Wikipedia

Edith Raidt

taalkundige

Edith Hildegard Raidt (* 29 Desember 1932 in Ellwangen, Duitsland) is wêreldwyd een van die mees gerekende Afrikaanse taalkundiges. Sy is veral bekend om haar navorsing en publikasies oor die geskiedenis van Afrikaans. Sy behaal haar M.A.-graad in 1962 in Afrikaanse letterkunde, en in 1965 promoveer sy aan die Universiteit van Kaapstad met ʼn taalkundeproefskrif oor die geskiedenis van die byvoeglike verbuiging in Nederlands en Afrikaans (in 1968 gepubliseer by Nasou). Haar baanbrekerswerk oor die geskiedenis en struktuur van dié taal is in 1983 gepubliseer.  

Edith H. Raidt
Gebore
Edith Hildegard Raidt

29 Desember 1932 (1932-12-29) (91 jaar oud)
Ellwangen, Duitsland
NasionaliteitDuitsland
BeroepTaalkundige
Bekend virNavorsing oor geskiedenis van Afrikaans

Naas Afrikaans lê ook die Rooms-Katolieke Kerk se geloofsbelydenis en liturgie na aan haar hart. Met haar vertalings van liturgiese werke het sy dit ook vir Afrikaanssprekendes toeganklik gemaak. Raidt het haar Christelike oortuigings ook oorgedra in ekonomiese vakgebiede soos bestuur. Haar werk oor Christelike ondernemingsbestuur volgens die konsep van pater Josef Kentenich het in Afrika, Suid-Amerika en Europa aanklank gevind. Sy het 'n instituut vir Christelike ondernemingsbestuur in die lewe geroep en in 1993 begin om haar eie tydskrif, Praxis, uit te gee. Raidt het vervolgens die eerste en tot dusver enigste Rooms-Katolieke universiteit in Suid-Afrika, die St. Augustine College of South Africa in Johannesburg, gestig.[1]

Lewensloop

wysig

Edith Hildegard Raidt is op 29 Desember 1932 in Ellwangen, Duitsland, gebore. In 1952 het sy 'n lid geword van die sg. Säkularinstitut der Schönstätter Marienschwestern (Sekulêre Instituut van die Schönstatt Mariasusters). In 1954 het die Instituut haar na Suid-Afrika gestuur om onderwyseres te word. Sy het die eksamens vir die Gesamentlike Matrikulasieraad in 1955 geskryf en daarna aan die Universiteit van Kaapstad geregistreer vir 'n Baccalaureus Artium-graad met die twee destydse amptelike tale, Afrikaans en Engels, as hoofvakke.

Raidt het egter nooit 'n onderwyseres geword nie. Vanaf haar eerste studiejaar aan die UK het sy 'n talent vir akademiese studie en onafhanklike navorsing getoon, wat haar in 'n akademiese loopbaan sou lei waartydens sy die voorste gesaghebbende oor die geskiedenis van die Afrikaanse taal geword het. Nadat sy in 1958 'n BA-graad (met 'n aantal onderskeidings) behaal het, het sy in 1959 voortgegaan met BA Honneurs (cum laude), 'n BEd in 1960 en 'n MA (cum laude) in Afrikaans & Nederlands in 1962. In 1961 het sy is aangestel as dosent in die Departement Afrikaans en Nederlands aan die UK en behaal in 1965 'n PhD in daardie departement.

Akademiese bydrae tot Afrikaans en skryfwerk

wysig

Terwyl Raidt aanvanklik in Afrikaanse letterkunde gespesialiseer het, het sy ontwikkel tot 'n toonaangewende eksponent van die historiese linguistiek onder leiding van professor J du P (Kanis) Scholtz, wat hierdie dissipline as 'n vakkundige onderneming gevestig het. Haar eerste boek, Geskiedenis van die Afrikaanse byvoeglike verbuiging, het in 1968 verskyn. Dit sou die eerste van sewe akademiese boeke wees wat almal die resultaat van deeglike wetenskaplike navorsing was. Afrikaans en sy Europese Verlede, wat die eerste keer in 1971 gepubliseer en sedertdien twee keer hersien is, bly tot vandag toe die deeglikste en gesaghebbendste weergawe van die geskiedenis van Afrikaans. Dit word steeds as handboek in Afrikaanse departemente in feitlik alle Suid-Afrikaanse universiteite gebruik en het die basis gevorm vir Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans, wat in 1983 deur die internasionaal bekende Wissenschaftliche Buchgesellschaft in Darmstadt uitgegee is en meer as enige ander enkele publikasie vermag het om taalkundiges dwarsoor die wêreld aan te moedig om verdere navorsing oor die unieke genealogie van die Afrikaanse taal te onderneem. Raidt is een van daardie seldsame geleerdes wat eiehandig 'n hele tradisie van navorsing geïnspireer het.

In 1971, die jaar waarin haar boek oor die Europese geskiedenis van Afrikaans die eerste keer verskyn het, is Raidt as senior lektor aan die Universiteit van die Witwatersrand aangestel. Binne vyf jaar het sy medeprofessor (reader) geword, en vanaf 1980 tot haar aftrede aan die einde van 1996 dien sy as ad hominem professor in historiese en Afrikaanse taalkunde, 'n pos wat sy met toenemende onderskeiding beklee het. Afgesien van die redigering van twee volumes van François Valentyn se Beschrijvinge van de Kaap der Goede Hoope, 'n gedetailleerde beskrywing van die Kaap die Goeie Hoop aan die begin van die 18de eeu, en beide in Nederlands en Engels gepubliseer, het sy meer as tagtig artikels in vaktydskrifte geskryf. Dit was 'n voortsetting van haar vorige werk, maar ook 'n uitbreiding na nuwe gebiede, met inagneming van nuwe teorieë oor die ontstaan van tale en 'n groter bewustheid van die wortels van Afrikaans in Afrika en die sosiale konteks waarbinne die taal ontwikkel het aan die Kaap. Sy het nuwe terrein ontgin in haar ontleding van "vrouetaal" deur te demonstreer hoe vroueskrywers, vanweë hul besondere sosiale posisies, die eerstes was wat in hul dokumente of gerapporteerde spraak ʼn weerspieëling is van die mate waarin Nederlands reeds in Afrikaans verander het. Baie van hierdie nuwe rigtings in Raidt se werk is duidelik in haar Historiese Taalkunde: Studies oor die Geskiedenis van Afrikaans (1994), 'n werk waarvoor sy deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns met die C.J. Langenhovenprys vir Taalwetenskap bekroon is.

Raidt se filologiese ondersoeke en haar ondogmatiese evaluering van die beskikbare bewyse het haar van 'n leiersposisie in haar veld verseker. Haar lidmaatskap van talle redaksies, nasionale en internasionale akademies en wetenskaplike verenigings, en die feit dat sy byna vyf-en-twintig jaar lank redaktrise was van die Akademie se Tydskrif vir Geesteswetenskappe, getuig van die hoë agting wat sy by kollegas hier en in die buiteland afdwing. Toe daar in 1994 'n Festschrift vir haar saamgestel is, het 'n groot aantal kenners vars perspektiewe op die geskiedenis van Afrikaans bygedra en hulde gebring aan die nuwe moontlikhede wat deur haar basiese navorsing geskep is. 'n Uitsonderlike eer was haar verkiesing in 1993 as 'n internasionale erelid ("Buitenlands Erelid") van die Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren in Gent. Sy verwerf eredoktorsgrade van die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys (tans Noordwes-Universiteit), die Universiteit van die Witwatersrand en die Nelson Mandela-universiteit (voormalige Universiteit van Port Elizabeth).

Behalwe dat sy 'n toegewyde en produktiewe vakkundige was, het Raidt 'n rol gespeel in die vorming van haar akademiese omgewing. Sy was hoof van verskeie departemente, het die stigting van taallaboratoriums en die Nagraadse Skool vir Vertalers en Tolke by Wits geïnisieer, en het vir baie jare onvermoeid in 'n groot aantal fakulteits- en universiteitskomitees gedien. Wat minder algemeen bekend is, is dat sy in 1994 onderrig gegee en breedvoerig geskryf het oor Christian Business Management, en in dieselfde jaar 'n enorme werk gepubliseer het oor Christliche Unternehmensführung nach der Konzeption P Josef Kentenichs. Haar kundigheid op hierdie gebied het gelei tot uitnodigings om uitgebreide lesings aan te bied in Suid-Amerika, Europa en Afrika, en in 1999 is sy genomineer as "Besigheidspersoonlikheid van die Week" deur The Sunday Star. Sy was ook vertaalredakteur vir die Afrikaanse weergawe van die Katolieke Liturgie en lid van die Komitee vir die Voorskryf van Boeke van die Transvaalse Onderwysdepartement, en dien tans in die Godsdienstige Uitsaaipaneel van die SAUK. Raidt het aan die einde van 1996 by Wits afgetree.

Katolieke Universiteit van Suid-Afrika

wysig

Na haar afterde was sy betrokke by die stigting van die eerste (en tot dusver enigste) Katolieke Universiteit van Suid-Afrika (KUSA), amptelik bekend as St Augustine College of South Africa. Gedurende 1999 het sy die eerste visekanselier van hierdie instelling geword, wat deel vorm van 'n wêreldwye netwerk van sowat 25 Katolieke universiteite en hoër institute in Europa, die VK en die Verenigde State. Sy het in 2008 uit die diens van St Augustine getree.

Lewe na aftrede

wysig

Ná haar finale aftrede in 2008 hou sy haar steeds besig met akademiese werk. So was sy mede-outeur (saam met WAM Carstens) van ʼn omvattende tweedelige boekereeks oor die geskiedenis van Afrikaans, te wete Die storie van Afrikaans: uit Europa en van Afrika (deel 1: Die Europese geskiedenis van Afrikaans, in 2017, deel 2: Die geskiedenis van Afrikaans in Afrika, in 2019). Sy bly ook besig met publikasies in Christelike ondernemingsbestuur.

Haar omvattende versameling van Afrikaanse bronne (waarvan talle besonder skaars bronne is) wat sy oor ʼn loopbaan versamel het, is in Junie 2023 aan Akademia, die Afrikaanse private tersiêre instelling, geskenk en dit word by dié instelling bewaar as die Edith H Raidt-versameling van Afrikaanse boeke.

Publikasies tydens Prof Raidt se loopbaan

wysig

Boeke

wysig
  • Raidt, E.H. 1968. Geskiedenis van die byvoeglike verbuiging in Nederlands en Afrikaans. Kaapstad: Nasou.
  • Raidt, E.H. (red.) 1971, 1973. Beschryvinge van de Kaap der Goede Hoope met de Zaaken daar toe behoorende, F. Valentyn se reisbeskrywing van 1726. Kaapstad: Van Riebeeck-Vereniging,Tweede Reeks nr. 2 (1971) en nr. 4 (1973).
  • Raidt, E.H. 1971 (1978, 1991). Afrikaans en sy Europese verlede. Kaapstad: Nasou.
  • Raidt, E.H. 1983. Einführung in Geschichte und Struktur des Afrikaans. Darmstad: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
  • Raidt, E.H. 1994. Historiese taalkunde. Studies oor die geskiedenis van Afrikaans. Johannesburg: Witwatersrand University Press.
  • Carstens, W.A.M. & E.H. Raidt 2017. Die storie van Afrikaans: uit Europa en van Afrika. Biografie van ʼn taal. Deel 1: Die Europese geskiedenis van Afrikaans. Pretoria: Protea.
  • Carstens, W.A.M. & E.H. Raidt 2019. Die storie van Afrikaans: uit Europa en van Afrika. Biografie van ʼn taal. Deel 2: Die geskiedenis van Afrikaans in Afrika. Pretoria: Protea.

Festschrift

wysig
  • Olivier, G. & Coetzee, A. (reds.) 1994. Nuwe perspektiewe op die geskiedenis van Afrikaans. (Opgedra aan Edith H. Raidt.) Pretoria: Southern Boekuitgewers.

Christelike ondernemingsbestuur

wysig
  • Raidt, E.H. 1993. Christliche Unternehmensführung nach der Konzeption Pater Josef Kentenichs. Vallendar: Schönstatt-Verlag.

Bronne

wysig

Verwysings

wysig
  1. ↑ "Diözese Rottenburg-Stuttgart: Unternehmerpersöhnlichkeit mit tiefer Spiritualität. Besoek op 28 April 2014". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 November 2014. Besoek op 28 April 2014.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Edith_Raidt&oldid=2590872"