Galata-brug

Die Galata-brug (Turks: Galata Köprüsü) is ’n brug oor die Goue Horing in Istanboel, Turkye. Veral sedert die einde van die 19de eeu kom dit dikwels voor in letterkunde, teaterstukke, poësie en romans.

Geskiedenis

Die eerste brug oor die Goue Horing wat deur Justinianus I laat bou is, kan aan die westekant van die stad (regs agter) naby die Mure van Konstantinopel gesien word in hierdie voorstelling van Konstantinopel.

Die eerste bekende brug wat oor die Goue Horing gebou is, is tydens die bewind van Justinianus I in die 6de eeu gebou naby die Mure van Konstantinopel aan die westekant van die stad. In 1453, tydens die val van Konstantinopel, het die Ottomaanse Turke ’n mobiele brug gemaak deur hul skepe teen mekaar te trek sodat die soldate van die een kant van die Goue Horing na die ander kon beweeg.

Die Da Vinci-brug in Oslo, Noorweë.

In 1502–1503 het sultan Bajezid II beplan om ’n brug op die huidige plek te bou. Leonardo da Vinci het ’n enkelvakbrug sonder presedent ontwerp wat met ’n lengte van 240 m en ’n breedte van 24 m die langste brug in die wêreld sou gewees het as dit gebou is. Die sultan het egter die ambisieuse projek afgekeur. Nog ’n Italiaanse kunstenaar, Michelangelo, is genooi om ’n brug te ontwerp, maar het dit van die hand gewys. Die plan om ’n brug oor die Goue Horing te bou het agterweë gebly tot in die 19de eeu.

’n Kleiner weergawe van Da Vinci se "Goue Horing-brug" is in 2001 laat bou naby Oslo, Noorweë, deur die eietydse kunstenaar Vebjørn Sand. Die Vebjørn Sand-Da Vinci-projek wil die ontwerp gebruik om brûe reg oor die wêreld te laat bou, onder andere oor die Goue Horing, met die gebruik van plaaslike materiaal en in samewerking met plaaslike kunstenaars as ’n wêreldwye kunsprojek.

Hayratiye

In die vroeë 19de eeu het Mahmoed II (1808–1839) ’n brug ’n entjie hoër op laat bou, tussen Azapkapı en Unkapanı. Die brug, bekend as die Hayratiye ("weldaad" in Afrikaans), is op 3 September 1836 geopen. Dit was tussen 500 en 540 m lank.

Cisr-i Cedid

Die eerste Galata-brug by die mond van die waterweg is in 1845 laat bou deur Valide Sultan, die ma van sultan Abdülmecid I (1839–1861) en is 18 jaar lank gebruik. Dit was bekend as die Cisr-i Cedid of Nuwe Brug om dit te onderskei van die vroeëre brug, wat toe bekend gestaan het as die Cisr-i Atik of Ou Brug.

Tol

Vir die eerste drie dae was die gebruik van die brug gratis. Daarna moes tolbelasting bekend as mürüriye aan die vlootministerie betaal word. Die belasting is op 25 November 1845 ingestel en was soos volg:

Gratis: militêre personeeel en wetstoepassers, brandbestryders aan diens, kerklui
5 para: voetgangers
10 para: voetgangers met ’n vrag
20 para: diere met ’n vrag
100 para: perdekarre
3 para: skape, bokke en ander diere

Die belasting is tot op 31 Mei 1930 ingevorder deur amptenare in wit uniforms wat weerskante van die brug gestaan het.

Die tweede brug

Hierdie brug is in 1863 deur ’n tweede houtbrug vervang wat gebou is in opdrag van sultan Abdülaziz (1861–1876) tydens verbeterings wat aangebring is voor die besoek van Napoleon III aan Istanboel.

Die derde brug

Die derde Galata-brug, 1890–1900.

In 1870 is ’n kontrak met ’n Franse maatskappy, Forges et Chantiers de la Mediteranée, geteken vir die bou van ’n derde brug, maar die projek is afgestel met die begin van die Frans-Pruisiese Oorlog. Die kontrak het toe in 1872 na ’n Britse maatskappy, G. Wells, gegaan. Die brug, wat in 1875 voltooi is, was 480 m lank en 14 m breed. Dit is tot in 1912 gebruik, toe dit hoër op geskuif is om die toe werklike ou Cisr-i Atik-brug te vervang.

Die vierde brug

Die vierde Galata-brug is in 1912 deur die Duitse maatskappy MAN AG gebou. Die drywende brug was 466 m lank en 25 m breed. Dit is in 1992 erg in ’n brand beskadig en moes plek maak vir die moderne brug wat vandag gebruik word.

Vandag

Die vyfde Galata-brug is deur ’n Turkse maatskappy gebou net ’n paar meter van die vorige brug, tussen Karaköy en Eminönü. Dit is in Desember 1994 voltooi. Dit is ’n wipbrug met ’n lente van 490 m. Die dek is 42 m breed en het drie verkeersbane en ’n voetgangerbaan in elke rigting. Tremspore is ook onlangs bygevoeg sodat trems van Zeytinburnu in die voorstede naby die Atatürk- Internasionale Lughawe na Kabataş naby die Dolmabahçe-paleis kan loop.

Verwysings

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Galata-brug.

Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Galata Bridge