vader, Dr. Paul Foucault, soos die familietradisie dit vereis. As kind word hy 'Paul' genoem, terwyl hy die naam 'Michel' verkies. Sy vader (1893–1959), gebore in Fontainebleau, was 'n suksesvolle chirurg. Hy verhuis na Poitiers, waar hy sy praktyk begin en met Anne Malapert trou. Sy het drie kinders, 'n meisie Francine en twee seuns Paul-Michel en Denys. Hoewel die familie nie sterk gelowig was nie, word die kinders Rooms Katoliek opgevoed en hulle gebruik gereeld die mis. Later vertel Foucault weinig oor sy kindertyd. Hy beskryf homself as 'n "jeugrebel" en stel sy vader voor as 'n "bullebak" met die gewoonte om hom streng te straf. In 1943 behaal hy sy baccalauréat.

Daarna keer hy terug na die Lycée Henry-IV om vir een jaar geskiedenis en filosofie te studeer, met hulp van die filosoof en privaatonderwyser Louis Girard. Die studie was bedoel as voorbereiding op die École Normale Supérieure, die elite-universiteit. Sy vader wou dat Michel in sy voetspore volg en in geneeskunde studeer, maar Michel weier. In 1945 gaan Foucault na Parys waar hy homself inskryf in die Lycéé Henri-IV, 'n vooraanstaande skool vir sekulêre onderwys. Hier word hy onderrig deur Jean Hyppolite, 'n eksistensialis en Hegel-kenner wat die eksistensialisme wil verenig met die dialektiese teorieë van Hegel en Marx. Hyppolite beïnvloed Foucault met sy mening dat filosofie die beste via die geskiedenis bestudeer kan word. Omdat hy by Hyppolite uitblink, word hy toegelaat aan die École Normale Supérieure (ENS).

Latere jare

Tydens sy studie aan die ENS worstel hy met sy homoseksuele geaardheid en het hy selfmoordneigings. Hy was vir 'n kort tyd lid van die kommunistiese party. In die beginjare van die 1950's voltooi hy sy studie in die filosofie en in die psigologie. Hy het ook 'n belangstelling in die psigopatologie. In hierdie verband voltooi hy sy proefskrif, waarop hy onder begeleiding van Georges Canguilhem in 1961 promoveer: Folie et déraison. Histoire de la folie à l’âge classique (Geskiedenis van die waansin in die klassieke tyd). Hy verwerf nie daarmee bekendheid nie. Dit verander in 1966 toe sy boek Les mots et les choses. Une archéologie des sciences humaines uitkom; hierdie publikasie vestig sy reputasie. Na die opstande van Mei 1968, wat Foucault nie meemaak nie omdat hy in Tunis gashoogleraar was, vervreem hy hom van die marxisme. Die Franse Kommunistiese Party, wat die opstand nie steun nie, was in sy oë 'n dissiplinêre instituut van die gevestigde orde. Die tweedeling tussen arbeidersklasse en kapitaal, wat in die marxistiese tradisie sentraal staan, maak in Foucault se werk plek vir 'n "mikrokosmos" van stryd: die arbeidersstryd, die feminisme, die homoseksuele-emansipasie en emansipasie van ander gemarginaliseerde groepe.

Nalatenskap

Na 1970 fokus Foucault op mag. Eerder as om te kyk hoe épistémès (epistemologie) die mens bepaal, vra hy homself af hoe mag hiertoe bydra. Hy skenk veral aandag aan die leër, verbeteringskole en gevangenisse. Waar Foucault sy werk aanvanklik tipeer as argeologie, definieer hy dit nou as genealogie, in navolging van Friedrich Nietzsche. Hy beweeg weg van die model van épistémès wat mekaar as lae opvolg en ruil dit vir 'n genealogiese uitkyk.

Na sy dood word sy nalatenskap onder oë geneem. Foucault eis dat sy ongepubliseerde geskrifte nie postuum gepubliseer mag word nie. Die versoek word geëerbiedig, met dien verstande dat daar slegs lesings gepubliseer word waarvoor Foucault toestemming gegee het.

Sien ook

• Chomsky-Foucault-debat

Bronne

• Eribon, Didier (1991) [1989]. Michel Foucault. Betsy Wing (vertaler). Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-57286-7.
• Halperin, David M. (1997). Saint Foucault: Towards a Gay Hagiography. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-511127-9.
• Macey, David (1993). The Lives of Michel Foucault. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-175344-3.
• Miller, James (1993). The Passion of Michel Foucault. New York City: Simon & Schuster. ISBN 978-0-674-00157-2.
• Smart, Barry (2002). Michel Foucault. London: Routledge. ISBN 978-0-415-28533-9.
• Stokes, Philip (2004). Philosophy: 100 Essential Thinkers. Kettering: Index Books. ISBN 978-0-572-02935-7.

Eksterne skakels

• (en) "Michel Foucault". Encyclopædia Britannica. Besoek op 3 Februarie 2021.
• (en) Michel Foucault in die Internet-rolprentdatabasis
• (en) Michel Foucault by Find a Grave