Marcus Zuerius van Boxhorn

Marcus Zuerius van Boxhorn (Bergen op Zoom, Nederland, September 1612 - Leiden, 3 Oktober 1653) was reeds op die ouderdom van 21 jaar "professor eloquentiae".

Beeld van Boxhorn, Besondere versamelings, Universiteit van Leiden.

Hy was 'n taalkundige met 'n groot kennis van Latyn. Hy het tewens Russies, Persies en Turks bestudeer.

Indo-Europees

Hy was die eerste wetenskaplike wat geopper het dat die tale wat ons nou Indo-Europese tale noem, moontlik 'n gemeenskaplike voorouer deel. Sy ontdekking het twee eeue vroeër plaasgevind as die Engelsman Sir William Jones se ontdekking dat dié tale 'n gemeenskaplike voorouer moes gehad het (1786). William Jones word egter steeds wêreldwyd beskou as die eerste wetenskaplike wat hierdie hipotese gestel het.

Van Boxhorn het geweet van Xenofon se reise na Indië, waardeur hy Sanskrit leer ken het. Dit het daartoe gelei dat hy gelykenisse tussen verskillende Indo-Europese tale ontdek het, waarby hy die bestaan van 'n primitiewe gemeenskaplike taal -- wat hy toe 'Skities' noem -- veronderstel. Hy het by hierdie hipotese Nederlands, Grieks, Latyn, Persies en Duits ingesluit, waarna hy later ook die Slawiese, Keltiese en die Baltiese tale insluit. 'n Semitiese taal soos Hebreeus het hy daarvan uitgesluit.

Aanhalings

Van Boxhorn skrywe: "De echte reden van die overeenkominge in dese talen is, om dat de Griecken ende Duytschen aan de borsten van eene moeder gelegen, ende uyt eene mondt leeren spreecken hebben."

Op die vraag "Waer uyt blijckt, dat der Grieken, Romeynen, ende Duytschen tale, afcomstich is van de Scythen?" antwoord hy: "Voorwaer niet uyt een ofte twee dosijnen van woorden" - Nee, daar is baie meer - en dan gaan hy voort: "Niet oock uyt vreemde woorden neffen vreemde saecken ontleent van vreemden, ende dien volgende onder verscheiden vreemde volckeren te vinden, gelyck een Kemel, overal bij de Romeinen, Griecken, Duitschen, ende andere, genoemt werdt een Kemel, maer uyt in ende aengeboren woorden, bediedende saecken ofte dingen, die over al daegelycx gebruyckt, geboren, ende gevonden worden."

Van Boxhorn stel dus dat daar 'n oer-basiswoordeskat is, wat apart van leenwoorde is. Hierdie basiswoordeskat word deur hierdie tale gedeel; nie deur ontlening aan 'n vreemde taal nie, maar deur oorerwing vanuit 'n gemeenskaplike voorouer.

Sy stelling dat die Skitiese taal die gemeenskaplike voorouer was, is misleidend aangesien Skities 'n Indo-Irannese taal was, wat dus eweas Latyn, Grieks en Duits uit hierdie gemeenskaplike voorouer moes voortgekom het.